Ægir - 01.02.1984, Qupperneq 10

Ásgeir Jakobsson:
Útilegubátamir á ísafirði 1907-1926
Vestfirðingar hafa einir
landsmanna verið atvinnu-
sjómenn frá landnámstíð.
Landkostir voru víða á
Vestfjörðum svo rýrir að
menn urðu að stunda sjó-
inn allan ársins hring,
vetrar- og vorróðra úr ver-
stöðvum en sumar- og
haustróðra í heimræði.
Mannlífið var hart: eng-
in lofkvæði ort á sjávar-
og svörtu fjalli um blóm-
skrýdda brekku, ilm úr grasi, ljúfan lækjarnið. Harð-
neskjan ríkti ofar hverri kröfu.
Á öðrum og þriðja tug þessarar aldar voru gerðir út
frá ísafirði vélbátar til útilegu á vetrum með lóðir og
myndu þeir bátar nú kallaðir litlir, því að þeir voru
flestir 25-35 tonna.
Öll vinna við veiðarfærið og fiskinn var unnin um
borð í þessum bátum. Utilega með lóðir að vetrarlagi
á svo litlum bátum er eindæma í íslenzkri sjávarút-
vegssögu. Þær veiðar voru hvergi stundaðar að
nokkru marki á vetrum nema á ísafirði.
Fyrsti útilegubáturinn á ísafirði var Hulda. Sá
bátur var smíðaður í Svíþjóð 1906 en trúlega komið
upp 1907. Þetta var 13 tonna bátur með 16 hestafla
Alpha vél. Karl Löve, mikill merkisskipstjóri á
þessum tíma, átti bátinn og var skipstjóri á honum og
hóf á honum útilegu með lóðir. Karl átti einnig næsta
útilegubátinn, Freyju, 16 eða 17 tonna bát, dansk-
smíðaðan 1909. (Það er missagt af sjálfum mér í bók-
inni Sigling fyrir Núpa, að Freyja hafi verið fyrsti úti-
legubáturinn).
Uppúr 1913 fóru að koma hinir svonefndu stórU
bátar. Það voru 25-35 tonna bátar og fram að 1922
munu hafa verið keyptir til ísafjarðar um tuttugu
bátar þessarar stærðar, einn að vísu 38 tonn og annar
43 tonn og útilega stunduð á þeim öllum. (Bátar
gerðir út frá Langeyri og Hnífsdal eru hér taldir með
ísfirzka flotanum, enda var ísafjörður aðalbækistöð
bátanna og áhafna þeirra og sóknin öll hin sama).
Bátarnir voru smíðaðir í Svíþjóð, Danmörku og
Noregi, nema tveir sem voru smíðaðir í Englandi-
kambinum undir nöktu
58-ÆGIR
Freyja Karls Löve, annarfyrsti útilegU'
báturinn.