Ægir - 01.07.1984, Side 13

hi\Q^a Somdnbwður á stœrð loðnuárganga eins og
ul ú seiðastiginu ogþegar loðnan er ársgöm-
■ seinna tilvikinu er reiknað til bakafrá bergmáls-
mæ"ngum á 2 ára loðnu.
Fjöldi 1 árs loðnu í
Seiða vísitala miljörðum
60 145.6
43 129.1
31 54.0
49 66.0
41 27.7
29 135.4
^erkingar
u ^e‘nt á seinasta áratug voru gerðar allmargar
a^1fan§srn'klar tilraunir til loðnumerkinga í því skyni
u 'nna stærð stofnsins. Var merkt í kviðarhol loðn-
vUnar nieð þar til gerðum stálplötum á sama hátt og
“J3 V3r er merkj a síld. Merkin endurheimtust
hv an a rafseglum í loðnubræðslunum. Vegna þess
hge °kynÞroska loðna er smávaxin drapst mikið af
nn' við merkingu og endurheimtur voru lélegar.
su rU 1111111 Segndi um fullvaxta loðnu seinasta
VeJH^^i^ ^yrir hrygningu. Merkingar á henni tókust
Urs °® §áfu t.d. til kynna að stærð hrygningarstofns
þaðnS 1979 hefði verið f'230 000 tonn ^ann L íanúar
uiál ^arr,t>ærileg tala sem fengin var með berg-
smælingum var um 1 350 000 tonn.
á þ' Vanúað er til loðnumerkinga er ekki vafi á því að
,e ann úatt rná fá upplýsingar um stærð hins veiðan-
Niði ‘Uta stofnsms e^a m.ö.o. hrygningarstofnsins.
le gið^ftÖður súlcra stofnstærðarmælinga geta þó ekki
^r'r fyrr en á hrygningartímanum eða jafnvel
' ^rr en hrygningu er lokið og loðnan dauð. Þessi
veiðCrC úefur því litla hagnýta þýðingu fyrir stjórnun
unn-r fiskstofni sem þannig er gerður af náttúr-
jg
Tírn ^má*s|nælingar á stofnstærð
fyl aSetning- Frá miðjum 7. áratugnum hefur verið
msla lsiensltu loðnunni með hjálp bergmáls-
kanu. b!er ar)ur fyrr var aðaltilgangurinn að finna og
gÖn 3 útf>reiðslusvæði loðnunnar og fylgjast með
tanrf1)11 hennar °8 hegðun. Þeim upplýsingum sem
tii fengust var síðan komið á framfæri um talstöð
O 'oðnusjómenn og aðra sem áhuga
ar þessi upplýsingamiðlun til mikils hagræðis
og stytti oft leitartíma veiðiskipanna mikið. í kjölfar
hinnar gífurlegu aflaaukningar við tilkomu fjölþjóða
sumar- og haustveiða varð þörfin á áreiðanlegri vitn-
eskju um stærð stofnsins mjög brýn.
Á grundvelli upplýsinga sem fengist höfðu í hinum
fjölmörgu leitarleiðöngrum fyrri ára var hægt að gera
sér grein fyrir því á hvaða tímum ársins aðstæður til
bergmálsmælinga á stofnstærð væru bestar. Þegar
mæla skal stærð fiskstofns á þennan hátt og með við-
unandi árangri þarf að hafa hliðsjón af eftirfarandi
aðalatriðum: að útbreiðslan sé tiltölulega tak-
mörkuð, truflanir af völdum hafíss, veðurs og lóðn-
inga af öðrum fiski eða lífverum séu í lágmarki svo og
torfumyndun við yfirborð og mjög nálægt botni. Að
því er varðar hinn kynþroska eða veiðanlega hluta
stofnsins varð hausttíminn fyrir valinu enda loðnan
þá að ganga eða gengin á vetursetustöðvarnar
norðan- eða norðvestanlands og ís í lágmarki. Einnig
hefur verið mælt með góðum árangri í janúar/febrúar
áður en hrygningargöngurnar koma inn á grunnsvæði
við suður- og vesturströndina. Loks er að geta þess að
þau ár sem loðnan gengur ekki mjög grunnt vestur
með landinu má gera áreiðanlegar mælingar við
suðurströndina. Hefur tvisvar verið mælt við slíkar
aðstæður með ágætum árangri, þ.e.a.s. í marsbyrjun
1979 og í febrúar í vetur.
Á hinn bóginn er ákaflega erfitt að beita bergmáls-
aðferðinni við fullorðna loðnu að sumarlagi bæði
vegna ísreks sem oft er mikið fram og aftur um ætis-
svæðið og svo vegna þess að um ætistímann myndar
loðnan iðulega smátorfur nærri yfirborði. Þessar litlu
og oft þéttu torfur sjást gjarnan á asdiktækin á minna
en 10 m dýpi. Þær eru þá grynnra en svo að þær komi
að fullu fram á venjulegan dýptarmæli og mælast því
ekki með þeirri tækni sem við hingað til höfum getað
beitt.
Þegar hrygningargöngurnar eru komnar inn á
grunnsvæði við suðurströndina er almennt séð erfitt
að fást við bergmálsmælingar. Þá myndar loðnan oft
stórar torfur sem ná frá yfirborði til botns. Talsvert
getur þá tapast í efstu metrunum sem ekki sjást. Við
botninn skapast annað vandamál sem stafar af því að
mæling verður að hætta rétt ofan botnsins ef koma á í
veg fyrir truflanir. Þess utan eru meiri truflanir af
öðrum fisktegundum í strandsjónum en úti á djúp-
miðum. Undir vissum kringumstæðum er þó hægt að
mæla stærð loðnugangna við suðurströndina eins og
þegar hefur verið nefnt.
ÆGIR-341