Ægir - 01.07.1984, Síða 20

tonn til hrygningar ár hvert náðist ekki nema 1979 og
1984.
Sú ákvörðun að miða tillögugerð um hámarksafla
við það að skilja eftir 400 000 tonn af loðnu til að
hrygna, var m.a. byggt á reynslu Norðmanna í Bar-
entshafi og svo því að meðal uppsjávarfiska virðist
almennt þörf tiltölulega stórra hrygningarstofna.
Enda þótt ljóst sé, að því er varðar íslensku loðnuna,
að minni hrygningarstofn en 400 000 tonn geti gefið af
sér þokkalegan árgang við hagstæð skilyrði, sýnist
óráðlegt að svo stöddu að breyta þessari viðmiðun. Er
þá m.a. höfð hliðsjón af þeirri útreið sem stofninn
fékk fyrir skömmu og því hve skammt er síðan stærð
hans varð þekkt. Við þessar aðstæður er áhættan ein-
faldlega of mikil.
Umræða um niðurstöður mælinga á stærð
stofnsins
Veiðisaga íslensku loðnunnar er ekki löng. Eins og
þegar hefur verið frá sagt byrjuðu þær í smáum stíl
um miðjan 7. áratuginn og jukust ekki að marki fyrr
en eftir 1970. Þá kom 4 ára tímabil, 1973-1976, þegar
árleg veiði úr hrygningarstofninum var nær hálf
miljón tonna. Á þessu tímabili var aðallega veitt sein-
ustu 3 mánuðina fyrir hrygningu og virtist stofninn
þola þennan veiðiskap mætavel.
Með tilkomu sumar- og haustveiðanna jókst aflinn
í meira en miljón tonn á árunum 1976-1978 og hélst
um það mark í 2-3 ár. Síðan hrundi stofninn.
Því miður eru engar upplýsingar um stærð stofnsins
fyrir 1978. Síðan hefur stærð hvers hrygningarstofns
(1979-1984) verið mæld tvisvar með bergmálsaðferð,
þ.e. að hausti og í janúar/febrúar árið eftir. Lítill vafi
leikur á því að þessar mælingar á stofnstærðinni eru
áreiðanlegar og gefa rétta mynd af þróun loðnu-
stofnsins þau 6 ár sem þær ná yfir.
Engu að síður hafa bergmálsmælingar á stærð
loðnustofnsins verið gagnrýndar harkalega af ýmsum
sjómönnum, útgerðarmönnum og um tíma stjórnvöld-
um. Tillögur um aflahámark, sem byggðar voru á
bergmálsmælingum áttu því erfitt uppdráttar a.m.k.
framan af.
Takmarkanir veiða urðu of litlar og voru settar of
seint. Loðnustofninn var ofveiddur.
Til ofangreindrar gagnrýni liggja allmargar ástæð-
ur:
2)
að þurfa að takmarka veiðar við brot af því setn
var.
Hinn nær ótrúlega öri samdáttur stofnsins a
árunum 1978-1982 niður í það að stærð hrygning'
arstofnsins svaraði ekki einu sinni til þess lag'
marks sem sett hafði verið að markmiði.
3) Leyfilegum hámarksafla, sem ákveðinn var
til
bráðabirgða áður en sumarveiðar hófust og yf,r'
leitt var alltof mikill, var þá þegar skipt milli þeirfa
skipa sem þátt tóku í veiðunum. Norðmenn höfðn
æfinlega lokið við að veiða sinn hluta kvótans áður
en októbermælingunum á stærð stofnsins la11*'
meðan okkar skip voru á ýmsum stigum þess að
ná sínu marki. Við þessar aðstæður reyndis'
ógerningur að stöðva veiðar í tæka tíð.
4) Misheppnaðir leiðangrar, sérstaklega leiðangur'
inn sem farinn var í október 1981. Enda þótt þe*r
sem stóðu að þessum leiðangri gerðu sér ljóst að
aðstæður hentuðu ekki til bergmálsmælinga
annar leiðangur væri farinn strax á eftir von1
niðurstöður októberleiðangursins notaðar til þe;,s
að véfengja aðferðina lengi á eftir og jafnvel enn1
dag. Að vissu leyti er þetta skiljanlegt. Notagil^1
5)
6)
bergmálsaðferðarinnar byggist ekki eingöngn
góðum skipum og tækjakosti. Ýmsa aðra þÆtt'
bæði líffræðilega og í umhverfinu þarf að taka mel
í reikninginn. Áhrif slíkra þátta verða þeir ar
meta sem vinna verkið. Það er óhjákvæmilegt ac
fyrr eða síðar valdi slíkt deilum, sérstaklega þegat
lítið er um þann fisk sem mæla skal og veiða.
Það er eðli loðnunnar að safnast saman að hans11
og á veturna. Hún er þá gjarnan auðveidd á vissnn'
svæðum, en lega þeirra hins vegar breytileg ft& jf'.
til árs. Þetta gefur skipstjórum falska mynd a
magninu þegar leit er minni en venjulega. Þarsen1
aflatakmarkanir seinni ára og lenging veiðibanns
hefur einmitt stuðlað að minni leit, hefur mörgnnl
skipstjórum fundist sínar eigin upplýsingar nnl
stofnstærð miklu betri en þær í raun og veru erU-
Loks virðast ný og fullkomnari fiskleitartaek.1
mörgum tilvikum hafa orðið til þess að mönnn'11
finnist þeir sjá meiri loðnu í stað þess að bæt
tækjakostur hefði vitanlega átt að staðfesta hri
versnandi ástand stofnsins. Ástæðan er sjálfs &
sú, að þegar skipt er um leitartæki tapast það sa^
hengi sem hugsanlega gæfi einhverja möguleÁ'1
þess að sjá hvert stefndi í raun.
1) Almenn tregða til þess að horfast í augu við stað-
reyndir og taka efnahagslegum afleiðingum þess
Trú manna á bergmálsmælingar á stærð l°ðn^
stofnsins fer þó vaxandi. Þetta sést m.a. á því að 11
348-ÆGIR