Ægir - 01.11.1986, Page 41

lestir skreiðar. Fyrir þá, sem áttu
rnörg skip í sókn á góðri vertíð
hefði það ekki verið frágangssök
að koma undir sig fótunum með
dugguútgerð. Hér hef ég að vísu
sótt dæmi um verðlag á skreið og
smíði og búnað fiskiduggu um
1600, en það ætti að vera sæmi-
lega nothæft til að gera sér grein
fyrir því, sem margur veltir fyrir
sér, sem sé því, hvort íslendingar
hafi aldrei haft efni á skipakaup-
um. Það hlýtur að hafa
verið svo á 15du öld, ensku öld-
'rini, ef viljinn hefði verið til þess
fyá höfðingjum aldarinnar. En
þeir kusu heldur að taka sitt á
þurru, kaupa jarðir og taka af
þeim leigugjöld. Dugguútgerðin
var áhættusöm. Ekki má þó
Bleyma að öldin á undan, 14da
öldin, var hörð öld, og svo Svarti-
dauði í byrjun 15du aldarinnar.
^egna hinnar miklu fólksfækkun-
ar, héldu bændur dauðahaldi í
v*nnufólk sitt, kyrrsettu það í
sveitunum.
Ekki virðast fræðimenn hafa
fendið heimild um útgerð enskrar
fiskiduggu á 15du öld. Heimildir
eru allatíð litlar um fiskiduggurn-
ah en þegar á leið miklu meiri um
kaupskipin. Reyndar veit enginn
§lögg skil á kaupskipum og fiski-
rluggum. Fiskiduggurnar stund-
uðu verzlun og kaupskipin fisk-
veiðar. Fiskiduggurnar voru þó
areiðanlega minni almennt en
^upskipin og er það helzti mun-
Urinn.
hað má segja að Englendingum
Se skyldast að sjá um þessa sögu
nrr> Islandsveiðar sínar, en þeirra
jrasðimenn hafa skrifað hundruð
eóka um herskip sín, en enga að
§agni um fiskveiðar fyrri alda, og
e'ga víst litlar heimildir um efnið.
Menn hafa gjarnan ætlað fiski-
euggurnar um 30 tonn eða svo,
það getur ekki verið rétt.
'skiduggurnar á 15du öld hljóta
hafa verið að okkar mál i 40-50
tonn, ekki minni. Duggurnar
voru að nokkru leyti verzlunar-
skip, ásamt því að vera fiskiskip.
í þréfi til konungs 1419 greina
íslendingar milli duggara og
fiskara, annars vegar, og útlendra
manna, sem fara með friði og
réttum kaupskap hinsvegar.
Birni Þorsteinssyni segist svo af
þessu tilefni: „Kaupmenn höfðu
tygjað sig að heiman til vöru-
skipta og verzlunar og friðsam-
legra starfa og sigldu oft á sömu
hafnir árum saman. Duggarar
komu hinsvegar til fiskveiða,
höfðu sennilega lítinn eða engan
kaupeyri fyrst í stað, en alltof oft
skort bæði afla og vistir. Það
munu þeir, sem freistast einkum
til ofbeldisverka." Þessi skilgrein-
ing er eflaust rétt, en hún segir
okkur ekkert um muninn á skipa-
gerðunum, duggu og kaupfari, en
það er sjálfgefið að álykta að
fiskiskipin hafi verið minni í
þennan tíma sem annan en kaup-
skipin, en þegar kom fram á 16du
öld hafaduggurnarverið vopnað-
ar, líkt og kaupskipin.
Þær fluttu með sér varning til
sölu, veiðarfæri og salt og miklar
vistir, aðeins í siglinguna fram og
til bakafór mánuðurog veiðarnar
ekki tekið minna en tvo-þrjá
mánuði.
Það er annars mjög erfitt að
gera sér grein fyrir raunverulegri
stærð skipa, sem voru allt annarr-
ar gerðar en okkar tíma skip. Á
þessum úthafsskipum var lyfting
bæði aðaftanogframan. Þá hefur
og burðarmagn verið mjög mikið
vegna þess hve hástokka þau
voru, en grunnskreið. Að ætla
ensku fiskiduggurnar minni en
svarandi til 40-50 tonna báta nú,
tel ég útí hött. Kaupförin hafa
verið á annað hundrað tonna
skip.
Mest var sótt á íslandsmið, í
fyrstu frá borginni Lynn í Eng-
landi, sem er á austurströnd Mið-
Englands (við flóann The Wash).
Þá var og mikil sigling frá borg-
ÆGIR- 681