Ægir

Árgangur

Ægir - 01.01.1987, Blaðsíða 17

Ægir - 01.01.1987, Blaðsíða 17
°rðið á þessum slóðum á sögu- ^egum tíma (Sigurður Þórarinsson 1965). Árið 1372 skaut upp eyju, en staðurinn er óviss. Jarðhiti fannst 1974 3,6 sjóm. 191° réttvís- andi á hryggnum SSV frá Kol- oeinsey. Sjávardýpi er þar 90 m Brynnst, en yfir 200 m dýpi í ^dng. Hitasvæðið er nokkur nundruð m í þvermál Gón Ólafs- s°n, munnlegar upplýsingar). Kolbeinsey stendur á sökkli, sem er nálægt 4 km í þvermál (1- teikning). 500 m norðvestur af eynni er boði og umlykur 10 m dýptarlína boðann og eyna. Sökkullinn undir Kolbeinsey er Um 300 m hár að austan og vestan, en um 150 m að norðan og sunnan. Hann er svipaður að 'ögun og sum móbergsfjöllin í gosbeltum íslands og efnismagn svipað og í þeim (2. teikning). Hér eráttviðs.k. stapa, sem myndast gýs upp úr sjó eða jökli. Efsti oiuti stapanna er hallalítill hraunskjöldur myndaður á þurru, en neðri hlutinn er úr bólstrabergi °g móbergi með skriðuhalla, sem ^nyndast af hraunrennsli út í sjó eða vatn. Lögun og stærð sökkuls- 'ns undir eynni og hraungrýtið í henni og boðum umhverfis gæti oent til að hvort tveggja sé jyjyndað í einu gosi, sem náði að hlaðast upp úr sjó. Ekki verður ráðið af dýptar- ortum hve djúpt er á skilin milli raunsins í Kolbeinsey með oálægum boðum og grunnbrot- Urn og bólstrabergs- og móbergs- ^nyndunarinnar undir. Skilin þar 3 rnilli myndu marka sjávarborð a beim tíma sem Kolbeinseyjar- sfapinn varð til. Þessi skil eru ^eikleiki gagnvart sjávarrofi ef Þau liggja rétt neðan sjávarborðs, Pai sem brimið mæðir mest á. Ef Kolbeinseyjarstapinn er frá ísöld P-e. eldri en 10.000 ára gæti ækkun sjávarborðs í ísaldarlok afa valdið því að þessi skil lægju 6. mynd. Nærmynd af Kolbeinsey úr lofti. Ágúst 1985. mun neðar. Einnig gæti sig hafs- botnsins hafa valdið því að þessi skil eru nú neðansjávar. Bergib í Kolbeinsey Bergið í Kolbeinsey er basalt- hraun svo til alveg ferskt og grá- leitt, en nokkuð oxað, þar sem mest er af blöðrum og slær þá á það brúnum blæ. Blöðrurákir og straumlögun sýna innra rennsl- ismynstrið í hraunlaginu, og má gefa það til kynna á korti með hallastefnu. Eyjan virðist vera miðhluti og efri hluti af einu hraunlagi. Á jarðfræðikorti af eynni (3. teikning) er berginu skipt í tvo meginflokka eftir groppu og láréttri kleyfni. í skiptingunni felst mat á styrkleika bergsins gagnvart þeim eyðingaröflum, sem vinna að niðurrifi eyjarinnar. 1. Heillegasta bergið er í neðri hluta eyjarinnarog nærvegna suðvestur hallans í rennslis- mynstrinu hátt upp í hana að norðaustanverðu. Þetta berg er í meðallagi blöðrótt, en blöðrurnar fremur smáar. Straumlögun eráberandi eink- um ofantil. Þar klofnar bergið nokkuð eftir straumlöguninni en neðst miklu síður og er þar stórstöl lótt. 2. Ótraust berg er í efsta hluta eyjarinnar og nær frá toppi hennar á austurhlutanum niður í sjó að vestanverðu. Þarna er bergið mjög blöðrótt og blöðrurnar fremur stórar. Straumlögun er ekki áberandi en misjafnlega blöðrótt lög skiptast á, svo að bergið fær rákótta áferð. Allra efst á vest- urparti eyjarinnar er bergið næstum frauðkennt í blöðru- beltunum. Sprungur Sprungur í bergi eru veikleiki sem roföflin ná auðveldlega að vinna á og losa um. í hraunum er jafnan mikið um sprungurog Kol- beinsey er þar ekki undantekn- ing. Láréttar kleyfnisprungur og lóðréttar stuðlasprungur verða til við rennsli og storknun hraun- laga. Láréttu sprungurnar fylgja straumlöguninni og eru veikleiki íefri hluta eyjarinnar. Þareru þær ÆGIR - 9
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Ægir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.