Ægir - 01.11.1987, Blaðsíða 10

626
ÆGIR
11/87
urðum sem leiddi til verðfalls á
þeim markaði.
Þessi dæmi sýna glögglega, að
við veiðistjórnun og ráðstöfun
afla, verður að taka fullt tillit til
markaðsaðstæðna með það að
leiðarljósi að fá sem hæst verð
fyrir sjávarafurðir okkar þegar til
lengri tíma er litið. Með framsæk-
inni markaðsstefnu getum við
haft mikil áhrif á skilaverðtil fisk-
seljenda og því er hér ekki síður
um þeirra hagsmunamál að
ræða.
Verðjöfnunarsjóður fiskiðnað-
arins var stofnaður árið 1969 og
hefur það hlutverk að draga úr
áhrifum verðsveiflna er verða
kunna á afurðum fiskiðnaðarins.
Sveiflujöfnun af þessu tagi er
mikilvæg. Þau markmið sem
lögin settu starfsemi sjóðsins í
upphafi eru enn í fullu gildi.
Meirihluti nefndar, erendurskoð-
aði sjóðakerfi sjávarútvegsins,
komst að þeirri niðurstöðu
haustið 1986, að sjóðurinn hefði
yfirleitt þjónað því hlutverki sem
honum var ætlað að gegna og að
hann gæti einnig framvegis gert
gagn með því að draga úr sveifl-
um í afkomu. Hinu er ekki að
neita að núverandi skipulag er
nokkuð þungt f vöfum, ekki síst í
þeim greinum, sem fjöldi útflytj-
enda er mikill. Áhrif sjóðsins á
fiskverð eru heldur ekki augljós
þegar ekkert lágmarksverð er
ákveðið. Hvað sem því líður er
erfitt að halda uppi starfsemi
sjóðsins á grundvelli núverandi
skipulags þegar meirihluti hags-
munaaðila í greininni erandvígur
honum. í Ijósi þessa er nauðsyn-
legt að fram fari endurmat á starf-
semi hans og verði þá sérstaklega
kannað hvort unnt sé að ná upp-
haflegum markmiðum hans með
öðrum hætti en núgildandi lög
kveða á um. Þar kemur margt til
greina svo sem sjóðsmyndun
bundin einstökum fyrirtækjum.
Þessar hugmyndir þurfa þó nán-
„Haldi ferskfiskframboð á
Evrópumarkað áfram að
aukast leiðir það líklega til
lækkandi meðalverðs og
hugsanlega að lokum til
verðhruns. Hvað ætla þeir
þá að gera sem vildu ná
stundarhagnaði á þessum
mörkuðum? Hvað gerðu
mennirnir, sem vildu ná
stundarhagnaði í skreiðar-
sölunni á sínum tíma, þegar
skreiðarmarkaðurinn í Nf-
geríu hrundi?"
ari umfjöllun á næstunni áður en
gripið verður til róttækra breyt-
inga.
Síðustu misserin hefur mikið
umrót verið í verðlagningu fersk-
fisks hér innanlands. í fyrravetur
voru sett lög um uppboðsmarkað
fyrir sjávarafla. Gilda lögin í þrjú
ár ítilraunaskyni. Uppboðsmark-
aðir hafa verið settir á stofn í
Reykjavík, Hafnarfirði, á Suður-
nesjum og Akureyri. Hefur verð-
lag á þessum mörkuðum verið
mjög hátt og er óhugsandi að sala
á svo litlu magni geti verið leið-
andi fyrir alla aðra verðlagningu.
í starfsáætlun ríkisstjórnarinnarer
kveðið á um að undirbúnar skuli
reglur til frambúðar um starfsemi
fiskmarkaða til að taka við þegar
gildistíma núverandi laga lýkur.
Uppþoðsmarkaðir fyrir ferskan
fisk er mjög róttæk nýjung. Áhrif
þeirraeru allsekki aðfullu komin
í Ijós. Má þar nefna áhrif markað-
anna á útflutning ísfisks, byggða-
þróun, þróun fiskvinnslu, fisk-
verð o.fl. Telja verður rétt að fá
lengri reynslu af starfsemi mark-
aðanna áður en mótaðar verða
reglur um framtíðarskipan þess-
ara mála. Lög um Verðlagsráð
sjávarútvegsins gefa möguleika á
því að ráðið ákveði frjálst
fiskverð. Til þess þarf þó hverjý
sinni samkomulag allra aðila 1
ráðinu. í starfsáætlun ríkisstjórn-
arinnar er kveðið á um að stefna
skuli að lagabreytingum um þettu
efni, þannig að gefa megi fiskver
frjálst með yfirnefndarákvörðun
ef ekki næst um það samkomulag
í ráðinu sjálfu. í vor var verð a
bolfiski í fyrsta skipti gefið frjá[s
og hefur reynsla smátt og smat
fengist af því fyrirkomulag1-
Ávallt mátti búast við miklum
byrjunarörðugleikum samfata
þessari breytingu. Þeir hafa Pu
orðið meiri en menn gerðu ra
fyrir og hefur það leitt til þess f .
meiri hluti aðila í Verðlagsra 1
telur nú rétt að taka á ný upP
ákvörðun lágmarksverðs. Bflaus
hefði mátt undirbúa Þrey
ingarnar betur og virðist ha a
skort þolinmæði og samningshP
urð. í Ijósi nýfenginnar reyns
verður að fara fram umræða u
hvort endurskoða þurfi fyr'rre
anir ríkisstjórnarinnar í ÞeS
efni.
Sú þróun sem hefurorðið i sj
arútvegi hefur leitt til aukinu^
verðmætasköpunar og vöruþm
unar. Aukið athafnafrelsi |el 1
óneitanlega til litríkara atvinnU^
lífs en ekki ætíð til hámarkshag^
kvæmni. Þannig hefur t.d-
kjölfar uppboðsmarkaða á |S
fjölgað smáum sjálfstæðum 1|S
verkendum á höfuðborgarsvæ
inu. Vafasamt er að slík star se
sé þjóðhagslega hagkvæm e
æskileg. Það sem hefur s
mestum árangri er þó án efa a
kvótakerfið, sem sparar mil J^.r _
í rekstrarkostnað og óþarfa J
festingu við að ná takmörku
heildarafla. Efvið berum gm L
að halda áfram á þeirri braU ' j
ég sannfærður um að hagkvæn
í veiðum mun aukast enn m
og svigrúm skapast fynr a
breytingar í vinnslu og
skiptum með sjávarfang.
við'