Ægir - 01.11.1987, Qupperneq 16

632
ÆGIR
11/87
Þórður Friðjónsson:
Sjávarútvegur og
efnahagslífið
Mikið góðæri hefur sett svip
sinn á þjóðarbúskapinn síðast-
liðin tvö til þrjú ár. Landsfram-
leiðsla hefur vaxið að jafnaði um
5V2-6% á ári. Vegna batnandi
viðskiptakjara hafa þjóðartekjur
aukist enn örar, eða um 7-71/2%
á ári. Kaupmáttur atvinnutekna á
mann hefur aukist um 35-40%
frá 1985. Á þessu ári stefnir í um
16% aukningu kaupmáttar at-
vinnutekna á mann, sem er lík-
lega meiri aukning kaupmáttar
milli tveggja ára en nokkru sinni
frá því á stríðsárunum. Mikil eftir-
spurn hefur verið eftir vinnuafli
og reyndar meiri en framboðið.
Ein meginástæða fyrir þessu
góðæri eru hagstæð skilyrði í
sjávarútvegi. Hvort tveggja hefur
farið saman; aukinn sjávarafli og
hækkandi verð á afurðum erlend-
is. Aðrar ástæður sem má nefna í
þessu sambandi eru lækkun olíu-
verðs og mikil eftirspurn í efna-
hagslífinu af völdum halla á ríkis-
sjóði og mikils innstreymis er-
lends lánsfjár, einkum á þessu
ári.
Nú eru hins vegar horfur á
verulegum umskiptum í efna-
hagslífinu. Þjóðhagsáætlun og
fjárlagafrumvarp fyrir árið 1988
gera ekki ráð fyrir neinum vexti
landsframleiðslu og þjóðartekna
á næsta ári. Ástæða er jafnframt
til að ætla að forsendur þessara
áætlana séu of bjartsýnar. Þessu
veldur fyrst og fremst tvennt. í
fyrsta lagi er líklegt að afkoma
þjóðarbúsins verði lakari en
reiknað var með vegna gengis-
falls dollarans að undanförnu og
hægari hagvaxtar í heiminum í
kjölfar verðhrunsins á verð-
bréfamörkuðum víða um heim
nýlega. í öðru lagi eru ríkar
ástæður til að draga meira úr afla
en gengið var út frá við gerð þjóð-
hagsáætlunar og fjárlagafrum-
varpsins. Þetta tvennt gæti þýtt
samdrátt í framleiðslu og þjóðar-
tekjum á næsta ári.
Afli og framleiðsla
sjávarvöru
Afli hefur aukist um 45% á síð-
ustu þremur árum. Þannig jókst
hann á föstu verði um 14% 1985,
171/2% 1986 og í ár stefnir í um
8% aukningu. Þótt þessi aukning
skiptist misjafnlega á fisktegundir
munar langmest um aukningu
þorskafla og rækjuafla. Sjávar-
vöruframleiðslan jókst á þessu
tímabili um 28%.
Ekki hefur einungis aflast ve^ a
síðustu árum heldur hefur verð a
sjávarafurðum einnig hækka
mikið. Sem dæmi má nefna a
verð á freðfiski í Bandaríkjado
urum hefur hækkað um 55% rra
1984. Verð á saltfiski hefur
hækkað enn meira á þessu tíma
bili, eða um 90%. Sé litið á þetra
ár sérstaklega hefur verð á tm
fiski hækkað um 23% í íslenskun
krónum og á saltfiski um 25
Ýmislegt bendir til þess að ns'
verð erlendis hafi náð hámarH
bili og reyndar hefur ver
sumum afurðum lækkað á si ^
ustu mánuðum, meðal annars
rækju og hörpuskel. .
Horfur um afla á næsta ári e
óvissar. Ekki hafa enn ver
teknar ákvarðanir um hámar ^
afla einstakra tegunda. Ste n
að því að frumvarp til Ia8a u ir
stjórn fiskveiða verði lagt '
Alþingi á næstu dögum. Jarn.ra jr
verða fljótlega teknar ákvar a
um hámarksafla. Forsendurþ)
hagsáætlunar gera hins ve§ar.-v.
fyrir um 2% samdrætti '
arafla. Á hinn bóginn var rei
með að breyting á afurnaSanl.
setninguvegiuppámóti^ajð5|a
drættinum þanmg að tram ^
sjávarvöru verði svipuð 0
þessuári. hefur
Hafrannsóknastofnun
hins vegar lagt til að verU ta
verði dregið úr þorskafla a ,
ári. Tillögur stofnunarinnar
sér 10-20% samdrátt > sjavar