Ægir - 01.06.1989, Qupperneq 13

6/89
ÆGIR
297
Sa,riræmingaprófun, hafa komið
vel út.
Þar eð efnin eru í mjög litlu
naagni í hverju sýni er nákvæmni í
^asliaðferðum grundvallaratriði
' ad hægt sé að byggja á niður-
°oum þeirra. Meiri hluti þeirra
v ®[|nga sem framkvæmdar hafa
er|ð eru mælingar á efnunum í
lavarlífverum, enda eru slíkar
jngar yfirleitt auðveldari en
L ln§ar á efnunum í sjó, vegna
,^ess að flest efnin hafa tilhneig-
v 8u t'l þess að safnast fyrir í líf-
sterum °g finnast þar í margföldum
^r niiðað við styrk í sjó. Þannig
70Undæm' ^ess fundist hafi
DDt^^ s'nnum meiri styrkur af
l 1 skeldýrum en í sjónum er
|íf-U 'ta ó en algengt er að styrkur
l r*nna klórsambanda í fiski sé
Urað td tíuþúsund faldur
ath efnanna ' sjó. Flestar
höfU^animar eru 8eróar a inn-
fyri^-f03 ' strandsíó- Þó n8Sja
^ toluverðar upplýsingar um
ces^ 8eislavirkra efna, einkum
Un'ns a hafsvæðinu, úr athug-
Afa1X1 danskra rannsóknaraðila.
tarið ;akrT1arkaðar mælingar hafa
má fl®r v'ó iand' en nefna
ntálm '^Undnar athuganir á þung-
skeldyUm ,lífverum' aðallega
flóa yrurn' ' innanverðum Faxa-
silfr' -°8serstaka athugun á kvika-
inu sjd norður og vestur af land-
inga n 1980. Auk þes hafa mæl-
að j Rannsóknastofnunar fiskiðn-
urn t'n; u þtjngmálmum í fiskafurð-
Fvr ?Vert 8'id' a^ bessu leyti.
ekki ltr|'88iandi mælingar benda
NnrX ' ^ess að meginhafsvæði
úthafUm'Altiantshafsins' þ.e.a.s.
fyrjr ^ uti bess, hafi enn orðið
meno 6ri<ianiegum áhrifum vegna
fvrirlj Un.ar fra þessum efnum, og
kynn 88tandi mælingar gefa til
a að
egu
efna
'alið
styrkur hinna náttúru-
eins og þungmálma sé
Urn gt áætluðum bakgrunns-
' b-e.a.s. sá styrkur sem
°rsökur Se ^ar af náttúrulegum
111 ■ Ntælingar á lífrænum
klórsamböndum í sjó eins og t.d.
PCB, DDT og DIOXINS hafa ekki
farið fram. Nokkurrar aukningar
hefur orðið vart á geislavirkum
efnum á öllu hafsvæðinu sem
rekja má fyrst og fremst til losunar
frá endurvinnslustöðinni í Sella-
field á Englandi. Athuganir sem
gerðar voru í samvinnu Hafrann-
sóknastofnunar, Geislavarna og
Siglingamálastofnunar 1987, stað-
festa þessar niðurstöður. Eins og
sést á kortinu er styrkur cesíns
u.þ.b. tvöfalt meiri fyrir norðan
landið en sunnan þess, þar sem
nær einvörðungu gætir áhrifa frá
geislavirku úrfelli frá kjarnorku-
sprengingum í andrúmslofti. Þessi
aukning er þó langt fyrir neðan
þau mörk sem Alþjóðageislavarna-
ráðið hefur sett sem hættumörk
fyrir geislun neyslufisks. Á hinn
bóginn benda mælingar ótvírætt
til þess, að mengun sé töluverð í
innhöfum og víða á strandasvæð-
um, bæði í Norðursjó, Kattegat,
Skagerak, Eystrasalti og við strendur
Frakklands og í írlandshafi. Þar
hefur orðið greinileg aukning á
styrk þungmálma umfram bak-
grunnsgildi og þrávirk lífræn klór-
sambönd hafa fundist í auknum
mæli. Þar gætir einnig vaxandi
mengunar næringasalta, köfnunar-
efnis og fosfórs.
Helstu mengunarefni
Þau efni og efnasambönd sem
augu manna hafa hingað til beinst
að í sambandi við mengun sjávar
má skipta í 5 meginflokka:
1. Þrávirk lífræn efni s.s. klórsam-
bönd, DDT, PCB og DIOXIN.