Ægir - 01.09.1990, Blaðsíða 29

9/90
ÆGIR
481
? bvölum og hvaða skilyrðum
eVfið er háð, þar á meðal hvort
'eyfilegt er að veiða hval í því
yni 0g þá hversu marga.
þjóðahvalveiðiráðið hefur gert
tVennt varðandi þessa heimild í
j’ðttmálanum eftir að bann við
. valveiðum í atvinnuskyni kom til
ramkvaemda.
Annars vegar hefur það á árs-
*andum sínum ítrekað samþykkt
yktanir sem fela í sér takmörkun
a bessu valdi einstakra ríkisstjórna
slíkra leyfisveitinga. í fyrra lagi
eiur það sett sífellt strangari
viðmið sem vísindaveiðarnar skuli
aiia að. í síðara lagi hefur það
3211 ákvörðunarvaldið um hvort
Jfltekin rannsóknaráætlun stenst
Pessi viðmið eða ekki frá viðkom-
ancJi stjórnvöldum til vísinda-
Jefndar ráðsins í fyrstu og síðan til
Pess sjálfs.
Hins vegar hefur ráðið ályktað
UtTl rannsóknaráætlanir einstakra
ókja. Hefur það aldrei ályktað
nllkomlega jákvætt um rannsókn-
araætlun sem fól í sér einhverjar
Jeiöar á hvölum. Sá þáttur þeirra
nefur með öðrum orðum alltaf
verið meira eða minna gagn-
rýndur í ályktunum ráðsins.
^lyktanir ráðsins um vísinda-
Jeiðar nokkurra aðildarríkja þess
_a'a síðan verið forsenda Banda-
r'kjastjórnar fyrir beitingu eða
Potun um beitingu laganna um
efnahagsþvinganir á hendur
Þessum ríkjum. Þar sem Alþjóða-
nvalveiðiráðið hafi ályktað að til-
tekin rannsóknaráætlun sé ekki í
Samræmi við ályktanir þess og þar
^eð markmið þess um tíma-
Pundna verndun hvala, þá dragi
nún úr verndunaráhrifum aðgerða
Þess. Og þar sem Bandaríkin séu
a^ili að þessari alþjóðlegu stofnun
Peri þarlendum stjórnvöldum að
Peita viðkomandi ríki efnahags-
Pvingunum í samræmi við lands-
iög.
•slensk stjórnvöld hafa hins
Vegar alltaf haldið því fram að
ályktanir ráðsins um takmörkun
leyfisveitinga til vísindaveiða ann-
ars vegar og gegn vísindaveiðum
einstakra ríkja hins vegar hafi
verið ólögmætar, þar sem þær
stangist á við þann rétt sem ein-
stökum ríkisstjórnum er tilskilinn í
áttundu grein stofnsáttmálans og
er undanþeginn samstarfinu í
hvalveiðiráðinu.
Meirihlutinn í ráðinu hefur í
sjálfu sér ekki mótmælt því að
þessi réttur sé fyrir hendi sam-
kvæmt sáttmálanum. Hins vegar
hefur hann bent á að samkvæmt
sjöttu grein sáttmálans sé ráðinu
heimilt að álykta um alla hluti sem
viðkoma hvalveiðum. Ályktanir
þess séu því alls ekki ólögmætar.
Og þar sem þær séu heldur ekki
bindandi fyrir aðildarþjóðir
ráðsins, sé ekki verið að brjóta
neinn rétt á íslendingum í ráðinu
með samþykkt þeirra. Það er auð-
vitað ekki alls kostar rétt, því við-
komandi þjóðir vita fullvel að
ályktanir ráðsins gegn veiðunum
eru forsenda Bandaríkjastjórnar
fyrir hótunum um efnahagslegar
refsiaðgerðir gagnvart íslending-
um. Ályktanirnar ganga því á rétt
íslendinga til vísindaveiða sam-
kvæmt stofnsáttmála í raun, þótt
þær geri það ekki að forminu til.
íslensk stjórnvöld hafa sagt að
einhvers staðar hljóti mörkin að
liggja á milli frelsis ráðsins til
ályktana og réttar einstakra ríkja til
vísindaveiða. Og mörkin liggi þar
sem ályktanir ráðsins skerði
þennan rétt í raun. Það skipti ekki
máli þótt þær séu ekki bindandi
fyrir íslendinga samkvæmt reglum
ráðsins, ef þær leiða til refsiað-
gerða gegn þeim á öðrum vett-
vangi.
Stjórnvöld hafa einnig mótmælt
því að þau væru að draga úr
verndunaráhrifum ákvörðunar
ráðsins um hvalveiðibann. Þau
hafa þvert á móti haldið því fram
að þau væru að framfylgja henni;
því ákvæði hennar sem segir að
víðtækar rannsóknir skuli fara
fram á veiðistöðvunartímabilinu
með það fyrir augum að geta í lok
þess ákvarðað stofnstærðir hvala
með sem mestri nákvæmni, þegar
að því komi að endurmeta
bannið. íslensk stjórnvöld hafa
haldið því fram að ekki væri unnt
að ná þessu markmiði á svo
skömmum tíma án þess að veiða
hvali. Því væru veiðarnar í fullu
Mynd: Árni Alfreðsson.