Ægir - 01.09.1990, Blaðsíða 14

466
ÆGIR
9/09
Þorgeir Pálsson:
Sjálfvirkt tilkynningakerfi
fyrir fiskiskip
Inngangur
Eins og kunnugt er hefur Slysa-
varnafélag íslands rekið tilkynn-
ingaskyldu íslenskra fiskiskipa í
rúma tvo áratugi. Starfsemi til-
kynningaskyldunnar fer þannig
fram, að skipstjórnarmenn setja
sig í samband við næstu strandar-
stöð Pósts og síma og gefa upplýs-
ingar um hvar þeir eru staddir.
Slíkar tilkynningar eru jafnframt
sendar, þegar látið er úr höfn eða
komið til hafnar. Þessum upplýs-
ingum er síðan komið áleiðis til
efti rl itsstöðvar tilkynningaskyld-
unnar í Reykjavík oftast með telex-
skeyti. Á síðustu misserum hafa
sjómenn einnig notað farsímann
til að koma boðum til tilkynninga-
skyldunnar.
Um árabil voru þessar upplýs-
ingar færðar inn á handskrifuð
spjöld, sem var tímafrekt starf auk
þess sem upplýsingarnar voru
óaðgengilegar. Árið 1988 var
þessi vinnsla tölvuvædd, þannig
að allar upplýsingar eru nú
skráðar í gagnagrunn tölvunnar. í
flestum tilvikum vinnur tölvan
sjálfvirkt úr telexskeytunum, sem
er til mikillar hagræðingar. Eftir
sem áður er gagnaflutningurinn frá
skipi til lands hægvirkur, þar sem
hann byggist á talsambandi.
Einnig getur liðið drjúgur tími frá
því að tilkynning berst frá skipi til
lands þangað til hún kemst til skila
í tölvu tilkynningaskyldunnar.
Mjög erfitt er að stytta tímann milli
tilkynninga, þar sem slíkt hefði í
för með sér aukið álag á sjómenn
og starfsmenn tilkynninga-
skyldunnar og strandarstöðvanna.
Tilkynningaskyldan gegnir
mikilvægu hlutverki, sem felst
einkum í því að safna upplýs-
ingum um hvar flotinn er á
hverjum tíma og fylgjast með því
að skip komi fram. Þessar upplýs-
ingar hafa rnikla þýðingu, t.d.
þegar slys ber að höndum og finna
þarf nærstödd skip, sem geta
komið til hjálpar. Þá er ónefnt
gildi tilkynningaskyldunnar fyrir
fjölskyldur sjómanna, sem leita
gjarnan til hennar til að fá upplýs-
ingar um ferðir einstakra skipa.
Athyglisvert er, að alþjóðasam-
þykkt um leit- og björgun, sem
gerð var fyrir tilhlutan Alþjóða-
siglingamálastofnunarinnnar (IMO)
árið 1979, gerir einmitt ráð fyrir,
að slík þjónusta skuli tekin upp.
Síðla árs 1984 birtist grein í Ægi
eftir þann, sem þetta ritar, þar sem
lýst var hugmyndum um að tækni-
væða tilkynningaskyldu íslenskra
skipa, þannig að hún gæti orðið
að mestu sjálfvirk. Þá hafði kerfis-
verkfræðistofa Verkfræðistofnunar
Háskólans unnið um skeið að því
að kanna hvernig koma mætti
slíku kerfi á laggirnar og hvort slík
framkvæmd væri fýsileg frá fjár-
hagslegu sjónarmiði. Hér verður
gerð grein fyrir þeim árangri, sem
náðst hefur á þeim tíma, sem
síðan er liðinn.
Forsendur sjálfvirks
tilkynningakerfis
Ljóst er, að nútíma fjarskipta-'
staðsetningar- og tölvutækni býðL,r
upp á möguleika til að gjörbreyta
starfsemi eins og þeirri sem fram ter
á vegum tilkynningaskyldunnar-
Þessi tækni hefur jafnframt orðio
aðgengilegri með hverju ári eftir þvl
sem framboð á sjálfvirkum stað;
setningartækjum hefur aukist. A
undanförnum árum hefur áhugi 3
þessari tækni farið vaxandi og hefut
verið unnið að fjölmörgum rann-
sókna- og þróunarverkefnum 3
þessu sviði bæði austan hafs °S
vestan, sem hafa beinst að því að
fylgjast með farartækjum á sjo, 1
lofti og á landi. Á vegum Alþjóða-
flugmálastofnunarinnar (ICAO) er
nú unnið að undirbúningi að eins-
konar sjálfvirku tilkynníngakerfi
fyrir flugvélar, sem gert er ráð fyr|r
að komist fyrst í notkun í flugi y*'r
Norður-Atlantshafi. Hinsvegar
hefur almenn notkun þessarar
tækni varla hafist enn, m.a. vegna
þess hve margbreytilegar kröfur eru
gerðar til slíkra kerfa.
Hér á landi eru að mörgu ley11
ákjósanleg skilyrði til að beita sjált-
virkni til að fylgjast með skipaflota
landsmanna. Þannig er til staðar
fullkomið Loran-C kerfi, sem getur
kost á að gera nákvæma og sjalt-
virka staðsetningu nánast hvar sem
er í efnahagslögsögu landsins. Þetta
kerfi hafa íslensk fiskiskip notað um
árabil til staðsetningar á miðunurn-