Tímarit lögfræðinga - 01.07.1978, Blaðsíða 9

innan Garðs (hann var kallaður klokker) hélt mjög hjartnæma ræðu I skilnað-
arhófi, sem haldið var fyrir prófessor Lassen og frú 1918, þegar þau fluttu af
Garði, og kallaði hann þá fráfarandi garðprófast Júlíus den Gode (líkt og
stundum var sagt um góða kónga). Jafnframt sagði hann að við myndum aldrei
eignast hans líka (þarna var eftirmaður Lassens, sagnfræðiprófessor Knud
Fabricius, einnig staddur og var þetta því fljótfærnislegt, en þessu var vel
tekið, enda af einlægni talað).
Það hefði verið gaman að skrifa nokkuð um Rómarétt og þróun hans, en
ég þori ekki að leggja í slíkt. Fyrir um 700 árum f.Kr. safnaði maður að nafni
Papiríus hinum frumstæðu lögum samfélagsins og nefndust þau jus civiie
Papirianum, (borgaralegur réttur Papirianis>. Seinna gengu lög þessi úr gildi
og voru þá sendir 10 menn með umboðum til Grikklands til að sækja lög
þaðan, sem Rómverjar gætu notað fyrir sitt borgríki, og var þessum 10 mönn-
um veitt einskonar löggjafarvald í 1 ár, svo þeir gætu breytt lögunum eftir
þörfum. Þeir komu aftur með lagasafn, sem ritað var á 10 fílabeinstöflur. Síðan
bættu þeir við lögin og voru þau síðan rituð á 12 eirtöflur og um 451—450 f.Kr.
birtust svo leges duodecem tabularum — tólf töflu lögin — sem mynduðu
kjarnann í Rómaréttinum. — Það er mjög lærdómsríkt að kynna sér þróun
Rómaréttarins frá því að vera frumstæður réttur fyrir lítið borgríki til svo að
segja alheimsréttar.
Svo héldu Rómverjar fast við leges-duodecem tabularum, að þær voru ávalt
hafðar til sýnis á Forum Rómanum, og á dögum hins fræga mælskumanns
Cicero (106 til 43 f.Kr.) var ungum mönnum í Róm gert að skyldu að læra þær
utanað. Eirtöflurnar eyðilögðust, er Gotar rændu og brenndu Róm (um 410
e.Kr.).
Það er gaman að minnast þess að rétt fyrir 930 sendum við íslendingar
Úlfljót til Noregs til að læra lög handa okkur. Hann kom ekki með þau á fíla-
3