Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Side 135

er undir stjóm tyrkneska hersins.69 Tyrknesk stjómvöld hafa enn ekki greitt
bæturnar og öfugt við grísk stjórnvöld í máli Stran Greek Refineries hafa þau
ekki kynnt nein áform um greiðslu þeirra. Þvert á móti hafa tyrknesk yfirvöld
haldið því fram að bótagreiðsla geti ekki farið fram nema sem hluti af
allsherjarlausn á vandamálum tengdum eignarrétti á Kýpur sem rekja má til
hersetu Tyrkja. Ráðherranefndin hefur ítrekað að það samræmist ekki skyldum
Tyrklands samkvæmt mannréttindasáttmálnum að setja slík skilyrði og hefur
lagt afstöðu yfirvalda að jöfnu við að neita að fullnusta dóm mannréttinda-
dómstólsins en það væri einsdæmi í allri sögu mannréttindasáttmálans.70 Þegar
þessi grein var skrifuð höfðu engar upplýsingar borist um bótagreiðslu og óvíst
er hvaða stefnu ráðherranefndin mun taka til að knýja fram efndir.
10. LOKAORÐ
Evrópa stendur á mikilvægum krossgötum. Nú, 50 árum eftir að Evrópurrki
börðust hvert gegn öðru í mannskæðustu styrjöld veraldarsögunnar, er helsta
þrætuefnið það hversu langt skuli gengið í átt til sameiningar. Opnun Evrópu-
ráðsins og Evrópusambandsins í austurátt hefur haft mikil áhrif á afstöðu og
þýðingu þessara stofnana sem eru í fararbroddi þess að skapa grundvöll sam-
vinnu í álfunni. Þær hafa nú gullið tækifæri til þess að aðstoða hin nýkomnu ríki
á braut þeirra í átt til lýðræðis með því að deila með þeim acquis communitaire,
þ.e þeirri reynslu og þróun sem hefur orðið í þessum málum í Vestur-Evrópu.
Um leið gerir sameining Evrópu auknar kröfur til gamalgróinna lýðræðisríkja
um að sýna gott fordæmi og virðingu við þau gildi sem þessar stofnanir standa
fyrir.
Mannréttindi og mannfrelsi eru homsteinar náinnar og síaukinnar samvinnu
Evrópuríkjanna og án þeirra er lýðræðið ekki að fullu virkt. Það eru því ugg-
vænleg tíðindi að brotalöm sé á fullnustu á dómum mannréttindadómstólsins.
Hin nýju aðildarríki Evrópuráðsins hafa ekki haft jafn langan tíma og Vestur-
Evrópuríki til að aðlaga sig að kröfum mannréttindasáttmálans og þótt þau séu
öll af vilja gerð er hætt við að hik komi á þegar þau gera sér grein fyrir umfangi
þeirra umbóta sem þau gætu þurft að grípa til. Sem dæmi má nefna ömurlegar
aðstæður í mörgum fangelsum og þá flóknu stöðu sem stjómkerfi kommúnista
hefur skapað gagnvart réttinum til friðhelgi eignarréttar. Ef til verða fordæmi
um að mannréttindum sé ýtt til hliðar vegna stjómmálalegra eða efnahagslegra
aðstæðna er hætt við að Austur-Evrópuríki freistist til að feta sömu braut. Slík
þróun gæti leitt til þess að tveir staðlar mynduðust í mannréttindamálum með
Vestur-Evrópuríki öðrum megin borðsins og Austur-Evrópuríki hinum megin.
Til varðveita að trúverðugleika mannréttindasáttmálans verða mannréttinda-
69 Lýst hefur verið yfir sjálfstjóm á Norður-Kýpur en engir aðrir en Tyrkir hafa viðurkennt tví-
skiptingu eyjarinnar. I niðurstöðu dóms mannréttindadómstólsins segir skýrt að tyrknesk yfirvöld
séu ábyrg fyrir aðgerðum hersins og stjómvalda á Norður-Kýpur.
70 Sjá ályktanir ráðherranefndarinnar DH (99) 680 og DH (2000) 105.
391