Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Blaðsíða 5

skipulega álitamáli hvort hann getur samkvæmt þrígreiningu ríkisvaldsins
bundið hendur dómsvaldsins með þeim hætti sem kveðið er á um í 27. grein
frumvarpsins. Fram kemur að núverandi dómari Islands við Mannréttinda-
dómstól Evrópu hafi gert viðamikla úttekt á þessu álitaefni, sem dagsett sé 30.
október sl., og eru birtar samandregnar niðurstöður úttektarinnar. Segir þar m.a.
orðrétt:
Færð eru rök fyrir því [í úttektinni] að ákvæði 27. gr. frumvarpsins hafi talsverða
sérstöðu sem geri það að verkum að framsal dómsvalds sem í því verður talið felast
rúmast ekki sjálfkrafa innan þess framsals ríkisvalds til alþjóðastofnana sem þegar
hefur verið talið heimilt á grundvelli EES-samningsins, sem löggjafinn samþykkti
með lögurn nr. 2/1993, og álit nefndar utanríkisráðherra frá 1992 fjallar um.
Hér er vísað til þeirrar reglu sem talin er gilda í íslenskum rétti samkvæmt
venju að almenna löggjafanum sé heimilt að framselja ríkisvald til alþjóða-
stofnana í takmörkuðum mæli. Hvar þau takmörk svo eru er eilíft álitamál. I
álitsgerðinni segir enn fremur eftirfarandi:
í álitsgerðinni eru færð fyrir því rök að það framsal eða takmörkun á sjálfstæði
dómsvaldsins, sem í 27. gr. frumvarpsins verður talið felast, geti rúmast innan þeirra
heimilda sem löggjafinn hefur samkvæmt þeirri reglu sem talin er gilda hér á landi
og gerð er grein fyrir hér að framan. Það er þó undir því komið að fallist sé á að
löggjafinn hafi að óbreyttum stjómlögum heimild til að framselja ríkisvald í
takmörkuðum mæli og að inntak þeirrar heimildar sé með þeim hætti sem lýst hefur
verið. Um þetta hvorutveggja hefur verið og er ágreiningur meðal stjómmálamanna
og fræðimanna í lögum.
Niðurstaða dómarans verður helst skilin svo að hann telji að þetta framsal sé
heimilt séu ákveðnar forsendur fyrir hendi, sem ekki er rúm til að gera hér grein
fyrir. Þetta orkar að sjálfsögðu tvímælis. Framangreindri reglu um framsal ríkis-
valds hefur til þessa ekki verið beitt á þann hátt að gefa innlendum dómstólum
fyrirmæli um niðurstöðu og venjuréttur myndast tæplega nema á nokkuð
löngum tíma. Hins vegar á hann einhvem tíma upphaf sitt og ef svo er, í því
tilviki sem hér um ræðir, má vissulega spyrja hvort ekki sé stefnt í vafasama átt.
Hér má minna á að ekki þótti tækt við gerð EES-samningsins, vegna ákvæða
stjómarskrárinnar, að gera íslenskum dómstólum að fara eftir bindandi for-
úrskurðum erlends dómstóls og kveðið á um ráðgefandi álit EFTA-dómstólsins
þess í stað. Ekki verður betur séð en álit eftirlitsstofnunarinnar verði í raun
jafngilt bindandi forúrskurði. I millitíðinni hefur þó varla nokkuð breyst nema
þá það að menn hafi skipt um skoðun að þessu leyti.
Endurskoðun stjómarskrárinnar stendur nú yfir, en svo er að sjá og heyra að
eitthvað sé deilt um það hver ákvæði hennar eigi að endurskoða. Það hefur þó
komið fram í fjölmiðlum að ætlun stjómarskrárnefndar sé að skoða þörfina á
því að setja ákvæði í stjómarskrána um það hvenær heimilt sé að framselja
463