Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 15

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 15
og skyldur eða um ákæru eða sök fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli.8 Sjálfstæði dómsvaldsins er því þannig til komið að stjómskipunin gerir ráð fyrir slíku fyrirkomulagi, enda geta dómstólarnir ekki gegnt eftirlitshlutverki, sem þeim er ætlað að hafa með hinum þáttum ríkisvaldsins, nema þeir njóti sjálfstæðis gagnvart þeim. Jafnframt er það stjórnarskrárvemdaður réttur, sem talinn er til mannréttinda, að hver einstaklingur geti fengið úrlausn um réttindi sín og skyldur eða um ákæru eða sök fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli. Sjálfstæði dómsvaldsins er af þessum sökum óhjákvæmilegt. Sjálfstæði dómsvaldsins á að tryggja að hvorki framkvæmdarvaldið né aðrir geti haft áhrif á það hvemig dómarar leysa úr málum sem þeir hafa til meðferðar umfram það sem lög kveða á um. Kröfunni um sjálfstæðið er því fyrst og fremst ætlað að þjóna réttindum borgaranna til að fá úrlausn hlutlausra og óháðra dómstóla um þau mál sem þeir bera réttilega undir þá. Sjálfstæði dómstólanna gagnvart löggjafar- og framkvæmdarvaldi verður því að vera tryggt með viðunandi hætti. Aðgreining dómsvaldsins frá öðrum þáttum ríkisvaldsins var áður fyrr ekki nægileg þrátt fyrir regluna um að dómsvaldið skyldi vera sjálfstætt. Dómstól- unum voru til dæmis falin ýmis stjómsýslustörf og sýslumenn og bæjarfógetar fóru áður með dómsvald auk þess sem þeir gegndu stjómsýslustörfum framkvæmdarvaldsins. Ráðstafanir hafa verið gerðar til að bæta úr þessu í þeim tilgangi að efla sjálfstæði dómsvaldsins. Það var meðal annars gert með lögum nr. 92/1989 sem þá hétu lög um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði.9 Með lögunum var skilið á milli umboðsstarfa og dómstarfa þannig að þau voru ekki lengur á sömu hendi eins og þau höfðu áður að hluta til verið. Settir voru á fót átta héraðsdómstólar sem fara hver í sínu umdæmi með dómstörf í opinberum málum og einkamálum, sbr. þágildandi 1. og 2. gr. laganna, sbr. nú 2. gr. laga um dómstóla nr. 15/1998. Sýslumenn fara hins vegar samkvæmt núgildandi 1. gr. laga nr. 92/1989, sbr. 36. gr. laga nr. 15/1998, með stjómsýslu ríkisins eftir því sem lög og reglugerðir mæla fyrir um. I lögum um dómstóla nr. 15/1998, sem tóku gildi 1. júlí það ár, var enn lögð áhersla á að efla sjálfstæði dómsvaldsins. I athugasemdum sem fylgdu frumvarpi til laganna segir að hér á landi hafi viðhlítandi aðskilnaði á milli dómsvalds og framkvæmdarvalds í héraði ekki verið komið á fyrr en við gildistöku laga nr. 92/1989 á miðju ári 1992. Þessum aðskilnaði hafi verið komið á löngu síðar en í öðrum vestrænum ríkjum. Umræðan frá þeim tíma um skipan dómstóla og skilin á milli þeirra og framkvæmdarvaldsins hafi hins vegar beinst að líkum atriðum og í næstu nágrannalöndum. I slíkum umræðum hafi borið hvað hæst undanfarið hvort samrýmanlegt sé meginreglunni um sjálfstæða og 8 Sjá neðanmálsgrein 4 um 1. mgr. 70. gr. stjómarskrárinnar og 1. mgr. 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu. 9 Heiti laganna var breytt með 36. gr. laga um dómstóla nr. 15/1998 og heita þau nú lög um framkvæmdarvald ríkisins í héraði. 473
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Tímarit lögfræðinga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.