Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Side 23

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Side 23
hins vegar aldrei túlka lagareglu eða beita lögskýringu að eigin geðþótta. Hann verður að beita viðurkenndum lögskýringaraðferðum og gæta að réttri, hefð- bundinni og viðeigandi notkun réttarheimildanna. Hann þarf að geta greint á milli pólitískra skoðana og lögfræðilegs ágreinings þótt mörkin þar á milli kunni að vera óskýr. Hann verður að gæta þess að hallast ekki á sveif með hinum pólitísku rökum þegar engin þörf er á því, svo sem þegar lausnin fæst með því að leysa úr málinu eftir viðurkenndum lögfræðilegum aðferðum. Með þessu eru gerðar miklar kröfur til þeirra sem fara mcð dómarastörf. Hæfileikar dómara til að greiða úr þessu, og velja hina lögfræðilegu úrlausn fram yfir þá lausn sem unnt væri að komast að með svokölluðum pólitískum rökum, koma þar vissulega að gagni. Slíka hæfileika þyrfti að hafa í huga þegar metin er hæfni viðkomandi til að gegna dómarastarfi. Mikilvægt er hins vegar að dómarar verði ekki metnir til hæfileika á grundvelli pólitískrar afstöðu þeirra. Hæfileikana þarf að meta á hlutlausum og faglegum grunni, eins og nánar verður fjallað um í köflum 8 og 9 hér á eftir. Hæfileikana þarf að skil- greina út frá verkefnum dómstólanna og nánari lýsingum á þeim. Slíkt krefst þekkingar á dómarastarfinu og meðferð dómsvaldsins. Af framangreindu má sjá að ekki eru það endilega dómstólamir sem leita eftir að færa út valdsvið sitt. Þessar breytingar sem um ræðir eru meðal annars til komnar vegna flóknari og sífellt breytilegra þjóðfélagsaðstæðna, sem leiða meðal annars til erfiðleika við lagasetningu, alþjóðaviðskipta og vaxandi sam- keppni í viðskiptalífinu og lögfestingu mannréttindaákvæða. í kjölfarið fylgja auknar kröfur til dómstólanna, svo sem um sjálfstæði, hlutleysi, skilvirkni og vandaðar úrlausnir. Einnig eru áberandi kröfur nútímans um að dómsvaldið njóti trausts.23 Hlutverk dómstóla hefur að þessu leyti breyst, enda verður að gera ráð fyrir að dómsvaldið þróist og aðlagist kröfum hvers tíma þrátt fyrir að það standi enn á sama grunni og áður. Þeir sem fara með dómsvaldið verða þó að gæta þess að með kröfum um þróun og aðlögun er ekki til þess ætlast að dómstólar fari út fyrir þær lagalegu heimildir sem þeir hafa, en valdmörkin þarf að sjálfsögðu að virða. Aðferðir lögfræðinnar kunna að vera að nokkru leyti úreltar til að með þeim verði skilgreint nægilega hvar mörkin liggja. Þessa þróun verður engu að síður að hafa í huga við skilgreiningar á dómsvaldinu. Þróunin hefur augljós- lega stefnt í þá átt að enn brýnna er en áður að varðveita hlutleysið.24 í því sambandi gæti verið gagnlegt að efla hér á landi fræðilegar rannsóknir á dóms- 23 Sjá t.d. í því sambandi athugasemdir, sem fylgdu frumvarpi til dómstólalaga í Alþingistíðindunr A, 122. löggjafarþing, þskj. 176, 176. mál, álit umboðsmanns Alþingis 3. maí 2004, „Domstolsud- valgets betænkning" og „Domstolene i samfundet“. 24 Þróun dómsvaldsins í Danmörku á síðustu áratugum er útskýrð í „Domstolsudvalgets betænk- ning“, bls. 173-175. Á bls. 175 segir: „Udviklingen understreger betydningen af domstolene som en uafhængig tredie statsmagt" 481
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Tímarit lögfræðinga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.