Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Page 69

Af þessu leiðir að hugtakið „refsivert brot“ (hér á eftir vísað til sem refsi-
verðs brots eða ásökunar um refsiverða háttsemi) í 6. gr. MSE er sjálfstætt og
ber að skýra það óháð flokkun háttseminnar að landsrétti. Reyndar er málum
svo háttað að sé um að ræða tilvik sem telst refsivert samkvæmt skilgreiningu
að landsrétti þá fellur það sem sakamál undir gildissvið 6. gr.7 Eins og rakið var
að ofan verður ekki tekin afstaða til þess, hvort sektir samkvæmt 52. gr. sam-
keppnislaga teljist til refsinga samkvæmt hefðbundnum sjónarmiðum refsi-
réttar. Verður við umfjöllun þessa gengið út frá því að svo sé ekki og því tekið
til athugunar hver niðurstaðan verði sé beitt viðmiðum b) og c) sem nefnd voru
hér að ofan.
í þeim tilvikum þegar mannréttindadómstóllinn styðst við eðli brotsins, við
mat á því hvort háttsemi teljist refsivert brot í skilningi 6. gr. sáttmálans, er litið
til þess hvort viðkomandi lagaákvæði sé einungis beint að sérstökum hópi
manna eða hafi almennt gildi; hvort ákvörðunin sé tekin af stjórnvaldi; hvort
beiting refsingar sé bundin því að viðkomandi sé talinn sekur um afbrot og
hvort viðurlögunum sé ætlað að vera refsing og hafa fyrirbyggjandi áhrif.8 Ef
litið er á sektir vegna brota á samkeppnislögum, sbr. 52. gr. laganna, í ljósi
þessara sjónarmiða þá liggur fyrir að Samkeppnisráð er stjómvald sem byggir
valdheimildir sínar á ákvæðum samkeppnislaga. Akvæðið er almennt í þeim
skilningi að fyrirtæki, sem hægt er að beita sektum á grundvelli þess, eru öll þau
sem falla undir gildissvið samkeppnislaga samkvæmt 2. gr. þeirra. Gildissvið
laganna er ljóslega mjög víðtækt, en í L mgr. 2. gr. segir að þau taki til hvers
konar atvinnustarfsemi, svo sem framleiðslu, verslunar og þjónustu, án tillits til
þess hvort hún sé rekin af einstaklingum, félögum, opinberum aðilum eða
öðrum. Eins og fram kemur í 52. gr. laganna skal við ákvörðun sektarinnar hafa
hliðsjón af eðli og umfangi samkeppnishamlna og hversu lengi þær hafa staðið.
Ber orðalagið glögglega með sér að sektarákvörðun er ætlað að verða víti til
varnaðar. Má í því sambandi einnig vitna til ummæla með 17. gr. frumvarps
þess sem varð að lögum nr. 107/2000 en þar segir:
í ákvæðinu er lagt til að orðið „leggur“ verði tekið upp í stað orðanna „getur lagt“
til þess að tryggja að meginreglan verði sú að stjórnvaldssektir verði lagðar á ef
umrædd brot eiga sér stað. Stuðlar þetta að því að markmið laganna nái fram að
ganga því stjórnvaldssektum samkvœmt lögunum er œtlað með almennum og
sérstökum varnaðaráhrifum að vinna gegn því aðfyrirtœki brjóti lögin (leturbr. höf.).9
Þriðja viðmiðið, hversu ströngum viðurlögum verði beitt, hefur oft verið
talið ráða úrslitum, sérstaklega í þeim tilvikum þegar möguleiki er á að ákvarða
7 P van Dijk og GJH van Hoof: Theory and Practice of the European Convention on Human
Rights. 3. útgáfa. KluwerLaw Intemational. The Hague 1998, bls. 410.
8 B Emmerson og A Ashworth: Human Rights and Criminal Justice. Sweet and Maxwell. London
2001, bls. 151.
9 Alþt., A-deild 1999-2000, bls. 4137.
527