Dýraverndarinn - 01.02.1975, Side 23

Böðull lífsins
Líldega kemur innsta eðli
mannsins hvergi betur í ljós en í
afskiptum hans af varnarlausum
<iýrum. Þá telur hver og einn
áhættulaust, að svipta af sér sauð-
argærunni og koma fram á sjónar-
■sviðið eins og hann er klæddur.
Menn vita fyrirfram, að það er
talin smávægileg yfirsjón og
naumast umtalsverð að níðast á
dýrum. Og að drepa dýr sér til
gamans telst vera einskonar íþrótt.
Er þá sigurvegarinn í þeim gráa
feik, þ. e. besta skyttan, dáður sem
hetja.
Valdhafar eru samvinnufúsir í
þessum efnum og byssuleyfi er
auðvelt að fá. Aðeins þurfa tveir
„valinkunnir" menn að undirskrifa
þar til gert plagg og þar með er
formsatriðum fullnægt. Og fáir
rounu vera svo vinasnauðir, að
þeir þekki ekki tvo „valinkunna"
menn, sem eru fúsir til þess að
gera „vini" sínum jafn bagalausan
greiða og að skrifa nafnið sitt, þeg-
ar ekki er jafnframt um það að
ræða að setj apyngjuna í hættu.
Þarna eru því engin ljón á vegin-
um.
Drápfýsn mannsins og grimmd
eru lítil takmörk sett. En til þess
að dylja skömm sína hefur maður-
inn gefið sjálfum sér ýmis virðuleg
nöfn, svo sem „kóróna sköpunar-
•nnar", „hinn vitiborni maður"
(Homo sapiens) og fleiri tignar-
heiti. En í ákefð sinni að upphefja
S1g, hefur maðurinn gleymt einu
mikilvægu atriði, nefnilega því,
þýraverndarinn
að til er nokkuð sem kallast að
hæða sjálfan sig, og það er einmitt
það, sem hann hefur gert með þess-
um dýrlegu nöfnum.
Saga mannsins frá upphafi til-
veru hans er í sannleika ófögur.
Slóð hans er blóði ötuð. Og með
æ fullkomnari vopnum gefst mann-
inum kærkomið tækifæri til þess að
fullnægja drápfýsn sinni. Að rekja
þessa blóði drifnu slóð gegnum
liðinn tíma, ár og aldir, væri efni
í stóra bók, eða öllu fremur margar
bækur. í stuttri blaðagrein er þess
að sjálfsögðu enginn kostur. Orfá
atriði skul þó minnzt á, máli þessu
til staðfestu.
Þegar Evrópumenn ruddust inn
í Norður-Ameríku á sínum tíma,
reikaði ótölulegur fjöldi vísunda
um víðáttumiklar sléttur þessa
mikla landflæmis. Um aldaraðir
hafði engin lífvera ógnað lífi þess-
ara stóru og vöðvastæltu dýra, nema
hvað Indíánar drápu þá ávallt
nokkuð. En með komu hvítra
manna varð ógnvekjandi breyting
þar á. Þá hófst slátrun þessara dýra
á æðisgenginn hátt. Svo hóflaust
var drápið og svo kappsamlega var
að unnið, að innan skamms tíma
hafði vísundunum nálega verið
gjöreytt. Þar sem áður höfðu verið
mörg hundruð þúsundir vísunda á
beit gat upp frá þessu aðeins að
líta hvítar beinahrúgur. „Hinn viti-
borni maður" hafði sýnt mikinn
dugnað í sínu starfi og mátti því
vel við una, enda gerði hann það.
Litlu betri útreið fengu hin
minni spendýr, því að hjá mann-
inum var enga miskunn að finna.
Flest þessara dýra urðu að gjalda
þess, að „móðir náttúra" hafði af
sínu alþekkta örlæti klætt þau
fögrum feldi. Eitt þeirra var bjór-
inn, það inerkilega dýr. Oll þessi
dýr voru veidd í kænlega útbúnar
gildrur, sem þau gátu með engu
rnóti varast. En pyngjur veiðimann-
anna bólgnuðu og það var frá
þeirra sjónarmiði aðalatriðið.
Af þeim mörgu fuglategundum,
sem svo illa hafa orðið fyrir barð-
inu á manninum að alger útrýming
hefur af hlotizt, vil ég fyrst og
fremst nefna geirfuglinn, því að
örlög hans eru, sem kunnugt er,
samtvinnuð sögu okkar íslendinga
á miður ánægjulegan hátt. Þessir
ófleygu fuglar, sem fyrrum lifðu
þúsundum saman við Nýfundna-
land, Labrador og víðar, reyndust
manninum auðveld bráð. Fiski-
menn bókstaflega smöluðu þeim
saman og drápu þá unnvörpum.
Og þeirri slátrun linnti ekki meðan
nokkur fugl þessarar tegundar var
finnanlegur. íslendingar fullkomn-
uðu svo böðulsverkið endanlega
með því að drepa svo síðustu geir-
fuglana í Eldey árið 1844. Þar með
var heimurinn einni fuglategund
fátækari.
Telja má víst, að allar dýrateg-
undir Evrópulanda hafi snemma
goldið mikið afhroð vegna nálægð-
ar sinnar við „menninguna". Út í
það málefni verður ekki farið frek-
ar hér. Aðeins skal þess getið, að
23