Stúdentablaðið - 01.05.1995, Blaðsíða 9

I
STBL. • Maí 1995
STÚDENTABLAÐIÐ
Bls. 9
. . og Stalín hafði
sínar góðu hliðar!“
Tengsl íslendinga við austur-þýsk
stjómvöld vom nokkuð til umræðu
á vetri liðnum. Hámarki náði hún
með komu Davids Childs til ís-
lands, en hann var og er sérfræð-
ingur í starfsemi Stasi og málefnum Aust-
ur-Þýskalands sáluga. Flutli hann ræðu
um Stasi, austur-þýsku leyniþjónustuna
fyrrverandi, á fundi Varðbergs og Sam-
taka um vestræna samvinnu. 1 síðasta
tölublaði Stúdentablaðsins er hent gaman
að þessari umræðu. Hún er kölluð „íra-
fár“, sagt er í lítilsvirðingartón að Stasi-
skjölin hafi að geyma „allskyns stór-
merkileg sannindi," og fortíð tveggja
stúdenta dregin fram af „ruslahaugum
sögunnar," eins og Stúdentablaðið vitnar
svo „kankvíslega" í byltingarmanninn
Trotsky. Svo vill til að ég átti nokkurt
frumkvæði að því framlagi til umræðunn-
ar, sem koma Childs til Islands var. Sé ég
mig því knúinn til að leggja orð í belg.
Ein af þeim spurningum sem beint var til
Childs, var sú, hvort það hefði einhvetja
þýðingu að ræða um þessa fortíð, hvort
ekki væri ein-
Kjartan
Emil
Sigurðsson
skrifar
ungis salti
stráð í sárin
með því. Svar
hans var á þá
leið, að auð-
vitað væri
það erfítt,
v i s s u 1 e g a
ýfði það upp
gömul sár.
Tveggja
spurninga
þyrfti þó að
spyrja: Hver
er réttur fóm-
arlamba ógn-
arstjóma til
að saga
þeirra sé upplýst? Og hvernig ber að forð-
ast mistök fortíðarinnar, ef staðreyndir
þeirra eru ekki þekktar til hlítar? Fórnar-
lömbin sem mörg hver horfa nú tilbaka,
eiga lífsferil sinn allan í rústum, krefjast
ekki hefnda. Þau fara einungis fram á, að
réttlætinu sé fullnægt, að sagan sé öll
sögð, umbúðalaust. Childs benti einnig á,
að hamtleikur ógnarstjórnar Austur-
Þýskalands fælist ekki i því að hún hefði
bmggað allsherjarsamsæri gegn vestræn-
um ríkjum. Harmleikurinn fælist líklega
fyrst og fremst í þeim skemmdarverkum
á persónulegum samskiptum sem áttu sér
stað. Þeim fræjum vantrausts og ótta, sem
stráð var manna á milli. Læknar og sjúk-
lingar, lögfræðingar og skjólstæðingar,
prestar og leikmenn, eiginmenn og eigin-
konur, foreldrar og böm bjuggu við eiltfa
hræðslu og tortryggni í samskiptum hvert
við annað.’Buið var til þjóðfélag þaf sem
engum var treystandi, algjör trúnaðar-
brestur ríkti í öllum samskiptum. Þjóðfé-
lagið var gegnsýrt af tortryggni, hatri og
ótta.
Þetta virðist vera Stúdentablaðinu hið
mesta „sprell”. Blaðið ritar um það í
glettnisstil, að „rússneski björninn kló-
festi ungar sálir,“ eins og það hafí verið
eitthvað gamanmál að lifa undir og trúa á
sovéska heimsveldið. Þessu blaði stúd-
enta væri nær að taka upp málstað fórnar-
lamba ógnarstjómarinnar, spyrja hver
réttur þeirra sé, fremur en að gantast með
örlög þeirra.
Við lestur greinarinnar í Stúdentablaðinu
komu mér í hug ummæli eins fytrum
samstúdents míns í stjómmálafræði, sem
nú er raunar útskrifaður. Sá hafði farið í
sumarferð til Austur-Þýskalands á sínum
yngri ámm og getur það vart talist frétt-
næmt. Hitt fannst mér merkilegra, sem
datt upp úr honum einhverju sinni, að ,,-
Stalín hefði nú haft sínar góðu hliðar."
Ekki vil ég ætla viðmælendum Stúdenta-
blaðsins, sem eru tilefni þessarar greinar,
að þeir séu sammála orðum stjórnmála-
fræðingsins — því fer Ijarri. En engu er
líkara en að einhver á ritstjórn Stúdenta-
blaðsins hafi hugmyndir í þessa veru og
er það þá mikið áhyggjuefni.
Kjartan Emil Sigurðsson
stjórnmála- og sagnfræöincmi.
. . . Kjartan á líka sínar góðu hliðar.66
að er alltaf virðingarvert þegar
menn skera upp herör gegn óá-
byrgu og óviðeigandi skensi, eink-
um ef sýnt þykir að verið sé að
hafa í flimtingum háalvarlega
hluti. Og vissulega er það allsendis
grafalvarlegt mál þegar tveir tíu ára gutt-
ar fara í hópi bama frá Neskaupstað til
dvalar í austur-þýskum sumarbúðum. Og
það er sko alls ekkert gamanmál að í
búðunum haft framvarðasveit bama úr
öllum heimshomum skrafað um ástandið
í Chile og skeggrætt framfaramál ger-
valls mannkyns. Tíu ára gömul. Alræði
öreiga og barna. Þetta er grafalvarlegt
mál og ekkert glens og á því ekkert erindi
inn á síðustu síðuna í Stúdentablaði, síðu
sem ber hinn léttúðuga titil „sprell.“ Með
svona mál sprella menn ekki, „svona
gera menn ekki“ er boðskapur Kjartans
Emils Sigurðssonar sem í einhverri und-
arlegri „kommafóbíu" gmnar ritstjóm
Stúdentablaðsins um að vera halla undir
félaga Stalín (t.a.m. Birgi Tjörva Péturs-
son!?!).
En Kjartan klikkar á einu í þessu tilfinn-
ingaþrangna og sjálfumglaða umvöndun-
arbréfí. Hann raglar saman umræðunni
um Stasi-fortíðina í sameinuðu Þýska-
landi, sem er þjóðfélagslegt vandamál
sem ristir djúpt og mun taka tugi ára að
leysa, og yftrborðslegri umræðu um for-
tíð nokkurra íslenskra allaballa sem ein-
kennist einkum af upphrópunum um
landráð og njósnir, rúblur og rússagull.
Sú hjákátlega umræðan hefurmarkast af
nánast krampakenndum tilhneigingum
félaga hans Kjartans í Varðbergi til að
fagna sigri í kalda stríðinu með því að
draga einhvem til ábyrgðar. Það er nefni-
lega ekkert gaman að vinna, ef enginn
tapar. Það minnir mig á þegar ég var í
viðstöðulausum við bróður minn forðum
daga. Þegar ég var búinn að ná yfirhönd-
inni og var við það að sigra, jíá h.tgtti,.
hann venjulega, tók fótboltann og sagði
einfaldlega: „Ég er hættur." Þetta var
náttúrulega grautfúlt og ég grátbað hann
um að halda áfram til þess að ég gæti
malað hann. En hann bara hætti. Ég er
ekki frá því að gömlu kaldastríðsnátt-
tröllunum líði eitthvað svipað og mér þá.
Þeir unnu kalda stríðið, en samt einhvem
veginn ekki, því hinir tóku boltann og
hættu bara. Ami Bergmann er enn að
skrifa greinar, Svavar er enn á þingi og
Hjörleifúr er kominn til að vera. Strák-
amir í Varðbergi unnu kalda stríðið, en
það gerðist ekkert. Og það er nákvæm-
lega þess vegna sem maður hefur ekki
vitað hvort maður ætti að gráta eða hlæja
þegar menn vilja halda áfram í sínu kalda
stríði hér á klakanum, 6 áram eftir að því
lauk formlega í heiminum. Ég hef ákveð-
ið að hlæja að því og þar með Kjartani
sem hefúr greinilega tapað áttum í
vindlareyknum á Varðbergsfundunum og
sýnir nú burði til þess að verða yngsta
kaldastríðsnátttröllið á íslandi, sem er
leitt því hann á líka sínar góðu hliðar.
Auðunn Atlason.
sðfeíí::.
MÐIÐ
Utgefáfrdk '^túderffár&kMask,pta íslands
Ritstjóri oí áhyrg*ðaröiaöhr:.^Vuðunn Atlason
Ritstjórn: Birgir fjör\i Péfttrssojvýíia 11dór Fannar Guðjónsson,
Guðmundur Steingrímsson, Kristrún Heimisdóttir
Auglýsingastjóri: Sæmundur Norðfjörð.
Ljósmyndari: Magnús Þór Ágústsson (í fríi)
Prófarkalesari: Ellert Þór Jóhannsson
Útlit: Steingrímur Eyfjörð
Filmuvinnsla og prentun: Oddi hf.
Pennar í 10. blaði: Ármann Jakobsson, Birgir Tjörvi Pétursson,
Elfa Ýr Gylfadóttir, Gauti Sigþórsson, Helgi Þorsteinsson, Jón
Yngvi Jóhannsson, Karl Pétur Jónsson, Kjartan Emil Sigurðs-
son, Mikael Mikaelsson, Orri Hauksson, Skúli Helgason, Stígur
Stefánsson, Sverrir Jakobsson og ótal margir fleiri.
Þetta er tíunda og síðasta Stúdentablað vetrarins en blaðið hefur
göngu sína á nýjan leik á haustdögum
Ritstjóri skrifar
Veturinn er á enda og hann hefur verið viðburðaríkur fyrir stúd-
enta. Eins og sjá má af fréttaannál vetrarins hér í blaðinu hefur
Háskólinn sjaldan eða aldrei verið jafnmikið í fjölmiðlum og
málefni hans jafnmikið til umræðu meðal stjómmálamanna og almenn-
ings. Þá auknu umræðu um málefni HÍ og menntun í landinu má ekki
síst þakka kröftugri og umfram allt málefnalegri og æsingalausri hags-
munabaráttu stúdenta í vetur. Tekist hefur að snúa ímynd stúdenta til
hins betra - frá því að vera kröfuharður forréttindahópur, yfir til þess að
vera hópur sem er hluti af samfélaginu öllu og biður um sanngimi og
framsýni í menntamálum. Þetta er mikilvæg breyting og stærri en flesta
grunar, því nú er hlustað á stúdenta og þeirra málflutning. Stúdentar era
þekktir fyrir framkvæði og ferskleika, en ekki harmagrát og bjargar-
leysi. Þjóðarátakið, baráttan fyrir hækkuðunt fjárveitingum til HI (m.a.
póstkortaherferðin), átak stjómmálafræðinema, kennslumálaráðstefnur í
deildum að framkvæði stúdenta, síaukið alþjóðasamstarf og markviss
og frumleg hugmyndavinna um það hvemig breyta og bæta megi Há-
skóla Islands, eru nokkur dæmi til marks um það breytta hugarfar sem
er að verða ríkjandi meðal stúdenta. Þessa krafta á Háskólinn að nýta í
meira mæli. Háskólinn virðist hins vegar ekki hafa skynjað kall tímans
unt skjót viðbrögð við breyttum aðstæðunt í breyttum heimi.
Fyrir háskólaráði liggur fjöldinn allur af ftamkvæmanlegum, raunsæjum
og hagkvæmum hugmyndum úr ýmsurn áttum um það hvemig bæta
rnegi kennslu og aðstöðu í Háskólanum og nýta betur það fé sem skól-
anum er skammtað. Hugmyndir á borð við upptöku aðstoðarmannakerf-
is í Hl, stofnun félags vildarvina. stofnsetningu kennsluþróunarstofu,
gerð stjómsýsluúttektar og gerð kennslukönnunar í hverri deild eru hug-
myndir sem era á borðum háskólaráðs og hafa verið þar síðan í desent-
ber. Allar þessar hugmyndir fengu ljómandi viðtökur þegar þær voru
lagðar fram á sínum tíma. Síðan hefúr hins vegar lítið sem ekkert gerst
og ekki er útlit fyrir að eitthvað gerist á næstunni. Ljómandi viðtökur
eru nefnilega ekki nóg. Háskólaráð virðist því hafa þá stefnu að hrósa
tillögum stúdenta, þá þegar þær koma fram, aðhafast hins vegar ekkert í
málinu og/eða búa svo um hnúta að öll framkvæmd og fjármögnun
verkefna sé í höndum stúdenta. Herramennirnir í háskólaráði(sem er
æðsta ákvörðunarvald Háskóla Islands — minnumst þess), leyfa sér að
láta vel unnar og útfærðar tillögur um bætta kennslu og betri afköst í
Háskólanum hreinlega daga uppi, tillögur sem unnt er að hrinda í fram-
kvæmd með litlum tilkostnaði eða tilfærslum, ef vilji og þor er fyrir
hendi. Vilji og þor virðast hins vegar einskorðast við stúdenta í þessari
stofnun, og það getur verið erfitt að draga vagninn þegar staðið er á
bremsunni.
Háskóli Islands er lítill háskóli á alþjóðamælikvarða. í því felst bæði
styrkur og veikleiki. Veikleikinn er hættan á fábreytni og stöðnun en
styrkurinn felst í möguleikum skólans til þess að bregðast skjótt við
breyttum aðstæðum. Háskólanám er að breytast hratt í kringum okkur,
stúdentar vilja bregðast við og hafa bent á raunhæfar leiðir. Háskólinn á
að virkja þennan vilja en ekki letja, eins og viðbrögð stjómsýslu Há-
skólans gefa tilefni til að áætla. Máttlaus og svifaseinn Háskóli verður
tljótt stöðnun að bráð. Og þá fyrst verður erfitt að sannfæra stjómvöld
um að auknar fjárveitingar til Háskólans séu skynsamlegar. Gáum að
því.
Veturinn er á enda og þetta er síðasta Stúdentablaðið á þessu námsári
1994-1995. Síðasta haust var staða ritstjóra Stúdentablaðsins auglýst
laus til umsóknar. I kjölfar þess var sá sem þessi orð ritar ráðinn á þeim
forsendum að gefa út hlutlaust og gagnrýnið fréttablað sem yrði blað
allra stúdenta og drægi ekki taum þeirrar fylkingar sem sæti við völd í
Stúdentaráði. Hvemig það hefur tekist er annarra um að dæma. Hitt er
víst, að í vetur hefúr verið stigið skref í þá átt að gera Stúdentablaðið
óháð þeim fylkingum sem takast á í Stúdentaráði og fjalla um málefhi
stúdenta og Háskólans af sanngimi út frá hlutlausum sjónarhóli. Stúd-
entablað sem er meinslaus málpípa ráðandi afla, gagnrýnislaust á stúd-
enta og Háskólann, er til lítils gagns og glatar fljótt trúverðugleika. Því
skiptir miklu máli að næsti ritstjóri verði ráðinn á grundvelli hugmynda
sinna og hæfileika, en ekki tengsla eða stjómmálaskoðanna.
Rétt er að undirstrika að þessi ábending mín útilokar hvorki Röskvu- né
Vökumenn, né nokkum annan frá ritstjórastöðunni, aðeins andlausa og
ósjálfstæða.
Með þessum orðum þakkar ritstjóri samverkamönnum sínum við blaðið
í vetur, ritstjóm, auglýsingasafnara, ljósmyndara, prófarkalesuram,
umbrotsmanni, auglýsendum, prenturam, pennum og samstarfsmönnum
t SHI fyrir ánægjulegt samstarf í vetur, sem og lesendum góðar viðtök-
ur.