Dvöl - 23.12.1934, Síða 14

14
D V
Ö L
23. des. 1034
is og jörðiri. Hann kannast vel við
stjörnumeistarann Herschel í
London og veit, að hann hefir þá
eigi alls fyrir löngu fundið nýja
reikistjörnu, Uranus. Hann gerir
sér von um, að Henderson muni
geta veitt honum fróðleik um ýms
viðfangsefni sín. En Henderson
gat það ekki. Hann gat aðeins lát-
ið það í ljósi, að hann væri sömu
skoðunar og þessi íslenzki al-
múgamaður. Bóndanum var það
að vísu nokkur huggun, en hann
getur þess, hve sárt sér falli það,
að hafa ekki efni á því að fara
til útlanda, einkum til þess, að
finna Herschel stjörnufræðing, því
að hann hefði margar spurningar,
sem hann mund-i þá leggja fyrir
hann, bæði um þessi efni og önnur.
Svo eftir nokkra stund kveðja
þessir komumenn, stíga á bak og
þeysa eftir lestinni. Hófatakið
hverfur í fjarska, og þeir hverfa
úr sögunni. Þeir koma ókunnir,
enginn veit hvaðan. Og þeir fara
nafnlausir í áttina til Skaga-
strandarkaupstaðar. Tveir ís-
lenzkir almúgamenn á því herr-
ans ári 1815. En þeir urpu samt
ljóma yfir ættland sitt, því að
Englendingurinn fékk nóg að
skrifa um í dagbókina sína, þegar
þeir voru farnir. Og hann getur
þeirra í ferðabók sinni, sem varð
víðkunnugt rit í útlöndum.
Mér finnst ég kannast við þenn-
an sveitaheimspeking og stjörnu-
fræðing. Ég hefi mætt ýmsum ís-
lendingum svipuðum honum í sjón
og raun, viðutan og dálítið ank-
analegum, en sífellt í glímu við
gátur og brennandi af fróðleiks-
fýsn. Flestir gáfaðir íslendingar
virðast mér bera nokkurt ættar-
mót með kolbítnum, með Hreið-
Við skulum nú víkja okkur til
í tíma og rúmi og heimsækja
ari heimska.
stærðfræðinginn í Þórormstungu.
Það var árið 1860 og komið
fram undir höfuðdag. Þá ríða
tveir menn fram Vatnsdal í Húna-
vatnssýslu. Það var presturinn á
Undirfelli og enskur ferðamaður,
Friðrik nokkur Metcalfe. Þeir
halda heim að Þórormstungu.
Gamall maður situr á hlaðinu
og dengir ljá. Það er bónd-
inn, Jón Bjarnason. Hann stend-
ur upp á móti komumönnum og
býður þéim inn, því að þennan
aldurhnigna bónda ætlar hinn
enski fræðimaður að finna. Hann
biður nú bónda að sýna sér syrpu
sína, og þar kennir margra grasa.
Fyrst verða fyrir útreikningar og
uppdrættir af tunglmyrkva, sem
þá var í vændum, og allt er það
rétt og ljómandi laglega gert.
Næst kemur rit og útreikningar
um brautir halastjarnanna. Síðan
minni ritgerðir um grasafræði,
efnafræði og steinafræði; þá ýms-
ar athuganir um sjávarföll, veð-
urfræði, þunga reikistjarnanna
og margt fleira. Og loks koma al-
manök fyrir næsta ár, sem Jón
Bjarnason var að reikna út í frí-
stundum sínum handa sér og