Melkorka - 01.09.1960, Blaðsíða 13

Eining stælir og styrkir
Eftir Andrea Andreen
Sænski latknirinn og visindakonan Andrea Andreen
kom lil Reykjavikur i inarz siðast liðnum i boði Menn-
ingar- og friðarsaintaka islenzkra kvenna vegna 50 ára
afmælis alpjóðabaráttudagsins. Hér birtist útdráttur úr
raðu þeirri sem frúin hélt á alinennum kvennafundi
S. inarz i tilefni afmœlisdagsins.
í apríl eigum við að hittast í Kaupmannahöfn, —
konur frá öllum lönclum hnattarins og það eiga að
fara fram þar mikil hátíðahölei í tilefni af fimmtíu ára
afmælinu. í boðskortiuu til þessa funciar er svo látið
um mælt, að hann skuli vera til að minnast og heiðra
brautryðjendur þessara samtaka, líta yfir farinn veg og
eflast til nýrra framkvæmda. Við vonum að þetta muni
verða konum til góðs og til aukinna tækifæra til starfa
framvegis, svo þeim megi auðnast að banna ófrið og
styrjaldir uni alla framtíð. Friðarmálin og framlag
kvenna til vaxandi skilnings og friðsemi þjóða á rnilli
verða aðeins eitt af mörgum málum á dagsskrá, en jró
held cg að Jretta muni hljóta að verða aðalhlutverkið.
Þetta er höfuðvandamál þessara tíma og þessa árs. Með
engu móti eignumst við hugrekki til að starfa saman
að málum framvegis, cf okkur tekst ckki að leysa
þetta vandamál.
Arið 1945, þegar mannkynið liafði fengið kynni af
hinu gífurlega gjöreyðingarvopni kjarnorkusprengj-
unni, var baráttunni gegn stríðinu aðallega beint
gegn henni. En strax árið 1946 hóf Einstein, hinn mikli
vísindamaður, upp raust sína gegn striðinu. Hann
sagði: „Það er nauðsynlegt að hugarfarsbreyting eigi
sér stað hjá mannkyninu ef það á að geta lifað áfram.
Hugsunarháttur framtíðarinnar verður að aftra stríði."
Frá Jrví 1946 hafa helztu vísindamenn lieimsins lagt
áherzlu á Jrað hvað eftir annað, að stríð yrðu að hverfa
ið sem drejDÍð verður á Iiinu mikla skák-
borði veraldarstríðs, búið við menningar-
tækið útvarp þar sem ekki má ræða þessi
mál nenra inn á stálþráð svo hægt sé að
klijbjja þau burt eða leiðrétta til betri vegar
fyrir Nató. Nú vitum við að það er mögu-
legt að reka bandaríkjaher af höndunr okk-
ar með sameiginlegu átaki. Það dagar aftur
á íslenzkt vor.
úr sögunni. Að Einstein látnum — en fyrir hans for-
göngu liafa vtsindamenn úr austri og vestri komið
saman til fundar varðandi stríðsvandamálin. I yfirlýs-
ingu árið 1957 segir: „Takmark allra Jrjóða verður að
vera Jrað, að stríð og stríðshætta verði upprætt úr til-
veru mannkynsins. Stríð verður að hverfa úr sögunni.
Uppgötvanir vísindanna og tækninnar verða ekki aftur
teknar. Þegar mannkynið byggir mikið af tæknilegum
framförum sínum á kjarnakeðjuverkunum er Jtað
grundvallaratriði að ekki verði hægt að konta af stað
stríði um allan heim og urn allar alclir. Og í haust sem
leið sagði vísindamannaráðstefnan í Kanada: Þegar við
höfum bæði eitur og sýklavopn jafnt kjarnavopnum
gctur ekkert orðið mannkyninu og menningunni til
bjargar nema útrýming striðsins." Tveir menn liafa
stuðlað fádæma mikið að þessum hugsunarhætti gegn
stríði og eru [rað þcir Albert Schweitzer og Linus Paul-
ing. Pauling prófessor hefur fengið í lið með sér mörg
þúsuncl vísindamanna sent styðja ávarp hans.
1 haust sem leið fékk ákall vísindamanna stuðning
frá stjórnmálanna hálfu, Jrá er Krústjoff forsætisráð-
herra hélt ræðu sína á allsherjaiþingi Sameinuðu þjóð-
anna hinn 18. sept. Ég hef eftir nokkur dæmi: Getur
nokkur haldið því fram, án þess að hræsna, að ráðið
liafi verið framúr nokkru einasta vandamáli með því
að endurvígbúast? Endurvígbúnaðurinn hefur aldrei
haft eins margar hættur í för með sér eins og í dag á
öld kjarnorkunnar, öld sem leggur undir sig himin-
geiminn. Heimurinn er á Jrví stigi að stríð getur skoll-
ið á af fáránlegri tilviljun t. d. sálrænni truflun hjá
flugmanni sem ræður yfir vetnissprengjuflugvél. Víg-
búnaðurinn er líka byrði á almenningi — hernaðar-
gjöld allra ríkja á ári eru nærri því 100 miljarðar doll-
ara. Eitt er nauðsynlegt — að útiloka það sem gerir
stríði fært að brjótast út. Ef fjölmennir herir eru
til, flugvopn og flotar, kjarna- og eldflaugavopn. ef
æskulýðurinn verður fyrst og fremst að læra her-
mennsku og herforingjaráðin vinna að hernaðaráætl-
unum framtíðarinnar — þá höfum við enga tryggingu
fyrir varanlegum friði. Stjórn Sovétríkjanna er sann-
færð um að leiðina úr ógöngunum er að finna í al-
mennri og algjörri afvopnun.
Atkvæði sitt með þessari tillögu um algjöra afvopn-
un greiddu 82 ríki í Sameinuðu þjóðunum. Enginn
fulltrúi nokkurrar þjóðar gat bent á aðrar leiðir.
Fulltrúi Islands átti þeirri gæftt að fagna að geta
53
MELKORKA