Skutull - 24.12.1975, Blaðsíða 12

12
SKUTULL
heyrslurnar, einnig grimmdar-
legum pyntingum, til að
knýja fram játningu. Hann
var sveitur dögum saman, og
var að síðustu ekkert nema
beinin og skinnið. Honum var
sagt, að innan fárra stunda
yrði hann tekinn af lífi. Það
var ein gildran, sem fyrir
hann var lögð til að fá hann
tii að játa.
Nokkru síðar dæmdi leyni-
legur dómstóll hann til
Síberíudvalar — dómurinn
var uppkveðinn án þess hann
væri viðstaddur. Hann var
síðan sendur í járnbrautar-
lest til fangabúðanna Vorkuta
í Síberíu.
í Varkuta voru þá 200.000,-
fangar. Þrælabúðir þessar eru
nálægt heimskautsbaugnum.
Frostið þar getur orðið allt
að 61 gráður á C. Þetta ler
óhugnanlegur eyðistaður, að-
eins miklar kolanámur og
endalaus freðmýrin. Þeir
voru því ekki margir, sem
reyndu að flýja. Þeir vissu, að
í þessari heljarauðn og enda-
lausu víðáttu voru flóttamenn
dauðans matur. Alexander
Thomsen var útnefndur skurð-
læknir við eitt sjúkraskýli
fangabúðanna. Dag nokkurn
barði hann að dyrum lyfja-
geymslunnar. Konurödd svar-
aði: „Kom inn". Grönn og
geðþekk, ung stúlka með stór
en þunglyndisleg augu stóð
þar við borð og var að fylla
ídælingarsprautu af ascorbin-
sýru, sem þeim var ætluð, er
þjáðust af skyrbjúgi.
Alexander horfði hugfang-
inn á stúlkuna. Þetta var
Olite Priede. „Ég fann strax,
að ég var karlmaður, en þá
tilfinningu hafði ég ekki orðið
var við í meira en eitt ár”,
segir Alexander. Blóðið þaut
fram í kinnar hans. Allt í einu
snéri stúlkan sér að honum
eins og hún skynjaði það,
sem gerst hafði, og spurði:
„Sögðuð þér eitthvað læknir?"
Frá beggja hálfu var þetta
ást við fyrstu sýn, en langur
tími leið þar til þeim var það
Ijóst. Eins og af tilviljun
snertust hendur þeirra er þau
mættust við dagleg störf inn-
an kaldra og nöturlegra veggja
sjúkraskýlisins. Þá brostu
þau hvort til annars. Á kvöld-
in hjálpuðust þau að því að
færa sjúkraskrána. Kvöld eitt
gat hann ekki lengur dulið
tilfinningar sínar. Hann
faðmaði hana að sér og
hvíslaði: „Ég er fangi eins
og þú. Ég veit, að þetta er
allt vonlaust, en ég elska þig.
Ég mun alltaf elska þig”-
Þegar hann kyssti hana féll
skýluklúturinn, sem hún bar
alltaf á höfðinu, af henni og
þá sá hann að hún vár snoð-
klippt. Olite barðist við
grátinn svo varðmaðurinn
heyrði ekki til þeirra.
f lágum hljóðum sagði hún
honum allt, sem hún hafði
þurft að ganga í gegn um.
Faðir hennar hafði verið
smiður í Termetz í Lettlandi,
en er rússarnir hernámu land-
ið gerðu þeir allar eigur hans
upptækar. Svo komu þjóð-
verjarnir, og árið 1944 lögðu
rússar það að nýju undir sig.
Olite tók þátt í baráttu lett-
nesku andspyrnuhreyfingar-
innar. Hún var tekin höndum
af rússnesku leyniþjónustunni,
NKVD. í Leningrad var hún
snoðklippt áður en hún var
send til þrælabúðanna Vork-
uta. Hún endurgalt ást hans,
en þau gátu aldrei orðið annað
en vinir, „því fyrirvaralaust
geta þeir aðskilið okkur",
sagði hún.
En kvöld eitt ári síðar
sagði hún: „Alexander, mér
hefir snúist hugur. Ég get
ekki til þess hugsað að missa
þig. Aðeins eitt getur sam-
einað okkur eilíflega, barn
— barn mitt og þitt”. Það
var skömmu síðar, sem þau
héldu jólin saman. Svo var
Alexander fluttur í aðrar
fangabúðir, 3000 km í burtu,
og langur tími leið nú milli
strjálla samfunda þeirra.
í fangabúðunum í Stalino
fékk Alexander dag nokkurn
bréf frá unnustunni, sem
smyglað var til hans. „Ástin
mín, ég er barnshafandi”,
skrifaði hún”, og ég er afar
hamingjusöm. Engar sorgir
eða söknuður, engin mann-
eskja í víðri veröld getur nú
fengið mig til að missa trúna
á lífið".
í desember 1950 ól hún
sveinbarn. Langt frá Vork-
uta starfaði Hans Pétur
Thomsen, sem foringi í
bandarísku upplýsingaþjón-
ustunni í Munchen að því að
afla sannanagagna fyrir
sakleysi bróður síns. Hann
þjáðist mikið vegna höfuð-
þrauta, sem voru afleiðing
slyss, sem hann hafði orðið
fyrir. Um skeið varð hann að
hætta baráttu sinni fyrir
frelsun bróðurins sökum
lömunar hægra megin. En
hann náði heilsu að nýju og
hélt ótrauður starfi sínu
áfram. Dulbúinn sem verka-
maður ferðaðist hann á yfir-
ráðasvæði rússa til að leita
að fólki og ræða við fólk, er
þekkti Alexander. Honum
heppnaðist meira að segja að
rekast á svíann, sem hafði
látið Alexander í té skilríkin,
sem greiddu veg hans til
Berlínar. Á þennan hátt komst
hann yfir fjölda sönnunar-
gagna, er sýndu greinilega, að
bróðir hans var saklaus.
Málið lá nú Ijóst fyrir, en
það var bara enginn, sem
virtist hafa minnsta áhuga á
því að hjálpa bróður hans.
í desember 1952 fór Hans
Pétur Thomsen til æsku-
heimilisins í Augustenborg
og læsti öll þessi sönnunar-
gögn, bréf, vottorð, yfirlýs-
ingar — sem svo erfitt hafði
verið að afla, niður í einni af
skúffunum í gamla, stóra
skrifborðinu. Svo hélt hann
heim til Bandaríkjanna og
þar andaðist hann í október
1953.
Þegar Alexander Thomsen
fann skjölin, sem sönnuðu
sakleysi hans, á jóladagskvöld
1955 fylltist hugur hans
einlægu þakklæti og nýrri,
Ijómandi von. Hér lágu loks-
ins sönnunargögn fyrir sak-
leysi hans. Hann snéri sér til
þáverandi forsætisráðherra
Danmerkur, H.C. Hansen, er
varð skelfingu lostinn yfir
því ægilega ranglæti og
réttarhneyksli, sem hér hafði
átt sér stað. Innan skamms
var fyrirhuguð opinber
heimsókn ráðherrans til
Moskvu og lofaði hann að
leggja þetta mál fyrir æðstu
ráðamenn rússa. Alexander
bað hann aðeins um að beita
áhrifum ^ínum í þá átt, að
Olite og barnið þeirra fengi
að fara frá Rússlandi til
Danmerkur. Áður en Alex-
ander yfirgaf Rússland hafði
honum tekist að smygla bréfi
til Olite. „Ef þú elskar mig
ennþá”, hafði hann skrifað,
„skrifaðu mér þá: „Ég sendi
þér þúsund kossa”. í bréfinu
sagðist hún vera laus úr
fangabúðunum og búa hjá
systur sinni í Riga. Hún
hefði fengið berkla og var
nær dauða en lífi. Sonur
þeirra sýktist einnig og varð
mjög vieikur. Bæði höfðu þau
fengið fullan bata og voru nú
heilbrigð og hraust.
Vegna milligöngu H. C.
Hansen fékk Olite leyfi til að
flytjast til Danmerkur.
Nú er aðeins eftir að láta
söguna enda á hamingjuríkan
hátt, eins og vera ber um jóla-
frásögn.
Eins og við var að búast
reyndu dönsku blöðin og
fjölmiðlarnir a,ð bæta fyrir
þau ægilegu mistök og órétt-
Iæti, serrí þau höfðu gerst siek
um, og ríkið greiddi Alexander
umtalsverða peningaupphæð í
skaðabætur og sem táknræna
afsökunarbeiðni.
Hinn 12. desember 1956
voru þau Olite Priede og
Alexander Thomsen gefin
saman í hjónaband í ráð-
húsinu í Lynby, en einmitt
þann dag voru liðin tíu ár
frá því að fundum þeirra bar
fyrst saman í fangabúðunum
í Vorkuta. Sonur þeirra var
viðstaddur giftinguna. Alex-
ander Thomsen hefir stundað
læknisstörf í Augustenborg,
en þar býr hann nú ásamt
fjölskyldu sinni í gamla
húsinu — æskuheimilinu.
Enn er Olite mjög heillandi
og fögur kona. Það sem
einkum vekur athygli á henni,
er hið mikla hrafnsvarta og
fagra hár hennar.
íþróttahúsið — Sundhöllin
Bestu jóla- og nýdrsóskir.
Þökk fyrir viðskiptin d drinu.r
DANSKA WESTON teppaverksmiðian er ein $■
feppaverksmiðja Evrópu oy þokki fyrir
framleíðslu.
viðskip-favínum okkar færi á að kynnast
munandi gerðir og Mti, a!H frá ódýrum gerviefnum
UCf) f rfertlftfu AhlllArtnnnl
Þér veljið gerðína, við fökum málið af ibúðinni ■ og inn
mm an þriggja til f jögurra vikna er leppíð komíð, nákvæm
lega sniðió é flötínn,
Þér greiðíð aðeins eftír méli flatarlns -- þ e.a.s. #>nnir
aukagrelðsla vegna - -