Vesturland - 24.12.1974, Blaðsíða 11

scrd a6ssrfíKDam asAoFsarEsn&aoon
11
súluunga í Stapann til beitu.
Sama þekkist um örlög súlna
í Brandinum í Vestmanna-
eyjum.
í Hælavíkurbjargi eru víða
langcir og breiðar hillur,
klettanef, þræðingar milli
bjarglaga og skútar. Ein-
kennandi fyrir bjargið eru hin
mörgu gil og vik, sem ná úr
skörðum brúnanna í fjöru og
hafa þar hlaðist upp vörðu-
keilur. Um miðhluta bjargs-
ins undan Festarskörðum eru
gil þessi einna mest. Venju-
lega eru þau talin þrjú, en
mér töldust þau fimm. Mest
þeirra er syðsta gilið, Valia-
gil. Milli giijanna skaga fram
úr bjarginu bríkur eins marg
hiilóttar og berglögin eru
mörg.
Eftir því sem neðar kemur
í bjargið ganga bríkur þessar
meir útundan bjarginu. Fram-
an og utan í þessum bríkum
eru ibreiðar hillur, sem veita
hin hagkvæmustu sátur fyrir
svartfugl. Heitir þarna á
kafla Gránef. Er nafngiftin
nærtæk, því að þar er grátt
af fugli. Hiila af hillu, jafn-
vel flæmi, allt grátt af fugli.
Hygg ég að hvergi hérlendis
séu eins stór og mörg svart-
fuglsbæli. Steinpollurinn heit-
ir stærsta bælið (flæmið).
Nafn sitt dregur hann af
stórum steini, sem er á hill-
unni.
Gránefin og bergið þar yfir
voru hér áður fyrr meir
„heiðið berg“ — heiðnaberg
—óvígt — griðastaður óvætt-
ar. Helgi Festarskarða var
rofin 1860, er þeir Jósef
Hjálmarsson og Jóhannes
Jónsson sigu þar til fugls og
höfðu meiri feng en þekkst
hafði lengi.
Sinn hvoru megin við Grá-
nefin eða bríkurnar niður af
Festar- og Litluskörðum er
bjargið þverhníptara (streng-
bjarg), og þar því færra um
stórar hiilur, syllur eða palla.
Tekur fuglinn þar heima á
þræðingum, sem eru slitrótt-
ir vegna hruns. Efri hlutar
bjargsins eru mjög lausir og
skriðuföll því tíð.
Á bátnum fór ég mjög hægt
meðfram bjarginu allt að
Úr Rangala í Lónafirði — Einbúi.
Rekavík. Hæstu tindar eru
eigi setnir fugli. Þessir fuglar
byggja bjargið:
Langvía — stuttnefja —
teista — lundi — hvítmáfur
(stóri-hvítmáifur) — svart-
bakur — rita — fýll.
Undir bjarginu er mergð
UTGERÐARMENN
OG FISKVERKENDUR
alhliða tryggingaþjónusta
fyrir sjávarútveginn
TRYGGIN G AMIÐSTOÐIN í*
ADALSTRÆTI 6 - SÍMI 26466
fugls á sjó. Meðal þeirra sá
ég 6 stuttnefjur. Þar sem ég
sá til í bjargið var allt stutt-
nefja, t.d. fór ég 1 kringum
Súlnastapa og sá því allan
fugl bæði ofan á og utan í.
Var þessi 37 m hái stapi set-
inn stuttnefju einni saman.
Tvær langviur sá ég synda
frá bjarginu með unga. Ein
var um hvorn unga og var
undarlegt að sjá hve unginn
var fylgispákur.
Á nokkrum stöðum á sjó
undir bjarginu sá ég smá-
flota af langvium, sem voru
óróar, snerust sitt á hvað,
teygðu goggana upp til
bjargsins og rumdu. Þær
virtust vera að seiða edtthvað
til sín. Hvað? Ungviðið —
og fylgja því út á hið mikla
nægtaborð, hafið.
Frá þvi snemma morguns,
að við héldum kýrgöturnar
frá Horni upp í Miðdal höfð-
um við farið með brúnum
Hornbjargs og undir kvöld
komum við að Harðviðrisgjá
um sjöleytið. Ég dvaldi þar
lengi við að horfa á fugla-
flæmi austan við gjána,
skammt frá brún. Lauk þarna
þræðingi. Mynduðust tveir
skútar innundir berglagið.
Milli skútanna var brík. í
öðrum skútanum var smá
urð. Mér varð starsýnt á þetta
flæmi vegna þess að hér
kom ég í fyrsta sinn á för
minni með brúnum Hom-
bjargs að syllu, þar sem voru
nokkrar langvíur. Vildi ég því
athuga fuglana vel og marg-
taldi þá. Reyndust fjórar
þeirra skreyttar hvitu um
augu og niður augnarákir og
nefnast slíkir hringviur,
taumvíur eða geirvíur.
Hringvía er litarafbrigði
innan langvíustofnsins. Þann
undarlega hátt hefur náttúran
á þessu fyrirbæri, að í Vest-
mannaeyjum er rúmlega helm-
ingur langvíanna búin þessu
skarti, en austur og vestur
frá Eyjum fækkar tildurdrós-
unum, t.d. í Skrúð 5,2%, í
Látrabjargi 7,5% og hér í
Hombjargi 4,2%. Um leið er
rétt að geta þess, að stutt-
nefjunni (nefskerinn, dmnd-
hvít eða klumban) fjölgar
vestur um og austur um til
Drangeyjar (1% í Eyjum en
99% í Drangey).
Þetta fjölbýli átti hér
heima í nær 300 m hæð frá
sjó. Jaðar syllunnar var lit-
aður hvítu driti með einstaka
rauðum rákum. Þessi drit-
brydding hvarf innundir
græna laufblaðabreiðu skarfa-
kálsins. Léttur andvari
hreyfði kálbrúskana.
Það var einkennilegur órói
á syillunni. Fuglinn bældi sig
niður beggja megin bríkur-
innar og var að sjá á bökin
sem á hreistur á roði, svo
þétt var legið, og langviu-
bökin súkkulaðibrún, en stutt-
nefjunnar svört. Aðeins haus-
arnir, sem stóðu eins og
stiklar upp úr blómabeði, voru
á sífelldu tifi. Þeir voru ým-
ist hristir eða teygðir fram
á við með djúpu loti eða lyft
upp til þess að skima í allar
áttir.
Tvívegis komu sílisfuglar og
tróðu sér niður í bælið. Annar
missti sílið áður en hann
gæti troðið sér niður í sam-
felluna, en þá var það gripið
af öðrum, sem tróð því undir
fuglakösina og hóf síðan upp
hausinn hróðugur og mmdi
við. Frá bælunum barst lát-
laust korr, sem hækkaði á
stundum, en undirtónn var
angurvært tíst. Við og við
bmgðu sér einn eða tveir
fuglar úr bælinu og trítluðu
uppréttir og framsettir með
sífelldum höfuðbeygingum að
bríkinni. Þar tvístigu þeir í
kringum unga, sem stóð þar
við bríkina. Þeir leituðust við
að ýta við honum með nefj-
unum eins og til þess að
hrekja hann inn í bælið.
Hreyfði hann sig, vöppuðu
þeir að honum eins og þeir
vildu fá hann milli fóta sér
og þannig varna honum brún-
arinnar, en beina honum inn
undir bergið. En imginn virt-
ist hafa löngun til annars.
Hann skaust framhjá þeim
tístandi og alltaf fram með
jaðri syllunnar.
Með þessu fylgdist, sem ég,
svartfugl, sem ávallt flutti
Framhald á 19. síðu.