Vesturland - 24.12.1976, Blaðsíða 12

12
Blóma- og
trjáræktarfélag ísfirðinga
Cudmundur Sveinsson
Blómagarðurinn við Bæj-
arbrekkuna hefur verið
mörgum augnayndi á liðn-
um árum.
Við garðinn er tengd löng
og glæsileg saga hugsjóna-
manna sem byrjuðu að erja
jörðina. Fluttu burt grjótið
og ræstu út mýrina þarna í
brekkunni vorið 1922. Á 20
ára afmæli Blóma- og trjá-
ræktarfélagsins skrifaði
Guðmundur heitinn Sveins-
son, skrifstofumaður eftir-
farandi grein í Lesbók
Morgunblaðsins. Nokkrir
eldri borgarar hafa hvatt
blaðið til að halda saman
sögu þessa merka menning-
arfélags. Til þess að sv.o
megi verða, býður blaðið
alla þá sem eiga í fórum
sínum myndir eða blöð
varðandi sögu félagsins eða
þekkja til garðssins af eigin
raun frekar en getið er í
greininni, að láta vita þar
um.
EITT fegursta kvæði Einars
Benediktssonar er kvæðið ,,í
Slútnesi“.
Skáldið kemur á þennan
undurfagra stað þegar kom-
ið er undir sólarlag og rjóð-
ur og heiður svipur dagsins
smádvínur fyrir skyggð
kvöldsins:
,,en Slútnes ljómar sem ljós
yfir sveit
öll landsins blóm, sem ég
fegurst veit
um þennan lága laufgræna
reit
sem lifandi gimsteinar
skína“.
Hann horfir töfraður á alla
himinsins liti í blómanna
gliti1 heyrir blaðvarir hvísla
hljótt máli ilmblómsins og
sér „lífsstrauma iða hvern
öðrum mót, frá efsta kvisti
að dýpstu rót“.
Hugur hans svífur um
landið hrjóstugt og kalt.
„Hve frítt væri að sjá frá
heiðum til hafna
stráð hólmans blómum um
allt þetta land
breiðast hans skraut um
hvern blásin sand
og brekkurnar klæða til
efstu hæða“.
í öðru kvæði yrkir hann
um nokkrar bjarkir, sem
hlífðu sér við hamra og skjól
og horfðu á móti rísandi sól,
þangað til hinn egghvassa
exi rányrkjunnar lagði hinn
stælta stofn til grunna „en
bjarkanna ey er hneyksli um
öll lönd með barnunga
myrta meiðinn“ og skáldið
biður af miklum innileik.
„Ó bjargið þið einhverju,
hamranna hlé
Himnasól vermdu þau
lífvænu tré
fyrir allt, sem vor björk hefir
borið og strítt,
svo hún beri oss
framtíðarskóga.
Ein frelsandi mund komi og
hlúi nú hlýtt
hinum harðgerðu viðum
með unglimið nýtt
Vor guð, lát þá verndast og
gróa“.
Sú vakningaralda, sem
hófst með stofnun ungm.
félaganna, um að klæða
landið aftur þeim gróðri,
sem prýtt hafði það við
komu landnámsmanna sótti
þrótt sinn og hugsjónaeld í
ljóð skáldanna, sem voru
óþreytandi í að kveða inn í
þjóðina tign og mikilleik ís-
lenzkrar náttúru og hve fög-
ur er vor fósturjörð — þegar
laufin grænu litka börð, og
hve háleitt það er og göfg-
andi að skrýða grænum
skógi, eyðifláka og heiða-
lönd. Og svo djúptæk áhrif
segir skáldið að ástin á tign
og fegurð fósturjarðarinnar
hafi, að litla rjóða rósin, sem
blikar við bleikan akur hef-
ur það tvöald að breyta lífs-
ferli og ráða örlögum, enda
vakir æ síðan hulin verndar
kraftur yfir fögrum og græn-
um hólmanum, aþr sem
Gunnar snéri aftur. Vonir
manna um að landið yrði á
fjöru verður sennilega aldrei
að veruleika, en fyrir það að
takmarkið var sett svo hátt
hefur í sumum héruðum
landsins verið stígið merki-
lega stórt spor í átt að koma
upp groðrarstöðum og trjá-
lundum', bæði af einstakl-
ingum og félögum.
Hér á Vestfjörðum ber
hæst hinn yndisfagra garð
„Skrúð“ sem menningar
frömuðurinn séra Sigtr.
Guðlaugsson á Núpi hefir
komið upp. Hefir það til
skamms tíma verið stolt
okkar Vestfirðinga, þegar
um hefir verið að ræða rækt-
un lýðs og lands, að vísa til
hins merkilega brautryðj-
andastarfs og þeirrar menn-
ingar sem vaxið hefur upp
úr hverju spori þessa merka
kennimanns. Hingað til
okkar í þennan bæ berast
áhrif gróðursins að vísu
nokkuð snemma, en festa
ekki rætur aðallega vegna
þess hve bæjarstæðið sjálft
er illa fallið til ræktunar.
Það er ekki fyr en árið 1922,
eðafyrir réttum 20 árum,
hinn 23. dag marzmánaðar
að fundur er haldinn að
tilhlutan Jóns Jónssonar
klæðskera í húsi Guðm.
Geirdals við Fjarðarstr. til
þess að ræða möguleika fyrir
stofnun blóma og trjá-
ræktarfélags hér í bæ. Á
þessum fundi mættu 14
manns, þar af ein kona, og
samþ. 13 þeirra að stofna
með sér félag er hefði að
tilgangi sínum „að stuðla að
því af fremsta megni, að efla
áhuga fyrir blóma og trjá-
rækt, er gæti orðið landi og
þjóð til gagns ogprýði" eins
og segir í lögum félagsins.
Hinn 26. marz var svo end-
anlega gengið frá stofnun
félagsins og kosin fyrsta
stjórn þess, sem þannig var
skipuð Form. Jón Jónsson
klæðskeri og með stjórnend-
ur Bergur Hallgrímsson,
Elías Kærnested, Sigurjón
Sigurbjörnsson og Gunnar
Juul.
Síðan hafa ýmsir setið í
stjórn þess, svo sem eðlilegt
er, en alla tíð hefir Jón
Jónsson gegnt þar
form.starfinu og um leið
verið aðal drifkraftur félags-
ins. Er ekki á neinn hátt
reynt að draga fjöður yfir
það, sem ýmsir aðrir hafa
þar drengilega að unnið, þó
að ég fullyrði óhikað, að það
sem áunnist hefir, er fyrst og
fremst að þakka takmarka-
lausri ósérhlífni og
viljaþreki Jóns samfara
hinni sterku trú hans á sigur
þessa málefnis, trú sem í
sannleika hefir flutt til fjöll.
Jafnframt skal virt og þakk-
að að verðleikum ágætt starf
Elíasar Ólafssonar, klæð-
skera.
Með stofnun þessa félags
hefst nýr og merkur þáttur í
menningarsögu bæjarins.
Til þessa tíma þekkti fólk
hér ekki til annarar jarð-
ræktar en túna og örfárra
kartöflugarða að undan-
teknum nokkrum ribsberja-
runnum, sem uxu í garði
Þorvaldar læknis, og þóttu
meðal margra nokkuð und-
arlegt fyrirbæri. Þessi félags-
stofnun mætti því í upphafi
allmikilli þröngsýni og van-
trú, sem fyrst og fremst átti
rót sína að rekja til á hjara
veraldar yrði aldrei unt
þeirrar skoðunar að hér
norður að rækta suðræna
rósarunna og þessháttar og
til voru þeir, sem vorkendu
þessum veslings draumóra-
mönnum, sem létu sér detta
slíka fjarstæðu í hug.
Þegar málaleitun félags-
ins, um land til ræktunar,
kom fyrir nefnd þá í stjórn
bæjarins, sem um slík mál
fjallaði, kom nokkuð hik á
nefndarmenn. Einn þeirra
vildi láta málið afskipta-
laust, en hallaðist þó heldur
á sveif, að vera á móti því,
annar var ákveðið á móti
því, af þeirri ástæðu að
hann vildi ekki að bygging-
arlóðir bæjarins yrðu leigðar
undir annað en hús, „og að
nóg myndi allsstaðar af arf-
anum“, en sá þriðji sagði
þau spöku orð, eftir nokkra
umhugsun að réttara mundi
að leigja drengjunum þetta
land, þeir mundu áreiðan-
lega ekki gera þar nein-
spjöll, en von stæði til að
þeir skiluðu meiri gróðri en
nú prýddi það, þegar þeir
gæfust upp á þessum ung-
gæðingshætti.
Landið, sem um var beð-
ið og þar sem nú stendur
hinn snotri og hlýlegi trjá-
garður, var alls óaðlaðandi
til ræktunar. Stórgrýtisurð
og gamlar vatnsfullar mó-
grafir. Það var því fyrir-
sjáanlegt að það mundi út-
heimta mikla vinnu og erf-
iði að ryðja það og ræsa.
Engir peningar voru til og
engin loforð um fjárfram-
lög; en hinsvegar nóg af
kæruleysi og jafnvel andúð
þeirra, sem helzt hefði mátt
vænta af að hefðu getað
orðið félaginu þær lyfti-
stengur, sem það þarfnaðist.
Sem sýnishorn af andúðinni
og einnig hvernig þessi and-
uð snérist í ríka samúð er
þessi saga af einum, að
ýmsu leyti mætum borgara
ný þakið skógi milli fjalls og
Blrkl og reynitré standa teinrétt og vagga stolt laufkrónunni
móti sólu á þessari fallegu mynd, sem sennilega er tekin á
fimmta tug aldarinnar. Milli runnanna hægra megin við miðju má
sjá föður garðsins Jón Jónsson klæðskera.
Hlýleikl lauftrjánna og fegurð blómanna, stinga í stúf við grýtta
fjöruna og bera fjallshlfðina handan fjarðarins.