Samtíðin - 01.04.1941, Blaðsíða 7

SAMTiÐIN
Apríl 1941 Nr. 71 8. árg., 3. hefti
SÆNSIÍA SKÁLDIÐ, Bo Bergman,
hefur skrifað athygliverða grein, sem
nefnist: Létt sumarpredikun. Hér skulu
tilfærð nokkur atriði úr þessum sumar-
þætti skáldsins i Iauslegri þýðingu: Við
lifum a öld, þegar keppzt er við að gera
alla menn að jafningjum. Spilling aldar
vorrar hefur skapað fádæma virðingar-
leysi fyrir einstaklingnum, en þó neyðist
fólk til a.ð viðurkenna hinn sterka per-
sónuleika. Áður fyr var sagt, að maður
og kona ættu að vera eitt, en nú er þús-
undum og miljónum manna skipað að
vera eitt og hið sama. Meðalmaðurinn,
hin dásamlega fyrirmynd, er sköpuð, og
allir aðrir eiga að vera steyptir í sama
mót og hann. Einstaklingseðlið er bann-
fært, hópsálin og múgmennskan eru tign-
uð. Til eru þeir menn, sem vilja gera
vélasalina að musterum mannlegrar til-
beiðslu. Það eru efnishyggjumennirnir,
sem gerzt hafa leiðtogar fólksins. Þeir
vilja breyta sjálfri trúarjátningunni þann-
að í stað guðs nafns verði sett orðið
vél, og þeir segja: „Ég trúi á hina al-
niáttugu vélamenningu, skapara himins og
jarðar.“ Þannig er leitazt við að spilla
fólkinu, gera það að einni allsherjar múg-
fylkingu, sem lætur skipa sér að hugsa
eins og þeir böðlar, sem reka þetta sama
fólk út í fábjánalegar styrjaldir og aðrar
ófærur. En þeir, sem vilja breyta þjóð-
unum í sálarlausa gervimenn, gleyma því,
að til er óafmáanleg einstaklingshyggja
til eru menn, sem heldur vilja deyja
°g missa þannig hlutdeildina í þeirri
sniánarlegu veröld, sem stjórnmálaleið-
togar 20. aldarinnar hafa skapað, en að
láta þurrka persónuleik sinn út. Sorg okk-
ar °g gleði er þersónuleg. Þess vegna tek-
ur okkur miklu sárara til fjölskyldu okk-
ar en annarra manna. Við hörmum meira
nussi föður, móður, unnustu, konu og
barna en þótt nokkrar þúsundir ókunnra
manna séu brytjaðar niður á fjarlægum
vígvöllum, sakir þverbresta í skapferli
efnishyggjupostulanna. Sorg og gleði
verða ekki mældar í metrum, lítrum né
grömmum, þó að einhverjir einsýnir vald-
hafar bjóði slíkt. Það er vitfirring, að
ætla sér að skapa nýja manntegund úr
miljónum sundurleitra einstaklinga. Það
er aðeins óreynd æska, sem trúir því af
eintómum barnaskap, að skapazt hafi ný-
ir menn, gerólíkir forfeðrunum. Maður-
inn er og verður ávallt sá sami, hvernig
sem aðstæður mannkynsins kunna að
breytast í samræmi við breytt aldarfar.
Heimsstyrjaldir valda ekki tímamótum í
þeim skilningi, að upp af rústum þeirra
vaxi ný manntegund. Snúningsleiksvið
veraldarinnar snýst í sífellu. Það, sem
gerðist í morgun, gerist nú allt í einu um
miðjan dag. Ný kynslóð stendur á leik-
sviðinu, reiðubúin til að skila af sér hlut-
verki sínu. Henni finnst sjálfri, að sá
leikur, sem hún er að sýna, taki öllu
fram, sem áður hefur sézt á þessu leik-
sviði. En leikur hennar er alls ekki nýr.
Það er sami leikurinn, sem kynslóð eftir
kynslóð hefur skilað af sér á þessu sama
sviði, þar sem presturinn í fyrsta þætti
gerðist ræningi í öðrum þætti o. s. frv.
Leikararnir skipta um gervi. Ljósin breyta
um litblæ, gagnrýnin breytist. En leikur-
inn sjálfur er óumbreytanlegur.
SAMTÍÐIN þakkar öllum þeim mörgu
áskrifendum, sem þegar hafa greitt
yfirstandandi árgang og heitir á alla þá,
sem enn eiga hann ógreiddan, að senda
hið lága árgjald sitt (5 krónur) strax í
peningum eða póstávísun. Ritinu bætast
nú daglega nýir áskrifendur hvaðanæva
af Iandinu, enda er Samtíðin nálega það
eina, sem ekki hefur hækkað í verði í
dýrtíðinni. Vinir um land allt: Útvegið rit-
inu hver um sig nokkra skilvísa kaup-
endur, og aukið þannig útbreiðslu þess.