Samtíðin - 01.04.1941, Blaðsíða 8

4
SAMTIÐIN
Um hús og skipulag bæja
Viðtal við FREDERIC R. STEVENSON dócent
HÉR HEFUR að undanförnu dval-
izl ungur skozkur sérfræðing-
ur í byggingarniáiuni, sem á sér ó-
venjulega glæsilegan námsferil. Halm
heitir Frederic R.
Stevenson og er
dócent i bygging-
arvísindum við
liáskólann í Sbef -
field í Eng-
landi. Stevenson
er fæddur í Ed-
inborg árið 1911,
og var faðir lians
prestur þar, en móðir lians er döiisk.
Eftir (i ára námviðListabáskólaSkot-
lands og Iðnfræðaskólann í Ediiiborg
íauk Stevenson embættisprófi í
byggingarvísindum árið 1937. Sam-
hliða námi sínu bafði hann unnið að
rannsokn á fornum byggingum fyrir
brezku ríkisstjórnina, og einnig hafði
hann hlotið námstyrk til byggingar-
náms í Kaupmannahöfn. Að loknu
námi vann liann við stofnun, sem bef-
ur umsjón með skipulagi Edinborg-
ar og var síðar kostaður af opinberu
fé til frekara náms við Columbia-
báskólann í Randaríkjunum, en árið
1939 var hann, 2ö ára gamall, skipað-
ur dócent í byggingarfræði við Slief-
field-háskóla.
Samtiðin hitti Stevenson nýlega
að máli og átti við hann eftirfarandi
viðlal um byggingarmál:
— Hvað viljið þér segja lesendum
tímaritsins um skipulag bæja í þeim
hluta Evrópu, sem við böfum mest
kynni af?
Ef við sneiðum hjá liinu eld-
gamla bæjaskipulagi Egypta, Grikkja
og Rómverja, sem á næsta lílið skylt
við brezkt og nofrænt skipulag, má
segja, að eimmgis sé um tvenns konar
bæi að ræða i Vestur-Evrópu. Önnur
tegundin var sköpuð í smáum stil af
íbúunum sjiálfum í byrjun miðalda,
og voru þeir bæir eins konar ríki i
ríkinu. Á miðöldum uxu þessir bæir
skipulagslaust og u'rðu að kaupstöð-
um. Það, sem einkennir þá frá bygg-
ingarfræðilegu sjónarmiði, er, að
götur þeirra eru ekki annað en eins
konar göng undir beru lofti og að
íbúarnir máttu byggja sér hús alger-
lega eftir eigin vild. Það eina, sem
minnir á nútímaskipulag í þessum
bæjum, eru torgin. Þau voru uppbaf-
lega sameiginlegt beitiland handa bú-
peningi bæjarbúa, þegar ófrið bar að
höndum. Ekki verður þvi neitað, að
ýmsir þessara bæja eru ljómandi
fallegir. Ég vil nefna sem dæmi liinn
undurfagra bæ Rípa á Suður-Jót-
landi, Kantaraborg í Englandi, Ro-
thenborg í Þýzkalandi (Ravern) og
Cliartres í Frakklandi.
Hin bæjartegundin er miklu yngri.
iV ég þar við binar miklu liöfuðborg-
ir, sem skapaðar voru á endurreisn-
artímabilinu eða á næstu öldum eftir
það, samkvæmt fullkomnu ski])ulagi