Samtíðin - 01.05.1944, Blaðsíða 9

SAMTÍÐIN
5
heimili á landinu með boðskap sinn,
fréttir og frásagnir, og eru lesin þar
og rædd af ungum og gömlum, hljóta
að hafa mikil áhrif á hugarfar
manna og athafnir, enda er þetta
áhrifavald almennt viðurkennt um
öll lönd, og blöðin talin stórveldi.
Þau eru hvorki meira né minna en
einn þeirra aðila, sem bera ábyrgð
á þjóðaruppeldinu. Þótt blaðamenn
muni yfirleitt ekki telja sig kallaða
eða kjörna til þess að gjöra lesend-
ur sina að guðsbörnum, hljóta þeir
þó að telja sér skylt að gjöra úr
þeim nýta og dygga þjóðfélagsþegna.
Af þessu leiðir, að þess verður af
blöðunum að krefjast, að þau flytji
sannorða og rétta fræðslu um þjóð-
málin og hvert málefni annað, beri
heim á hvern bæ glöggar og góðar
leiðbeiningar, glæði vit, glöggskyggni
og dómgreind lesendanna. kappkosti
í stuttu máli sagt, að gjöra menn
sannfróða um hvert mál, sem þau
ræða. En jafnframt verður að ætl-
ast til þess, að þau samstilli hugi
manna og krafta til heppilegrar úr-
lausnar allra mála, styðji að sam-
hug og samíökum, en forðist allt,
sem veldur fiandskap, tortryggni,
sundrung og illvigri baráttu, og stofn-
ar friði, frelsi og framförum þjóð-
anna i bráðan voða. Ég trúi á mátt
samlvndis og eindrægni bióðunum
til blessunar. Og ef blöðin vildh
belga þeim hugsjónum alla viðleitni
sina, mundu þau verða það vald i
landinu, sem hver sæmilegur maður
mundi telja sér skylt að meta og
virða vel.
Það mun fáum dyljast, hve ó-
smekklegar íslenzkar blaðadeilur
geta orðið. Þetta sást t. d. glöggt i
þeim miklu umræðum, sem fram
hafa farið undanfarna mánuði um
lielgasta mál íslenzku þjóðarinnar,
sjálfstæðismálið. Þar gætti skoðana-
munar, ekki um efni málsins, heldur
aðferðir og framkvæmdir við full-
veldistökuna. í stað þess nú að ræða
jafn merkilegt mál með réttum rök-
um aðeins var gripið til mann-
skemmdanna, og þeir menn, sem
munu í alla staði sannir og þjóð-
hollir íslendingar, nefndíir undan-
haldsmenn og jafnvel landráðamenn
af þeim, sem í engu standa þeim
framar um ættjarðarást og þjóð-
rækni. Var margt ónytjuorðið mælt
í þeim umræðum, sem þeir mega
blygðast sin fyrir, er mæltu þau.
Pjæir einlspga viðleitni og tilstilli
góðra manna liafa nú orðið sættir
um hið mikla mál, og er það þakk-
arvert. Hitt skal ekki dulið, að sum-
ir blaðamenn vorir unnu fremur að
sundrungu en samtökum um málið,
og er það ekki þakkarvert frá sjónar-
miði blaðalesandans. Er þetta dreg-
ið hér fram til dæmis vegna þess,
að meðferð þessa „máls má1anna“
reyndist mörgum íslenzku blöðunum
örðugt rejmslupróf, sem þau stóð-
ust ekki svo vel sem skyldi.
Kvnni min af þjóðmálabaráttu ís-
lenzkra blaða benda mér eindregið
í þá átt, að flokksblöðin telii það
sina fyrstu og fremstu skvldu, að
halda því einu fram, sem flokkunum
geti að liði orðið á hverjum tíma,
hirða ekki mjög um sannindi og
staðrejmdir, en „hagræða“ sannleik-
anum eftir því, sem flokkunum kem-
ur bezt í svipinn, Það er ljótt að