Samtíðin - 01.04.1947, Qupperneq 7

SAMTiÐIN
Apríl 1947 Nr. 131 14. árg., 3. hefti
SAMTfÐIN kemur mánaðarlega, nema i janúar og ágúst. Árgjaldið er 20 kr. og greið-
ist fyrirfram. Áskrift getur byrjað hvenær sem er. Úrsögn er bundin við áramót.
Ritstjóri og útgefandi: Sigurður Skúlason magister, sími 2526, pósthólf 75. Áskriftar-
gjöldum veitt móttaka i Bókaverzlun Finns Einarssonar, Austurstræti 1, Bókabúð Aust-
urbæjar, Laugaveg 34, og á Bræðraborgarstíg 29. Prentuð í Félagsprentsmiðjunni.
JJKKI HEFUR verið rætt öllu meira um
nokkurt vandamál undanfarið í íslenzk-
um blöðum og manna á milli en húsnæðis-
vandræðin í bæjum hér á landi og þó
einkum í Reykjavík. Þetta er sannarlega
ekki ófyrirsynju, því að vitað er, að ýms-
ar svokallaðar íbúðir fólks í höfuðstaðn-
um eru með öllu óviðunandi. Húsnæðis-
eklan í bæjunum hefur að verulegu leyti
orsakazt af fólksstraumnum úr sveitum
landsins. Þar vantar fólk, og þar er nóg
húsnæði. En straumurinn hefur lagzt það-
an í bili, m. a. vegna atvinnuframboðs í
kaupstöðunum. Vonandi leggst fólks-
straumurinn aftur út í sveitirnar, án þess
að neyðin knýi fólk þangað. Þar þótti áð-
ur fyrr gott að vera, og sú er trú margra,
að þar bíði nýrrar kynslóðar mikil og
merkileg viðfangsefni og í alla staði æski-
leg aðstaða til nútíma-menningarlífs.
Orðið húsnæðisvandræði hefur hlotið
merkinguna: skortur á húsaskjóli eða full-
komlega ósæmilegar íbúðir. En í sambandi
við húsnæði eru mörg vandræði eða vanda-
mál önnur en húsnæðisskortur. Sannleik-
urinn er sá, að mikill hluti íslenzku þjóð-
arinnar býr í frámunalega óheppilegum
íbúðum. Byggingarmenning okkar í nú-
tímaskilningi er ung. Ýmsum húsameist-
urum virðast einatt hafa verið mislagðar
hendur, er þeir hafa átt að gera uppdrætti
að hentugum íbúðum. Þeir hafa allir verið
karlmenn, og það er mjög áberandi, hve
lítt sjónarmiða hinna hagsýnu húsmæðra,
sem ágallar íbúðanna mæða þó langmest
á, hefur hér gætt. Dærai eru til þess, að
lærður íslenzkur húsameistari, sem sjálf-
ur var stór vexti, gerði ráð fyrir svo háu
eldhúsborði, að það náði meðalkvenmanni
upp í brjóst! Þegar væntanleg húsmóðir
kom inn í þetta hús nýbyggt, bað hún
hástöfum guð að hjálpa sér, er hún sá
alla agnúana á íbúðinni. Hún hafði ekki
haft aðstöðu til að fylgjast með smíði húss-
ins, og húsameistari og eiginmaður henn-
ar höfðu ekki talið þörf á því að kveðja
hana þar til ráða sérstaklega. Úr verstu
ágöllunum var bætt með kostnaðarsömum
breytingum. Aðrir urðu ekki lagfærðir,
og vesalings konan lét sér um munn fara
þessi orð: „Það er ég viss um, að þetta
nýja hús gengur, áður en varir, af mér
dauðri!“
Það mun mála sannast, að fátækt og fá-
kunnátta íslendinga hafi lengst af ráðið
miklu um það, hve ómannsæmandi og ó-
heppilegar íbúðir þjóðin hefur átt við að
búa. Hitt er bó enn dapurlegra, að mörg
af viðhafnarhúsunum, sem reist hafa ver-
ið á síðustu árum, eru einnig geysi örðug
og óhentug til íbúðar. Er illt til þess að
vita, að mörg íslenzk húsmóðir heyr nú
vonlitla baráttu við sjálfskaparvíti íbúðar
sinnar, þótt fremur megi segja, að hún
búi í höll en hreysi.
Mig minnir, að það sé haft eftir Spán-
verjum, að fyrsta hús, sem maður byggi,
sé að jafnaði svo óheppilegt, að ætla mætti,
að hann hefði reist það handa svörnum
fjandmanni sínum. Næsta hús, sem hann
reisi, verði að vísu skárra, en ekki sé
það fyrr en í þriðju atrennu, að honum
takist að koma sér upp heppilegu hús-
næði. Þetta er víst, illu heilli, sízt fjarri
sanni. f sambandi við íbúðir á eitt sjónar-
mið að vera drottnandi: að íbúðin sé
þægileg. Fólk, sem keppist við að hafa
stórar íbúðir, ætti að hugleiða tvennt: að