Samtíðin - 01.02.1951, Blaðsíða 12

8
SAMTlÐlN
geðbrigðahljóð (sorg, gleði, reiði,
hungur, þorsti o. fl.). Þessi hljóð,
seni eru mjög lítilvægur þáttur í
sköpun tungumála, eru jafngömul
hinum upprétta manni (pithecan-
thropus erectus), i indógermönskum
málum naumast meira en 2—3%.
Annar áfanginn er eftirhermur
mannsins á öllum hljóðum í nátt-
úrunnar ríki, svo sem söng fugla, nið
sjávar, þyt stormsins, öskri dýra
og hljóði, er myndast við fall hluta
og hvers konar hávaða. Þessi hljóð
eru allmörg í ýmsum málum, og orð
leidd af þeim t. d. sagnirnar: kalla
skella, orga, urra o. s. frv. Hljóð þessi
og orð leidd af þeim eru í indó-
germönskum málum á að gizka um
15% eða nálægt því, og eru þessi
hljóð vafalaust mörg hundruð þús-
und ára gömul.
Þessir tveir þættir í sköpun tungu-
mála eru viðurkenndir af málfræð-
ingum um heim allan. En allt annað
hefur hingað til verið talið óskiljan-
legt eða óskýi’anlegt. Ég hygg, að
bæta megi við tveim höfuðáföngum.
Verður þá þriðji áfanginn ósjálfráðar
eftirhennur talfæranna á lögun hlut-
anna í náttúrunnar ríki og hreyfing-
um, en til síðasta þáttar teljast öll
orð huglægrar merkingar, er hafa
orðið til sem þróun frá orðum hlut-
lægrar merkingar. Málfræðingar
viðurkenna, að orð huglægrar merk-
ingar (abstracta) liafi myndazt af
orðum hlutlægrar merkingar (con-
creta). Meginhluti alls mælts máls,
ef litið er til uppruna, tilheyrir þriðja
áfanganum. Er ókleift að ákvarða
aldur hans, en þar sem ég þykist hafa
sýnt fram á, hvernig þau orð urðu til,
sem líktu eftir lögun hluta og hreyf-
ingum, og hef sannað samræmi þess-
ara orðmyndana í 6 óskyldum mála-
flokkum (indógermönskum málum,
hehresku, forn-kínversku, tyrknesku,
polyncsisku og grænlenzku) er eðli-
legt að álykta, að þessi orð eða hljóð,
sem tákna lögunina og hreyfinguna,
kunni að vera 30—40 þús. ára gömul.
Hér er um að ræða frumstæð hljóð,
sem hafa orðið skapandi í þeirri
merkingu, að fjöldi orða hefur mynd-
azt af hven'i frumrót með margs
konar viðskeytum.
Það hefur verið sannað af forn-
fræðingum, m. a. af hinum fræga
hrezka fornfræðingi sir Arthur Keith,
að kornyrkja í veröldinni sé aðeins
8—9 þús. ára gömul. Það merkir, að
fyrir þann tíma hafa mennirnir ekki
haft fasta bólfestu, heldur lifað
hjarðmannalífi og húið sér nýjan
náttstað á hverju kvöldi, líkt og apar
gera enn í dag. Frumstæðustu menn-
ingarorð eru þvi tengd kornyrkju
auk orða, sem tákna fjölskyldulif.
Á eftir jarðrækt koma verzlun og
viðskipti, listir og allt annað, er setur
svip á menningarlíf þjóðanna þann
tiltölulega stutta tíma (nokkur þús-
und ár), sem við höfum vitneskju
um. Þetta táknar, að yfirgnæfandi
meginhluti alls talmáls hefur orðið
lil á sl. nokkrum þús. ái’a. En efni-
viðurinn er frumræturnar, sem, eins
og áður er sagt, eru ósjálfráðar
eftirhermur talfæranna á lögun hluta
og hreyfingu. Frumræturnar eru því
eins og steingervingar í jarðlögum,
en það er verkefni málfræðinga að
bera saman þessar frumrætur i ó-
skyldum mólum og sýna fram á sam-