Fréttablaðið - 12.03.2010, Blaðsíða 18

18 12. mars 2010 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
Oft er því haldið fram að í hraða nútímasamfélagsins gefist lítill tími til að huga að náunganum. Vissulega er samfé-lagið gerbreytt frá því sem var, jafnvel fyrir aðeins hálfri öld þegar mun stærri hluti daglegs lífs kvenna og barna
fór fram inni á heimilinu. Stuðningur við þá samborgara sem á
liðsinni þurftu að halda var þá að langstærstum hluta í höndum
heimavinnandi kvenna.
Margt er nú breytt. Þorri kvenna er á vinnumarkaði og margt
af því sem áður var í höndum húsmæðra er nú hluti heilbrigðis- og
tryggingakerfis. Því fer þó fjarri að hver og einn lifi bara í sínum
kassa og láti sig samborgarana engu varða. Allt í kringum okkur
er fólk sem notar frítíma sinn til þess að leggja eitthvað af mörkum
til þess að bæta líf meðborgara sinna.
Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins voru veitt í fimmta sinn í gær.
Markmiðið með veitingu verðlaunanna er einmitt að beina kast-
ljósinu að verkum þessa fólks, öllum þeim góðu og kærleiksríku
verkum sem unnin eru víða í samfélaginu.
Samfélagsverðlaununum er ætlað að vera hvatning til allra
þeirra fjöldamörgu sem leggja aðeins meira af mörkum til samfé-
lagsins en við gerum vel flest. Sömuleiðis er þeim ætlað að beina
kastljósinu að þessum verkum meðal annars með það fyrir augum
að þau verði öðrum til eftirbreytni.
Frá upphafi hefur verið leitað til lesenda Fréttablaðsins og óskað
eftir tilnefningum. Þeir hafa brugðist vel við og sent inn mikinn
fjölda tilnefninga. Hafi þeir þökk fyrir.
Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins eru veitt í fjórum flokkum.
Fimm samtök og einstaklingar eru útnefnd af dómnefnd í hverjum
þessara flokka. Auk þess eru veitt heiðursverðlaun. Í gær var því
21 aðili, einstaklingar, samtök og stofnanir, heiðraður í Þjóðmenn-
ingarhúsinu.
Sjálf Samfélagsverðlaunin féllu í skaut Slysavarnafélagsins
Landsbjargar. Meirihluti starfs björgunarsveitanna fer fram
innanlands en Íslenska alþjóðabjörgunarsveitin er þó til taks þegar
neyðarástand skapast í öðrum löndum. Sú sveit uppskar aðdáun
ekki bara hér á landi heldur víða um lönd þegar hún brást skjótt
við eftir jarðskjálftana á Haítí í janúar síðastliðnum.
Hvunndagshetjan í ár er André Bachmann sem glatt hefur sam-
ferðafólk sitt í áratugi. Einkum er hann heiðraður fyrir framgöngu
sína við að halda á hverju ári jólaskemmtun fyrir fatlaða þar sem
vinsælustu skemmtikraftar þjóðarinnar koma fram.
Verðlaun í flokknum Frá kynslóð til kynslóðar féllu í skaut
Gauraflokksins í Vatnaskógi en drengjum með ADHD býðst sumar-
búðadvöl í sérstökum flokki fyrir kraftmikla stráka.
Í flokknum Til atlögu gegn fordómum hlaut Hugarafl verðlaun-
in. Í Hugarafli starfa saman á jafnréttisgrundvelli notendur geð-
heilbrigðisþjónustunnar sem eru í bata og fagfólk.
Heiðursverðlaunin hlaut Jón Böðvarsson sagnfræðingur, kenn-
ari og sögumaður fyrir ómetanlegt framlag sitt við að kynna
Íslendingasögur fyrir samborgurum sínum.
Í hraða nútímans er mikilvægt að staldra við og skoða það sem
vel er gert. Samfélagsverðlaunin eru vettvangur til þess.
Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins:
Góðum verkum
haldið á lofti
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrif-
ar um fjölmiðla
Rétt fyrir þjóðaratkvæðagreiðsluna voru settar á flot alls konar vitleysis-
sögur um gang viðræðna í London. Því
var ranglega haldið fram að stjórnar-
andstaðan hefði komið í veg fyrir að lagt
yrði fram nýtt tilboð. Og einnig að til
hefði staðið að undirrita nýja samninga
en stjórnarandstaðan hefði komið í veg fyrir það.
Það var fjarri lagi enda hefur lítið þokast frá því
að viðsemjendur okkar sendu frá sér tilboð sem
allir flokkar telja óásættanlegt. Þó tók forsætis-
ráðherra upp á því kvöld eitt, rétt fyrir atkvæða-
greiðsluna, og lýsti því yfir að útlit væri fyrir að
samningar gætu tekist það sama kvöld. Þetta kom
öllum í opna skjöldu, ekki hvað síst samninga-
mönnunum.
Aðalútspil fjármálaráðherra fyrir atkvæða-
greiðsluna var að lýsa því yfir á blaðamannafundi
að einhverjir í samningaliðinu vildu ekki semja.
Að því búnu hljóp hann út. Það dugði til að setja
af stað alls konar getgátur þangað til fullyrðingin
var meira og minna dregin til baka.
Allt gengur út á að „hanna“ umræðu
og atburðarás án tillits til raunveruleik-
ans. Nú virðast ráðherrarnir tveir róa
að því öllum árum að losna við samráð
við stjórnarandstöðuna og kenna um leið
stjórnarandstöðu um að hlaupast undan
merkjum.
Fáeinir blaðamenn, sem lýst hafa sig
eindregna stuðningsmenn ríkisstjórnar-
meirihlutans í Icesave-málinu, virðast
líta á það sem hlutverk sitt að hafa áhrif
á atburðarásina fremur en að segja frá henni.
Síðast rakst ég á klausu í dagblaði sem var upp-
spuni frá rótum. Klausan átti að lýsa ummælum
formanns samninganefndarinnar um nálgunina í
viðræðunum og mig. Þar var ekki eitt satt orð og
raunar um fullkomin öfugmæli að ræða. Eigi að
takast að leysa Icesave-málið sómasamlega verða
allir stjórnmálaflokkar að vinna saman að lausn
þess á rökréttan hátt með hagsmuni þjóðarinnar
að leiðarljósi í stað þess að láta hagsmuni flokka
eða óvild í garð annarra ráða för.
Höfundur er alþingismaður
og formaður Framsóknarflokksins.
„Fréttir“
SIGMUNDUR DAVÍÐ
GUNNLAUGSSON
Áhyggjur
Viðskiptaráð Íslands hefur áhyggjur
af hækkun fjármagnstekjuskatts
í átján prósent. Fjármagnstekjur
séu enda „kvikur skattstofn“ sem
auðvelt er að flytja á milli landa.
Fjármagnstekjuskattur var
lengst af tíu prósent á
Íslandi, þar til hann var
hækkaður upp í fimmtán
prósent í fyrra. Tíu prósent
var lágt hlutfall miðað
við önnur lönd. Og þótt
fjármagnstekjuskatturinn
hafi hækkað getum við
svo sem huggað okkur
við að hann er þó ekki
hærri en á Bretlandi
og Spáni og lægri en á Írlandi,
Þýskalandi, Ítalíu, Finnlandi, Noregi,
Svíþjóð, Frakklandi og Kanada. Svo
nefnd séu nokkur lönd sem við
berum okkur stundum saman við.
Tilraunir
Í gær birtust í Viðskiptablaðinu, aðra
vikuna í röð, nokkrar heilsíðuaug-
lýsingar þar sem útgerðarfyrirtæki
mótmæltu fyrningarleið ríkisstjórnar-
innar. Það kemur ekki á óvart enda
eru miklir hagsmunir í húfi. Í einni
auglýsingunni stendur að sjáv-
arútvegurinn megi ekki verða
tilraunadýr stjórnmálamanna.
Með fyrningu aflaheimilda
yrði tekin gífurleg og óþörf áhætta.
Og niðurstöður þeirra
Auðvitað væri slæmt ef sjávarútvegur
væri ofurseldur duttlungum stjórn-
málamanna. En tilraunamennska í
greininni er vitaskuld engin nýlunda.
Ef svo væri ekki reru menn enn til
fiskjar á opnum sexæringum. Ein af
afdrifaríkari „tilraunum“ sem gerðar
hafa verið í sjávarútvegi hér á landi er
kvótakerfið; því var enda mótmælt á
sínum tíma fyrir óþarfa áhættu sem
stefndi lykilgrein landsins í hættu. Og
enn greinir menn á um niðurstöður
þeirrar tilraunar – þess
vegna er deilt um
kvótakerfið.
bergsteinn@
frettabladid.is
Þegar nýr erfingi dönsku krún-unnar var í þann mund að
koma í heiminn, fyrir nokkrum
árum síðan, mátti heyra umræðu
þar í landi hvort ekki væri rétt
að framvegis yrði miðað við elsta
barn kóngsins en ekki elsta son,
þegar ákveðið skyldi hver ætti að
erfa þjóðhöfðingjaembættið. Það
væri, jú, misrétti að hin ófædda
og fræðilega dóttir krónprinsins
myndi ekki geta orðið drottning
ef hann eignaðist son síðar á lífs-
leiðinni. Ranglætið í örlögum
þessarar hugsanlegu stúlku, sem
síðan reyndist raunar vera dreng-
ur var öllum auðséð.
Barátta fyrir jöfnu aðgengi
kvenkynsins að arfgengum punt-
embættum er vissulega dæmi
um ákveðna jafnréttisbaráttu, en
raunar er mun réttara að tala þar
einfaldlega um baráttu fyrir jafn-
rétti kynjanna sjálfra.
Enda snýst hún að kynin sem
slík séu jöfn, fremur en að allir
einstaklingar séu jafnir, óháð
kyni eða öðru.
Það er auðvitað sjálfsagt mark-
mið að orðin „karl“ og „kona“
komi helst aldrei fyrir í lagasafn-
inu. En að sjálfsögðu ætti það
einnig að vera markmið að orðið
„kyn“ detti þaðan út líka. Öll
þau tilfelli þegar þess er krafist
að gæta skuli að þessu eða hinu
kynjahlutfalli á framboðslistum,
vinnustöðum, stofnunum, náms-
brautum eða í stjórnum fyrir-
tækja geta nefnilega líka leitt til
mismununar. Í hvert skipti sem
einhver fær vinnu eða hærra sæti
á framboðslista en hann eða hún
ella hefði fengið, vegna kyns, þá
eru menn auðvitað að mismuna
einstaklingum, þó svo að jafnað-
ar milli „kynjanna“ sé gætt.
Það er ekki þar með sagt að
sértækar aðgerðir í þágu jafnað-
ar séu gagnslausar. Það má meira
en vel vera að sum fyrirtæki,
stofnanir eða félagasamtök, sjái
hag sinn í því að laga kynjahlut-
föll með slíkum aðgerðum. Það
er ekki nema eðlilegt að leikskól-
ar reyni að laða að unga karl-
menn, að verk- og tæknigreinar
reyni að auka hlut kvenna og að
stjórnmálaflokkar freisti þess
að hafa sem jöfnust kynjahlut-
föll á framboðslistum. Allt þetta
er umræddum aðilum sjálfum til
góða.
Karlkyns leikskólakennarar
skapa börnum fyrirmyndir og
geta náð betur til sumra nem-
enda, blandaðir framboðslist-
ar höfða líklega til fleiri kjós-
enda og það að fáar ungar konur
skrái sig í sumar háskólagreinar
er sterk vísbending til kennara í
viðkomandi grein um að einmitt
meðal kvenna liggi sóknarfærin.
En það er farsælast að umræddar
stofnanir, fyrirtæki eða samtök
hafi sjálf sem mest frumkvæði að
slíkum aðgerðum.
Hagsmunirnir geta nefnilega
oft togast á. Fleiri konur í verk-
fræði þýða færri konur í kennslu-
störfum og ekki er hægt að hafa
þær væntingar til þeirra sem
mennta nýja kennara að þeir sjái
glaðir á eftir þeim fjölmörgu
duglegu konum sem nú skrá sig í
kennaranám ár hvert.
Öllum má þó vera ljóst að mis-
munun í þágu jafnaðar sé samt
mismunun. Í tveggja ára göml-
um jafnréttislögum er raunar
tekið fram að svokallaðar sér-
tækar aðgerðir teljist ekki brjóta
í bága við lögin. Án slíks ákvæð-
is er borðliggjandi að umrædd-
ar aðgerðir teldust ólöglegar. En
þótt til efs sé hvort yfirhöfuð
ætti að leyfa slíka sértæka mis-
munun, þá er það engu að síður
ljóst að meginregla jafnréttis-
laganna er, eða allavega ætti að
vera, sú að kyn einstaklinga eigi
ekki að skipta þá eða aðra máli.
Séu á þessu gerðar undantekning-
ar ættu umrædd úrræði að vera
eins afmörkuð, tímabundin og
óíþyngjandi og mögulegt er. Því
miður virðist þessi túlkun jafn-
réttislaganna þó ekki vera ríkj-
andi meðal þingmanna.
Nýverið ákvað Alþingi til
dæmis að í fimm manna stjórnum
íslenskra fyrirtækja ættu að vera
tvær konur og tveir karlmenn.
Fyrirtækin sjálf og eigendur
þeirra fá svo náðarsamlega að
ráða hvort kynið skuli skipa sein-
asta sætið. Hér er um að ræða
eins almenna aðgerð og hugsast
getur, ákvæðið er ótímabund-
ið og snýr að öllum fyrirtækj-
um landsins nema þeim allra,
allra minnstu. Þótt allir hafi sína
drauma, og um gildi jafnrétt-
is þurfi ekki að deila, ætti þing-
ið að gæta hófs þegar kemur að
því að skipa mönnum og konum
fyrir varðandi það hver megi og
megi ekki sitja í stjórnum félaga
og fyrirtækja. En slíkrar hófsemi
gætir ekki á Alþingi nú um stund-
ir. Það er miður.
Misjöfnun
PAWEL BARTOSZEK
Í DAG | Jafnrétti
En þótt til efs sé hvort yfirhöf-
uð ætti að leyfa slíka sértæka
mismunun, þá er það engu að
síður ljóst að meginregla jafn-
réttislaganna er, eða allavega
ætti að vera, sú að kyn ein-
staklinga eigi ekki að skipta þá
eða aðra máli.
fermingar-
undirbúningur!
Sálmabækur
Verð áður kr. 1.730
SkeifunNi 11
104 Reykjavík
S. 533 1010
Frábært verð
á blekhylkjum,
kartoni, ljós-
myndapapPír,
umslög um og
öðru fyrir
fermingar-
undirbúninginN.
Sjáðu
verð
dæmi
Spara
spara
nú 1399,-