Fréttablaðið - 16.07.2010, Page 14

14 16. júlí 2010 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Hún er þrautseig goðsögnin um reglu-gerðarbáknið í Brussel. Dæmi um þetta
bull er að íslensk ungmenni verði send í evr-
ópskan her, Íslendingar muni missa allar
auðlindir sínar og að íslenskur landbúnað-
ur verði lagður í rúst ef við göngum í Evr-
ópusambandið. Einn af helstu boðberum
slíkra sögusagna er breski Evrópuþingmað-
urinn Daniel Hannan. Honum hefur verið
mikið hampað af Nei-hreyfingunni á Íslandi
og hefur nokkrum sinnum komið hingað til
lands til að boða fagnaðarerindið.
Fyrir nokkrum misserum taldi Hann-
an sig hafa himin höndum tekið þegar hann
rakst á reglugerð ESB frá árinu 1988 sem
fjallaði um agúrkur. Hannan henti þessu á
loft og birtu Nei-sinnar á Íslandi mikla frá-
sögn af þessu hræðilega miðstýringarapp-
arati í Brussel. Það er ekki nýtt að reglu-
gerðir Evrópusambandsins – sem vel að
merkja miða flestar að því að afnema við-
skiptahindranir og koma á sameiginlegum
markaði Evrópu – verði skotmark einangr-
unarsinna. Frægustu dæmin eru reglur um
viðskipti með agúrkur og banana. Sú fyrri
var sett árið 1988 og sú seinni árið 1994.
Þessar reglugerðir voru settar að beiðni
neytenda og framleiðenda, en ekki embætt-
ismanna í Brussel. Tilgangurinn var að auð-
velda viðskipti á milli landa og komu í stað
15 mismunandi reglna í aðildarlöndum ESB.
Í þessum reglum er kveðið á um ákveðna
gæðaflokkun afurðanna þannig að kaupend-
ur, bæði innanlands og utan, geti gengið að
því vísu að verið sé að kaupa fyrsta flokks
vöru. Ekkert í reglugerðunum bannar fram-
leiðendum hins vegar að framleiða eins
bogna banana eða agúrkur og þeir vilja. Sú
vara kemst hins vegar ekki í hæsta gæða-
flokk. Reglur innri markaðar Evrópusam-
bandsins eru eins og þeir staðlar sem þegar
eru fyrir hendi hjá Staðlasamtökum Evrópu
(CEN) og Efnahags- og framfarastofnuninni
(OECD).
Þessar staðreyndir henta hins vegar ekki
mönnum eins og Hannan. Hann passar sig
á því að minnast ekki á að ESB hefur til
dæmis sett reglur sem auka rétt flugfarþega
á endurgreiðslu frá flugfélögum, sett regl-
ur sem hafa knúið fram aukna samkeppni á
fjarskiptamarkaði í Evrópu og þannig lækk-
að verð til almennings, opnað á rétt launa-
fólks til að vinna hvar sem er innan Evr-
ópska efnahagssvæðisins og sett reglur sem
gera ríkisstjórnum landa Evrópu mögulegt
að vinna náið saman gegn gróðurhúsaáhrif-
um. Þessar staðreyndir henta ekki lífsýn
manna eins og Hannan og því grípa þeir til
ráða að mistúlka og skrumskæla lög og regl-
ur sem auka á réttindi almennings í Evrópu.
Agúrkumaðurinn mætir
Evrópumál
Andrés
Pétursson
formaður Evrópu-
samtakanna
S
amanburður Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á skattbyrði á
Íslandi og í öðrum aðildarríkjum OECD, sem fram kemur
í margumræddri skýrslu sjóðsins um íslenzka skattkerfið,
er allrar athygli verður.
Sérfræðingar AGS telja fráleitt annað en að taka hinar
lögbundnu skyldugreiðslur í lífeyrissjóði með í reikninginn þegar
skattbyrðin er reiknuð. Forsendan fyrir því er að hér á landi sjá
lífeyrissjóðir vinnumarkaðarins um stóran hluta af því trygginga-
kerfi, sem ríkissjóður rekur í mörgum öðrum löndum. Þess vegna
vill AGS annaðhvort taka skyldu-
greiðslurnar hér með í reikning-
inn þegar skattbyrðin er borin
saman, eða þá að draga trygg-
ingaframlög í öðrum ríkjum frá.
Sama er hvor aðferðin er notuð;
Ísland er eitt af þeim aðildarríkj-
um OECD þar sem skattbyrðin er
hæst. Í norrænum samanburði er
Ísland sömuleiðis nálægt efri mörkunum, aðeins í Danmörku leggja
menn meira af mörkum í sameiginlega sjóði.
Með öðrum orðum erum við nú þegar búin að taka á okkur nor-
ræna skattbyrði, hvað sem líður fullyrðingum „norrænu velferðar-
stjórnarinnar“ um annað. Það má gjarnan hafa í huga þegar rætt er
um nauðsyn skattahækkana til að loka gatinu í ríkisfjármálunum.
Framsetning AGS leiðir jafnframt hugann að öðru. Lífeyrissjóð-
irnir eru mikilvægur hluti af velferðarkerfinu. Þessi hluti velferðar-
kerfisins er rekinn af aðilum vinnumarkaðarins í stað þess að vera
rekinn af ríkinu, eins og í mörgum öðrum löndum. Íslenzka lífeyr-
iskerfið er að mörgu leyti einstakt og vegna þess að það byggist á
sjóðssöfnun en ekki svokölluðu gegnumstreymi eins og lífeyriskerfi
margra annarra ríkja eru Íslendingar betur settir í lífeyrismálum
en margur og betur í stakk búnir að mæta t.d. öldrun þjóðarinnar.
Hins vegar skortir þennan mikilvæga hluta velferðarkerfisins það
lýðræðislega aðhald, sem hinn opinberi hluti hefur. Telji kjósendur
að stjórnmálamenn fari ekki nógu vel með það fé, sem fólk greiðir í
skatta til ríkisins, geta þeir losað sig við þá og hafa til þess tækifæri
á fjögurra ára fresti. Lýðræðið á vettvangi lífeyrissjóðanna er hins
vegar afar takmarkað. Fulltrúar atvinnurekenda og verkalýðsfor-
ystu skipta þar völdum á milli sín, án raunverulegrar aðkomu hins
almenna sjóðfélaga.
Andstæðingar lýðræðis í lífeyrissjóðum geta bent á að væru
stjórnirnar lýðræðislega kosnar, myndi það ýta undir skammtíma-
hugsunarhátt á borð við þann sem við sjáum oft hjá stjórnmála-
mönnum; eyða peningum strax og horfast í augu við afleiðingarnar
seinna. Á móti kemur að almenningur er býsna vel meðvitaður um
mikilvægi þess að langtímasjónarmið séu í heiðri höfð við stjórn líf-
eyrissjóðanna og stöðug ávöxtun til lengri tíma sett í fyrsta sæti.
Lýðræðislegt aðhald með lífeyrissjóðum gæti líka stuðlað að því
að þeir myndu í auknum mæli skipta sér af á aðalfundum fyrirtækja,
sem þeir eiga í. Erlendis fara lífeyrissjóðir iðulega fyrir þeim hlut-
höfum, sem setja út á ofurlaun stjórnenda og óhóflega áhættu. Engu
slíku var fyrir að fara á Íslandi fyrir hrun, enda litu margir stjórn-
endur lífeyrissjóðanna fremur á stóla sína sem valdauppsprettu en
umboð frá sjóðfélögum til að gæta hagsmuna þeirra.
Lífeyrissjóðir eru hluti af velferðarkerfinu en lúta
ekki sömu lýðræðislegu stjórn og ríkissjóður:
Völd án aðhalds
Oddi – umhverfisvottuð prentsmiðja. Höfðabakka 7, 110 Reykjavík, sími 515 5000, www.oddi.is
Allt mun breytast
„Aðildarumsóknin ein og sér er því
hluti af lausn á þeim bráðavanda
sem við glímum við um leið og hún
leggur grunninn að traustri framtíð
og er leiðarljós stöðugleika inn í
framtíðina.“ Svo sagði Jóhanna
Sigurðardóttir forsætisráðherra í
stefnuræðu sinni 18. maí 2009.
Hún og fleiri stuðningsmenn
aðildar að Evrópusambandinu
hafa lengi haldið því fram að
umsóknin ein og sér mundi
gerbreyta öllu til hins betra hér
á landi. Slík var orðræðan eftir
efnahagshrunið; umsóknin
væri leiðin út úr kreppunni.
Fátt breyttist
Og nú er umsóknin komin til Brussel
og viðræður hafnar. Trauðla halda
margir því fram í dag að umsóknin
hafi gerbreytt ástandinu í efnahags-
málum. Hún er varla álitin lausn á
bráðavandanum og annar stjórn-
arflokkurinn lítur ekki á hana
sem „leiðarljós stöðugleika
inn í framtíðina“, þvert á
móti telur hann
umsóknina til
vansa.
Lítill vendipunktur
Umsóknin varð þannig ekki sá
vendipunktur sem Evrópusinnar
töldu. Umræðan um aðild hefur legið
í láginni og þær raddir sem tala gegn
aðild eru mun háværari en hinar. Þá
er stjórnin klofin í málinu og mun
því ekki tala einum rómi fyrir aðild.
Það verður því ekki um hefðbundna
kosningabaráttu að ræða, líkt og
gerst hefur í öðrum löndum.
Andstæðingar aðildar
eru því með hýrari há
en stuðningsmenn
þessa dagana.
kolbeinn@frettabladid.is