Fréttablaðið - 23.07.2010, Side 13

FÖSTUDAGUR 23. júlí 2010 13
Það er mikið í húfi núna, salan á HS Orku til Magma Energy
Sweden AB er um það bil að verða
að raunveruleika.
Ef ekkert verður að gert þýðir
að við afsölum okkur nýtingu mik-
ilvægra auðlinda til næstu 65 ára
og jafnvel 130 ára
Helstu rök þeirra sem hlynntir
eru málinu eru þau að við höfum
sjálf ekki efni á því að eiga nýting-
arréttinn, að nauðsynlegt sé að fá
erlenda fjárfestingu inn í landið til
þess að stuðla að atvinnuuppbygg-
ingu og að þetta ferli allt sé í sam-
ræmi við lög og reglur.
En er það svo?
Björk Guðmundsdóttir, Oddný
Eir Ævarsdóttir og ég höfum
með ábendingu til umboðsmanns
Alþingis vakið athygli á að við telj-
um ástæðu til þess að skoða stjórn-
sýsluákvarðanir í aðdraganda söl-
unnar og síðan sjálfan samninginn
við Magma Energy Sweden AB.
Það er ljóst að söluferlið hefur
verið mjög ógagnsætt og umdeilt.
Rökstuddur grunur er um að
hagsmuna almennings hafi ekki
verið gætt á fullnægjandi hátt og
að málsmeðferð stjórnvalda sam-
ræmist ekki lögum og vönduðum
stjórnsýsluháttum.
Við bendum umboðsmanni
Alþingis á að ákvarðanir sem tekn-
ar hafa verið í aðdraganda þessa
máls eru teknar af stjórnvaldi og
stjórnmálamönum sem fá þung-
an áfellisdóm í rannsóknarskýrslu
Alþingis.
Er það eitt ekki næg ástæða
til þess að taka til endurskoðun-
ar ferlið allt? Og þar með talið
ákvarðanir Framkvæmdanefnd-
ar um einkavæðingu frá 2007 og
ákvörðun Samkeppniseftirlitsins
sem úrskurðaði árið 2008 að OR
mætti ekki eiga meirihluta í HS
Orku? Í þeim úrskurði er meðal
annars vísað til bandarískra laga
og reglugerða en hvergi vikið að
ýmsum undanþáguákvæðum sem
hægt væri að beita samkvæmt EES
samningnum!
Við teljum ýmislegt athugavert
við málsmeðferð og rökstuðning
meirihluta nefndar um erlenda fjár-
festingu og beinum því til umboðs-
manns að taka þessar álitsgerðir
meirihluta nefndarinnar til skoð-
unar. Nefndin byggir niðurstöðu
sína m.a á lögfræðiáliti Lagstofn-
unar Háskóla Íslands sem styrkt er
af Samorku – er álit þessarar stofn-
unar óháð?
Nefndin skautar í áliti sínu fram-
já greinargerð helsta sérfræðings
landsins í Evrópurétti, Elviru
Mendez Pinedo, og reifar hvergi
rök gegn samþykkt málsins.
Samningurinn við Magma
Við höfum haft samband við nokkar
sérfræðinga úr viðskiptalífinu og
fengið ábendingar um ýmis atriði
í kaupsamninginum sem vert er að
staldra við:
Magma keypti nýverið 30 ára
nýtingarrétt á jarðavarmaorku í
Nevada í Bandaríkjunum. Svo virð-
ist sem Magma borgi þar helmingi
hærra verð pr. megawatt en hér.
Nýtingarsamingurinn í Nevada
er til 30 ára en hér fær Magma
samning til 65 ára með mögulegri
framlengingu í önnur 65 ára. Það
eru 130 ár!!
Með kaupunum á HS Orku færi
Magma í hendurnar fyrirtæki
sem rekið er með hagnaði og á
20 milljónir dollara í varasjóði.
Nevada er fyrirtæki sem byggja
þurfti frá grunni og hafði engan
hagnað eða varasjóð.
Fjármögnun Magma er með þeim
hætti að uþb 70% kaupverðsins er
fjármagnaður með innlendu kúlu-
láni, hluti kaupverðsins er greidd-
ur með bréfum í fyrirtækinu sjálfu
og hluti er greiddur með aflands-
krónum.
Lánið til Magma er á 1,5% vöxt-
um. Sjálfur veitir Ross Beaty lán
til Magma á 8% vöxtum. Í Icesave
samningunum var okkur sagt að úti-
lokað væri að fá lán á lægri vöxtum
en 5,5% – á lánum sem þó voru með
ríkisábyrgð. Er þetta ekki of gott
til að vera satt? Fyrir Magma, ekki
fyrir Ísland?
Lánið til Magma er með veði í
bréfunum sjálfum.
Upplýsa þarf hvaða skuldbind-
ingar HS Orka mun taka yfir sam-
kvæmt kaupsamningi og hvort
ábyrgðum sem nú hvíla á OR eða
öðrum opinberum aðilum verð-
ur aflétt ef af kaupunum verður.
Hversu miklar eru þessar ábyrgðir
og hvernig verður þeim aflétt?
Ef Magma verður gjaldþrota þurf-
um við, að því er virðist, að sækja
rétt okkar, ekki til Magma í Kanada,
heldur dótturfyrirtækisins í Svíþjóð
sem á engar aðrar eignir.
Hrunbragur á sölunni
Höfum við ekki séð þetta allt áður?
Í boði sama fólksins og lagði á borð
fyrir bankaveisluna?
Það er hrunbragur á sölunni á HS
Orku. Það er veislugleði í loftinu. Nú
skal grætt. Nú skal grætt á Íslandi.
Maður þekkir ljónið á hramminum.
Hin tæra snilld birtist ávallt með
sama hætti þegar selja skal lykil-
eignir þjóðarinnar:
1. Kaupverðið lánað innanlands
2. Með veði í bréfunum sjálfum
3. Með engum eða óverulegum
vöxtum
4. Öðrum kaupendum hafnað án
viðræðna
5. Kaupandinn hefur enga þekk-
ingu á rekstrinum sem hann er að
kaupa
6. Kaupandinn getur ekki feng-
ið lán í banka og þess vegna verður
seljandinn að lána honum
Við höfum bent á að OECD hefur
gefið út skýrslu um hvernig best sé
staðið að einkavæðingu – þar sem
meðal annars er lögð höfuðáhersla á
að sala ríkiseigna skili beinhörðum
peningum strax. Fjölmörg önnur
atriði er bent á sem „best practice“
– hvers vegna er ekki einu sinni
ráðum OECD fylgt?
Í þessu sambandi má benda á að
birtir hafa verið útreikningar sem
sýna tap Orkuveitu Reykjavík-
ur vegna sölu HS Orku til Magma
Energy. Um er að ræða útreikn-
inga Birgis Gíslasonar sem birtir
voru m.a. á bloggi Láru Hönnu og
víðar, Þar kemur fram að heildar-
tap OR vegna sölunnar sé rúmir 9
milljarðar. Þessir útreikningar hafa
ekki verið hraktir.
Fyrirfram ákveðinn kaupandi
Samkvæmt fréttum í fjölmiðlum
bauð a.m.k eitt annað fyrirtæki í
hlutina í HS Orku en ekki hefur
verið upplýst hvaða fyrirtæki um
var að ræða.
Þá bendum við umboðsmanni
á að haft er eftir sendiherra Bret-
lands á Íslandi að hann hafi komið
upplýsingum um áhugasama breska
kaupendur á framfæri við íslensk
stjórnvöld, en þessir aðilar hafi
aldrei fengið nein viðbrögð.
Og hvað með undirbúning stjórn-
valda? Langtíma sýn og langtíma
áætlun. Er hún einhver? Er búið
að setja ákvæði um auðlindagjald í
samningana? Nei. Er búið að setja
ákvæði sem takmarka verðhækkan-
ir Magma á orku til neytenda? Nei.
Er búið að setja ákvæði í samning-
ana sem takamarka tímalengd
samningsins? Nei.
Ábyrgð ráðherra
og stjórnmálamanna
Svo virðist sem stjórnmálamenn
vilji enga ábyrgð bera í þessu mál
en vísa í lög og reglugerðir og verja
sniðgögnu þeirra – á sama tíma og –
sumir þeirra alla vega – harma þetta
mál og lofa öllu fögru um að frekari
einkavæðing standi ekki til.
En í fréttum í þessir viku kom
fram að um áramótin verður Orku-
veitu Reykjavíkur skipt upp – en
slík uppskipting var fyrsta skrefið
í einkavæðingu HS Orku.
Er einkavæðing OR næst á dag-
skrá eða verður Landsvikjun seld
fyrst?
Er ekki nóg komið? Er aldrei nóg
komið?
Þetta er vondur díll, samningur-
inn er of langur, hann skilar sára-
litlum peningum inn í landið. Hann
byggir á loforðum Ross Beaty, svona
einsog þegar Samherji keypti Gugg-
una á Ísafirði og lofaði að hún færi
aldrei. Það leið ekki nema ár. Og þá
var hún farin. Orkufyrirtækin hafa
verið byggð upp af almannafé og
skilað góðum hagnaði fram á síð-
ustu ár – við þurfum að halda þess-
um auðlindum í opinberri eigu og
hirða hagnaðinn sjálf.
Við teljum þetta mál varða hags-
muni þjóðarinnar allrar og við vilj-
um hvetja alla til þess að skrifa
undir áskorun okkar til stjórn-
valda um að stöðva söluna til
Magma og efna til þjóðaratkvæða-
greiðslu um framtíðar stefnu okkar
í orkumálum.
Nú þarf að stöðva hrunið. Og það
gerir enginn nema þjóðin taki málin
í sínar eigin hendur.
Nú þarf að stöðva hrunið
Magma-málið
Jón
Þórisson
arkitekt og
aðstoðarmaður Evu Joly
Metum störf slökkviliðsmanna að verðleikum
Í 17 ár hef ég verið gift slökkvi-
liðsmanni sem er á bakvakt allt
árið um kring, allan sólarhring-
inn, fyrir utan sínar föstu vaktir.
Hvenær sem er á fjölskyldan von
á því að makinn þurfi að hlaupa út
frá afmæli, brúðkaupi eða hverju
sem er vegna bruna eða annarra
útkalla.
Marga unga drengi dreymir um
að verða slökkviliðsmenn þegar
þeir verða stórir. Af hverju? Jú,
líklega af því að í amerískum bíó-
myndum eru þeir hetjur í flottum
búningum og keyra um á flottum
rauðum stórum bílum og bjarga
fólki. Og það er litið á slökkviliðs-
menn í Ameríku sem hetjur, það
hef ég séð með eigin augum. En
eru íslenskir slökkviliðsmenn ekki
líka hetjur? Þeir eru alltaf tilbún-
ir til að leggja líf sitt í hættu fyrir
fólkið í landinu.
Á síðustu mánuðum hefur mikil
umræða verið um þau laun sem
svokallaðir „útrásarvíkingar“
höfðu og var skýringin sú að það
væri af því að þeir bæru svo mikla
ábyrgð. Þetta fyllir mig ólýsanlegri
reiði þegar maður hugsar til þess
að þessir aðilar væru líklega ekki
tilbúnir að setja á sig reykköfun-
artæki fyrir þau laun sem slökkvi-
liðsmenn hafa, hvað þá að vinna
þau erfiðu verk sem geta beðið
slökkviliðsmanna á hverri vakt.
Hver vill ekki geta treyst á að
aðstoð berist hratt ef slys ber að
höndum s.s. ef barnið þitt fær hita-
krampa eða þú færð hjartaáfall
þegar síst varir? Ég held að það
sé tími til kominn að þau störf séu
metin að verðleikum sem eru þess
eðlis að fólk leggur sig í hættu við
að sinna. Fólk er verðmætara en
peningar og pappír.
Metum störf slökkviliðs-
manna að verðleikum
Kjör slökkviliðsmanna
Sólveig
Magnúsdóttir
eiginkona
slökkviliðsmanns
Hver vill ekki geta treyst á að aðstoð
berist hratt ef slys ber að höndum s.s.
ef barnið þitt fær hitakrampa eða þú
færð hjartaáfall þegar síst varir.