19. júní - 01.03.1994, Blaðsíða 24

Komirnar heim - þjóðarsátt?
að hefur ekki farið fram hjá
mörgum að atvinnuástand
íslensku þjóöarinnar er
vont. Það hefur heldur ekki
farið milli mála að það er
sínu verra fyrir konur en karla. Það sýna
allar tölur.
Það er þjóðarsátt um að koma konunum
inn á heimilin - var haft eftir einum tals-
manni launþegahreyfingarinnar hér um
daginn. Að gefnu tilefni skal tekiö fram
að þessi einstaklingur var ekki að
mæla þessu bót, þvert á móti. Að hans
mati er ástandið I atvinnumálum
kvenna og aðförin að bæði konum sem
eru enn í launuðu starfi og þeim sem
eru á atvinnuleysisskrám, afturhvarf í
áralangri jafnréttisbaráttu kvenna. En
hver gerir þessa þjóðarsátt - ef hún er
þá til staðar? Hver er að semja fyrir
konurnar? Eiga þær aðild að þessum
„samningum"? Hafa þærgefið einhverj-
um umboö til að semja fyrir sig? Ef ekki
- hver hefur tekið sér það vald? Hver
tók af þeim samningsréttinn? Það þarf
að svara sþurningum eins og þessum
því það eru sannarlega ýmis teikn á
lofti sem benda til að þetta sé rétt.
íslenskar konur hafa veriö virkar á
vinnumarkaðinum um langan tíma og
eru orðnar hluti af honum. Sífellt stærri
hópar kvenna hafa verið aö koma inn á
vinnumarkaðinn með þekkingu og
reynslu sem er þeirra og er samfélag-
inu nauðsynleg. Þær hafa verið aö
styrkja stöðu sína. En þvl miöur eru enn
fleiri konur en karlar án fagmenntunar
og tölur yfir fjölda atvinnulausra sýna
aö það er sá hóþur sem einna helst fyll-
ir flokk þeirra atvinnulausu. Auk þessa
vinna mun fleiri konur en karlar hluta-
starf og starfsaldur
kvenna er oftar en ekki
styttri en karlanna. Þaö
er að sjálfsögðu hluti af
sömu skýringunni af
hverju svo er. Þegar þess-
ar staðreyndir bætast viö
hina sögulegu hefð og alda-
gömul viöhorf kynhyggjunnar
að heimilið sé þrátt fyrir allt
náttúrulegur vettvangur kvenna
og þar sé þeim eðlilegt aö
dvelja - þá er á brattann aö
sækja fyrir konur sem gera
kröfur um jafnrétti og jafn-
ræði á viö karlana. Þess-
um konum ætti að vera
styrkur í niðurstööum
könnunar á högum og aðstæöum
atvinnulausra sem gerð var fyrir rúmu
ári. Þar kom fram að bæði karlar og
konur voru ósammála þeirri fullyrðingu
að þegar vinnuframboð væri takmarkaö
ættu konur frekar en karlar að sitja
heima. En þessar skoöanir eiga kann-
ski ekki uppi á pallborðinu hjá þeim
sem sitja við hin ósýnilegu samninga-
borð um þessar mundir. Niðurstööur
sömu könnunar benda til aö atvinnu-
leysi hafi neikvæöari áhrif á sjálfstraust
kvenna en karla. Slíkar upplýsingar
benda til að atvinnuþátttaka kvenna sé
orðin jafnmikilvægur hluti af sjálfsmynd
þeirra og hún er körlum. Kannski vita
konur sem hafa misst atvinnuna að
möguleikar þeirra til aö fá vinnu aftur
eru takmarkaöir - aö þær eru orðnar at-
vinnulausar „til aö vera“. Það er í það
minnsta reynsla erlendra kynsystra
þeirra.
Á jafnréttisþingi í október sl. var varp-
að fram þeirri spurningu hvort íslenskar
konur væru nógu reiðar! M.a. í Ijósi
þess hversu takamarkaö hefur verið
komið til móts við kröfur og þarfir
kvenna í gegnum árin má ætla aö þaö
vanti eitthvað á reiðina. Þaö er lygilegt
að íslenskar konur skuli t.d. hafa sætt
sig við stöðuna í dagvistar- og skóla-
málum yngstu barnanna eins og hún er
um þessar mundir. íslenskurfræöimaö-
ur, dr. Sigrún Júlíusdóttir, hefur lýst
óeigingjörnu vinnuframlagi og aðlögun-
arhæfni ísenskra kvenna með orðunum
- þegja - þrauka - þola. Spurningin er -
hversu lengi?
Ef það er nú rétt að einhvers staðar
sitji einhverjir á óformlegum samninga-
fundum og breyti leikreglum eða leiti
leiða til að túlka þær vinnandi konum í
óhag, munu konur rísa upp. Reiðin er
þrátt fyrir allt til staðar. Við sjáum þess
merki víða I samfélaginu að það kraum-
ar undir niöri. Ungar konur ræða nauð-
syn róttækrar kvennahreyfingar, sumar
heita á karlana til samvinnu, aðrar vilja
berjast án þeirra. Þátttaka á fundum,
ráðstefnum og kröfugöngum er varöa
málefni kvenna hefur ekki veriö eins
mikil um langan tíma. Viö verðum að
gera eitthvaö - við veröum að gera eitt-
hvað er viðkvæðið. Konur eru búnar að
gera sér gein fýrir aö fyrirtæki og stofn-
anir samfélagsins geta ekki starfað án
vinnuframlags þeirra. Þær eru búnar aö
gera sér gein fýrir að menntun og lltil og
meðalstór fyrirtæki svara kalli framtíö-
arinnar. Konur mennta sig og þær
stofna eigin fyrirtæki. Þær eru búnar aö
gera sér grein fyrir að þær varða sjálfar
að verja kjör sín. Konur veröa aö taka
málin I eigin hendur. Hvort reiöialdan
sem lýst var eftir á jafnréttisþingi skelli
á tslensku samfélagi eða ekki skal
ósagt látið. Margar konur hræðast reiö-
ina - aörar telja að það megi nýta hana
til jákvæðra hluta. Aö því ber að stefna.
ST

HÆNUFET
TÍI hamingju, £>■« Og vera ber settu
kvennaráðgjöf konur mart: sitt á 8.
mars, alpjoðlegan bar-
áttudag kvenna. Fjölmörg samtök stóðu íyrir
göngu niður Laugaveginn til að minna á kyn-
ferðislegt ofbeldi gegn konum. Tilgangur göng-
unnar var að vekja athygli á þessum hræðilcga
glæp. Ein þeirra samtaka sem að göngunni
stóðu er Kvennaráðgjöfm og hún á 10 ára af-
mæli um þessar mundir.
Kvennaráðgjöfin, sem er til húsa í Hlað-
varpanum við Vesturgötu, veitir konum ókeypis
lögfræðiaðstoð og félagsráðgjöf tvisvar í viku.
I5ar gefa vinnu sína hugsjónakonur, lögfræðingar
og lögfræðinemar, félagsráðgjafar og félagsráð-
gjafanemar. í samantekt fyrir árið 1993 kemur
fram að ráðgjöfin sinnti 442 erindum sem er
43% aukning frá árinu áður. Samtals hringdu
263 konur, 178 konur komu og eitt erindi barst
skriflega. Flest mál tengjast hjónaskilnuðum og
sambúðarslitum. Fjárhagserfiðlcikar, forsjá barna
og umgengnisréttur, barnavcrnd og ofiicldi inn-
an veggja heimilis eru einnig algeng erindi.
Kominn er út hjá Kvennaráðgjöfinni nýr og
endurskoðaður bæklingur eftir Ingibjörgu Lor-
steinsdóttur „Skilnaður - nokkrar hagnýtar upp-
lýingar um skilnað.“ Sambærilegur bæklingur
um réttarstöðu fólks í óvígðri sambúð er í
vinnslu.
Starfsfólk Skrifstofu jafnréttismála óskar
Kvennaráðgjöfinni til hamingju með afmælið.
24