Sameiningin - 01.08.1900, Blaðsíða 23

103
þá, að ódœmum sætir, )?á má því þó með engu móti gleyma,
að bókmenntirnar, sem þá blómguðust, voru beinn ávöxtr af
kristindóminum, sem með svo sterku afii hafði náð sér niðri
hjá kynslóðum næst undan genginna mannsaldra. Með
kristnitöku forfeðra vorra rís andleg flóðalda á hafi hins ís-
lenzka þjóðlífs, sem fer vaxandi alla elleftu og tólftu öldina ;
og þó að aflið, sem hleypti henni á stað, kristna trúin, dofni
og nálega deyi út, þá heldr þó flóðaldan áfram að velta sér
yfir þjóölífið býsna langa tíð eftir það. Hið andlega atgjörvi
hjá þjóöinni heldr sér um hríð og birtist í bókmenntunum eftir
að kristindómrinn hefir verið særðr til ólífis. En auðvitað
kemr að því, að líka þessar fornu íslenzku bókmenntir visna
upp œði löngum tíma eftir að kristindómslífið, sem haföi verið
orsök þeirra, var fallið í dá í landinu. Á fjórtándu og fimmt-
ándu öldinni verða þær nákvæmlega eins fátœklegar eins og
trúarlífiö í íslenzku kirkjunni þá var fátœklegt. En svo verðr
þjóö vor á sextándu öldinni fyrir því mikla fagnaðarefni, að fá
bjart ljós guðs orða hjá sér endrkveikt með hinni lútersku re-
formazíón. Og þá, eins og áör og eins og búast mátti við,
hefst aftr nýtt bókmenntalíf í landinu. þá eins og áðr rís önn-
ur mjög sterk og blessunarrík andleg flóðalda á hafi þjóðlífsins,
ekki nákvæmlega eins útlits og hin fyrri, ekki líkleg til þess að
varpa öðrum eins frægöarbjarma yfir þjóðina í heimsins aug-
um, en þó fyrir Islendinga sjálfa ómetanlega dýrmæt, guölegt
fagnaðarefni, sem aldrei verðr fullþakkaö fyrir. Út af þessari
flóðöldu stóð Island á síðari hluta sextándu aldarinnar, alla
seytjándu öldina og nokkuð fram á átjándu öldina, þrátt fyrir
þau jarönesku eymdarkjör, sem þjóð vor varð þá gegn um að
ganga, í andlegu tilliti fullkomlega jafnfœtis hinum kristnu
menntalöndum út um heim. það var í þessari flóðöldu,að vér
fengum biblíuna alla á móðurmál vort frá hendi Guðbrands
þorlákssonar, eftir að Oddr Gottskálksson hafði þar rutt braut-
ina með nýja testamentis þýðingunni. Og það var sömuleiöis
í þessari flóðöldu, að Hallgrímr Pétrsson í passíusálmunum og
öðrum dýrmætum trúarljóðum sínum og Jón Vídalín með hin
um ógleymanleguprédikunum sínum fluttu þjóðinni boöskapinn
um Jesúm Krist hinn krossfesta og víðfrægðu nafn hans svo