Sameiningin - 01.02.1950, Blaðsíða 6

4
Sameiningin
Áramót 1950
Um aldamótin síðustu kom út á íslandi tímarit með for-
síðumynd eftir frægan danskan málara, og nefnist hún
Aldamótamyndin. Sýnir hún annarsvegar lotinn og síð-
skeggjaðan öldung, sem fleygir frá sér tæmdu stundaglasi og
heldur til dyra á sviði tímans; en hinsvegar lítinn bjart-
hærðan svein, með blikandi stjörnu í hendi, er gengur
fagnandi fótum um jarðskringluna. Um þessa mynd kvað
Steingrímur Thorsteinsson:
„Far vel, þú gamli! leið er Ijúka vann,
Þitt Ijósker slokknar, stundaglas út rann.
Hverj í þitt djúp og hafðu þakkir nú,
Hver setti í heimsrás drýgri spor en þú?
Og sjá hinn unga á aldar nýrrar brún,
Með árdagsstjörnu í hönd, hve skær er hún!
Ó mannkyns andi! Undra birt þú jjöld,
Og öll til góðs á hinni nýju öld.
1 þessum ljóðlínum skáldsins felst bæði yfirlýsing og
bæn. Vissulega var nítjánda öldin viðburðarrík um margt
í sögu mannkynsins. Yfirleitt var hún hægfara friðar og
þroskaöld á flestum sviðum. En borin saman við hin freyð-
andi fossaföll heimsviðburðanna á þeim helmingi tuttug-
ustu aldarinnar sem nú er liðinn, var sú nítjánda eins og
lygn og hægur straumur. Sá aldarhelmingur sem nú er lið-
inn hefir vissulega sett „drýgri spor“ í heimsrásina, en
nokkurt annað tímabil í sögu jarðar. En hin skæra árdags-
stjarna, sem menn eygðu um aldamótin síðustu hefir löng-
um verið hulin móðu og mistri. Að vísu hefir bæn skáldsins
um undrin mörgu sem birtast megi mannsandanum ræzt,
en þau hafa, því miður ekki öll verið notuð til „góðs á
hinni nýju öld“.
Vér sem nú lifum, erum vafalaust of nærri viðburðum
þessa tímabils til að geta dæmt um það réttilega og hleypi-
dómalaust. Sennilegt er að sagnaritarar framtíðarinnar deili
um það hvort mannkyninu hafi miðað afturábak eða áfram
á þessum síðastliðnu fimmtíu árum. Á þessari hálfu öld
hafa menn komist vel á veg með að eyðileggja, í tveimur