Fréttablaðið - 05.04.2011, Blaðsíða 14

14 5. apríl 2011 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
J
óhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra hefur mælt fyrir
frumvarpi til nýrra upplýsingalaga á Alþingi. Í frumvarpinu
er meðal annars tekið mið af reynslunni af fyrri upplýsinga-
lögum, sem voru mikil réttarbót þegar þau tóku gildi í árs-
byrjun 1997, en fram að því höfðu stjórnvöld í raun getað haft
sína hentisemi um það hvort þau veittu til dæmis fjölmiðlum
aðgang að gögnum mála, sem voru til meðferðar í stjórnsýslunni.
Lögin hafa stórbætt aðgang almennings að upplýsingum og um leið
aukið aðhald að störfum stjórnmála- og embættismanna.
Í hinu nýja frumvarpi er margt til bóta. Þannig er kveðið á
um rýmkun á gildissviði lag-
anna, þannig að þau nái einnig
til fyrirtækja, sem ekki teljast
ríkisfyrirtæki eða -stofnanir en
eru í meirihlutaeigu opinberra
aðila, til dæmis Landsvirkjunar
og Orkuveitu Reykjavíkur. Að
minnsta kosti hvað síðarnefnda
fyrirtækið varðar geta líklega
margir tekið undir að meiri aðgangur almennings að upplýsingum
um starfsemina og þar af leiðandi meira aðhald með störfum stjórn-
enda hefði verið til bóta. Sömuleiðis er kveðið á um að forsætis-
ráðherra geti sett reglur um hvaða upplýsingum opinberum aðilum
beri að birta á vefsíðum sínum. Þar er klárlega um breytingu til
hins betra að ræða, þótt færa megi rök fyrir að ganga eigi enn
lengra en í frumvarpinu.
Blaðamannafélag Íslands hefur fagnað mörgum atriðum frum-
varpsins, en bendir á að það skjóti skökku við að um leið og verið
sé að rýmka rétt almennings til upplýsinga, sé undanþágum frá
þeim rétti fjölgað.
Blaðamannafélagið bendir á veikan rökstuðning í greinar-
gerð með frumvarpinu fyrir því að undanskilja sérfræðiálit, sem
ráðherrar afla sér við undirbúning lagafrumvarpa, frá aðgangi
almennings. Í greinargerðinni eru í raun færð rök fyrir því gagn-
stæða, en svo klykkt út með því að „engu að síður“ hafi verið
ákveðið að gera tillögu um undanþáguna. Hver eru rökin fyrir því?
Blaðamannafélagið telur sömuleiðis að ákvæði frumvarpsins
um hvað skuli teljast vinnugögn í málum sem stjórnvöld hafa til
meðferðar veiti alltof víðtæka heimild til að synja almenningi um
aðgang að gögnum. Félagið tekur dæmi af Árbótarmálinu svokall-
aða, þar sem Fréttablaðið sagði, meðal annars á grundvelli tölvu-
póstsamskipta sem aflað var með vísan til upplýsingalaga, frá
óeðlilegum afskiptum fjármálaráðherra af máli sem var til umfjöll-
unar í ráðuneyti annars ráðherra og grímulausu kjördæmapoti.
Forsvarsmenn BÍ telja að með ákvæðum frumvarpsins sé lokað
á afhendingu slíkra gagna. Sé það rétt mat, hefði Árbótarmálið
líklega aldrei komizt í hámæli ef búið hefði verið að breyta upp-
lýsingalögum, Ríkisendurskoðun hefði aldrei tekið það til umræðu
og ráðherrarnir aldrei verið snupraðir.
Við meðferð frumvarpsins á Alþingi hlýtur meðal annars að
þurfa að leggja á það mat, hvort lögfesting þess í óbreyttri mynd
hefði í för með sér að stjórnsýslan geti lagzt á slíkar fréttir í skjóli
þess að hún vilji ekki afhenda vinnugögn. Eins og BÍ bendir á, hefur
of mikið upplýsingastreymi ekki staðið vandaðri stjórnsýslu hér á
landi fyrir þrifum.
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
HALLDÓR
Moody‘s hefur gefið út umfjöllun um líkleg áhrif niðurstöðu úr Icesave-þjóð-
aratkvæðagreiðslu á lánshæfismat íslenska
ríkisins og er til hennar vitnað í fréttum af
fjármögnun Landsvirkjunar. Úttektin er
tvær blaðsíður. Fyrirtækið telur líklegt að
lánshæfis mat fari úr neikvæðu í stöðugt við
samþykkt en verði fært niður ef lögum er
hafnað. Hér verða rök fyrirtækisins ásamt
mótrökum rakin í stuttu máli með það að
markmiði að halda upplýstri umræðu.
Fyrirtækið telur samþykkt samnings draga
úr óvissu samanborið við dómstólaleið. Ekki
er gerð grein fyrir óvissu í þessari úttekt. Þá
er ekki fjallað um gjaldeyrisáhættu sem felst
í núverandi samningum. Samkvæmt mati
Seðlabanka Íslands mun Icesave-skuldbind-
ing þrefaldast ef gengi krónunnar fellur um
25%. Sé gengi krónunnar skoðað í sögulegu
samhengi er þess háttar veiking vel möguleg.
Í úttektinni er talið að samþykkt samnings
skapi grundvöll fyrir afnámi gjaldeyrishafta.
Ekki er bent á að gengisáhætta í núverandi
samningum gerir það að verkum að gengið
þarf helst að vera í spennitreyju (þetta er
skrifað fyrir tilkynningu um afnám hafta á
föstudag).
Núverandi Icesave-samningur er tal-
inn vera betri en upprunalegur samning-
ur. Ekki eru færð rök fyrir því af hverju
upprunalegur samningur er viðeigandi
viðmið.
Talið er að samþykkt samnings opni dyr
að alþjóðlegum lánsfjármörkuðum án frekari
skýringa. Aðgangur Íslands að alþjóðlegu
fjármagni er ekki settur í sögulegt samhengi
né í samhengi við alþjóðlegan lánsfjárvanda
ríkja. Ef frá er talið tímabil óeðlilegrar láns-
fjárbólu og stóriðjuframkvæmdir með sér-
tækri lagasetningu þá hefur ekki verið mikið
um erlenda fjárfesting á Íslandi. Ekki er ljóst
hvort samþykkt samnings muni gjörbreyta
þessari sögulegu stöðu.
Fyrirtækið telur að ef samningi verður
hafnað muni Norðurlönd og Alþjóðlegi gjald-
eyrissjóðurinn (AGS) draga tilbaka vilyrði
fyrir lánum. Þessi fullyrðing stangast á við
fyrri reynslu. Lán frá AGS hafa þegar verið
afgreidd óháð samþykkt Icesave.
Moody‘s tekur fram að það séu margir
aðrir þættir sem hafa áhrif á lánshæfismat
Íslands. Líklegt verður að teljast að langtíma
lánshæfismat Íslands byggist á vönduðum
vinnubrögðum og hóflegri skuldsetningu.
Það er því mikilvægt að vandað sé til verka
við samþykkt hvers konar skuldbindingar og
gengið úr skugga um að óvissuþættir eins og
gengi krónunnar geti ekki leitt til þess að Ice-
save fari úr því að verða viðráðanlegur baggi
yfir í kynslóðarskuldbindingu.
Moody’s og lánshæfismat Íslands
Icesave
Kári
Sigurðsson
lektor við
Háskólann í
Reykjavík
Níu líf
Ríkisstjórnin hefur átt í talsverðum
vandræðum með sjálfa sig, svo að
segja frá fyrsta degi. Ótalmörg mál
hafa skekið hana og dauða hennar
verið spáð oftar en tölu verður á
komið. Hingað til hefur ríkisstjórnin
staðið stormana af sér en ekki er
fullvíst að hún komist standandi frá
þeim sem nú geisar. Loftárásirnar á
Líbíu og afstaða, eða afstöðuleysi,
ríkisstjórnarinnar til þeirra eru
nefnilega meira en margir í VG geta
þolað.
En tíu?
Í VG er fólk sem er um margt öðruvísi
en fólk í öðrum flokkum. VG var enda
öðruvísi flokkur. Hann var til dæmis á
móti loftárásum. Og er svo sem enn,
eftir því sem næst verður komist.
En nú er skotið á Líbíu og það með
samþykki ríkisstjórnar Íslands –
ríkisstjórnar VG. Það er meira en
sumir þola og munu nú vísir menn
innan VG hvísla um að nú fyrst þurfi
stjórnin að óttast um líf sitt.
Munið Líbíu
En það skyldi þó aldrei vera að
forystumenn VG séu bara nokkuð
ánægðir þessa dagana og líti á
þennan nýja ásteytingarstein í
stjórnarsamstarfinu sem pólitískan
bjarghring. VG hefur mátt kyngja
mörgum af grundvallarmálum sínum
og sumir flokksmenn þekkja ekki
lengur gamla flokkinn sinn. Forystan
getur því a) sagt við Samfylkinguna
að fyrst hún teymdi VG svona langt
í þessu máli þurfi
hún að fallast á
að minnsta kosti
sjö kröfur VG,
eða b) kvatt og
hjólað í næstu
kosningabaráttu
undir kjör-
orðinu: „Við
stöndum við
sannfæringu
okkar.
Munið
Líbíu.“
bjorn@frettabladid.is
Breytingar á upplýsingalögum eru til bóta, en
þrenging á rétti almennings þarf betri umræðu.
Lagzt á fréttir?