Fréttablaðið - 22.06.2011, Blaðsíða 20

22. JÚNÍ 2011 MIÐVIKUDAGUR2 ● kynning ● þjóðgarðar
Á náttúruminjaskrá er listi
yfir öll friðlýst svæði á Íslandi
og mörg önnur merkileg
svæði sem enn hafa ekki
verið friðlýst.
Á Íslandi eru 102 friðlýst svæði
og tvö á heimsminjaskrá, Þing-
vellir og Surtsey,“ segir for-
stjóri Umhverfisstofnunnar,
lögfræðingur inn og umhverfis-
fræðingurinn Kristín Linda
Árnadóttir. „Friðlýst svæði
eru um allt land og oft kemur
það fólki á óvart hvaða svæði
eru friðlýst. Hér á Suðvestur-
landi eru það til dæmis Rauð-
hólar og Reykjanesfólkvangur
og á Suðurlandi eru það Gull-
foss og Friðland að Fjallabaki.
Á Vestur landi eru Eldborg og
Hraunfossar friðlýst svæði
og á Vestfjörðum má nefna
Breiðafjörð og Hornstrand-
ir. Á Norður landi eystra má
nefna Dettifoss og Mývatn og
vestra eru það Hveravellir og
Guðlaugs tungur. Á Austurlandi
eru Teigarhorn og Díma í Lóni.“
Kristín Linda segir það koma
mörgum á óvart að þekktir
ferðamannastaðir séu friðlýst
svæði. „Friðlýst svæði er ekki
það sama og bannsvæði eins
og margir halda,“ segir hún og
brosir. „Við hvetjum fólk til að
heimsækja þessar náttúru perlur
en það verður að ganga vel um
þær, enda náttúru perlur. Það
verður að sýna aðgát á þessum
svæðum, taka með sér ruslið,
fara varlega með eld og ekki
taka neitt með sér nema minn-
ingar.“
Á mörgum friðlýstum
svæðum eru landverðir.
„Við hvetjum fólk til að fá
upplýsingar hjá land vörðunum
um friðlýstu svæðin. Þeir hafa
mikla þekkingu á náttúrunni,
staðháttum og því sem er
sérstakt við svæðin og eru alltaf
tilbúnir að veita þjónustu. Þá
bjóðum við víða upp á fræðslu-
dagskrá á friðlýstu svæðunum
eins og í Vestmannaeyjum um
Surtsey og í Snæfellsjökuls-
þjóðgarði á Hellnum. Sums
staðar er fræðsluefnið eink-
um ætlað börnum en allt er
þetta ætlað til að auka skilning
og dýpka á náttúrunni og sögu
hennar.“
Kristín Linda gefur ekki upp
hver hennar uppáhaldsnáttúru-
perla er en nefnir að fólk gæti
sett sér það markmið að skoða
þær allar eða þær sem eru í
heimabyggðinni. „Mig langar þó
að nefna eina sem er Mývatn, en
þar er svo margt að skoða, bæði
jarðsvæðið og fuglalífið. Þar er
einnig ný og endurbætt sýning
í kennslustofu og land verðir
fara reglulega í fræðsluferðir
með gesti. „Ég hvet fólk til þess
að skoða heimasíðuna okkar,
www.umhverfisstofnun.is. Þar
eru góðar upplýsingar um frið-
lýstu svæðin, sem eru oft fleiri
í heimabyggð en fólk grunar.“
Yfir hundrað svæði
friðlýst um allt land
,,Við hvetjum fólk til að fá upplýsingar hjá landvörðunum um friðlýstu svæðin. Þeir hafa mikla þekkingu á náttúrunni, staðháttum og því sem er sérstakt við
svæðin og eru alltaf tilbúnir að veita þjónustu,” segir Kristín Linda.
Fjölbreytt landslag, sérstakt en viðkvæmt lífríki, öræfaauðn og kyrrð eru
megineinkenni Friðlands að Fjallabaki, en þangað leita árlega þúsundir manna
til að njóta þessara náttúrugæða.
Lífríki Mývatns er einstakt og er nafn
vatnsins dregið af þeim aragrúa af mýi sem
þar er. Þar er að finna fleiri andartegundir
en á nokkrum öðrum stað á jörðinni. Í Mý-
vatnssveit er náttúrufar fjölbreytt og lands-
lag sérstætt, enda mótað af miklum elds-
umbrotum. Mývatn er á flekamótum jarð-
skorpufleka Norður-Ameríku og Evrasíu.
Þá rekur í sundur um tvo sentimetra á ári
en á samskeytunum kemur upp hraunkvika
sem fyllir í skarðið og er eldvirkni þarna
mikil. Dimmuborgir og Hverfjall eru meðal
þeirra náttúrugersema sem eru á svæðinu
og verða friðlýst í dag, hinn 22. júní. Um-
hverfisstofnun er með gestastofu, sem var
nýlega endurnýjuð, við Mývatn og er hægt
að fræðast þar nánar um svæðið.
Mývatn og Laxá
Mývatn varð til þegar Laxárhraun eldra stíflaði
farveg Laxár fyrir um 3.800 árum.
Snæfellsjökull er virk eldkeila sem hefur hlaðist
upp í mörgum hraun- og sprengigosum á síðustu
800 þúsund árum.
Þjóðgarðurinn Snæfellsjökull er á utan-
verðu Snæfellsnesi á Vesturlandi. Hann
er um 170 km² að stærð og eini þjóðgarður
landsins sem nær að sjó. Snæfellsjökull er
1.446 metra hár og hefur oft verið kallaður
konungur íslenskra fjalla. Hann var lengi
talinn hæsta fjall landsins. Gestastofa
þjóðgarðsins er á Hellnum. Hún er opin frá
20. maí til 10. september frá klukkan 10-17.
Þar er upplýsingamiðstöð þjóðgarðsins og
áhugaverð náttúru- og verminjasýning.
Snæfellsjökull
Fljótlega eftir að Surtsey myndaðist sáu
vísindamenn tækifæri til að fylgjast
með þróun eyjar innar og landnámi líf-
vera. Surtsey var friðuð árið 1965 meðan
gos stóð enn yfir og var friðunin bundin
við eldfjallið ofansjávar. Surtsey er mest
rannsakaða eldfjallaeyja heims, þar sem
hægt er að reka jarðsögu eyjarinnar
frá upphafi – myndun, mótun og þróun
líf ríkis. Á fundi heimsminja nefndar
UNESCO í Québec í Kanada 7. júlí 2008
var samþykkt að setja Surtsey á heims-
minjalistann sem einstakan stað náttúru-
minja á grundvelli mikilvægis rannsókna
og vöktunar á landnámi dýra og plantna
ásamt þróun eyjunnar og framvindu líf-
ríkis Surtseyjar. Gestastofa fyrir frið-
landið Surtsey, Surtseyjarstofa, var opnuð
2. júlí 2010 í Vestmanneyjabæ. Þar er að
finna upplýsingar um myndun og þróun
eyjarinnar frá upphafi og hvernig hún
mun þróast í nánustu framtíð.
Surtsey
Loftmyndir hafa verið teknar reglu lega af Surtsey
síðan í febrúar 1964. MYND/SNÆVARR GUÐMUNDSSON
Útgefandi: 365 miðlar ehf., Skaftahlíð 24, s. 512 5000 Umsjónarmenn auglýsinga: Sigríður Dagný Sigurbjörnsdóttir sigridurdagny@365.is s. 512 5462.