Faxi - 01.12.1961, Blaðsíða 53

F A X I
209
ar, að þær tali á þrettándanótt, — hina síð-
ustu jólanótt.
A jólanótt er það, að „kirkjugarður rís“,
en það er í því fólgið, að allir hinir dauðu
í kirkjugarðinum rísa úr gröfunum, og
koma saman í kirkjunni, og halda þar
guðsþjónustu. Á jólanóttina verða selirnir
að mönnum, svo sem þeir voru upphaflega,
því þeir eru allir komnir af Faraó og hans
liði, er varð að selum í hafinu rauða.
Á jólanóttina eru alls konar vættir á ferð-
inni, illar og góðar. Ein af þeim er jóla-
kötturinn. Hann gjörir engum mein, sem
fær einhverja nýja flík fyrir jólin, en liinir
„fara í jólaköttinn“, en það er í því fólgið,
að jólakötturinn tekur þá, eða að minnsta
kosti jólarefinn þeirra.
Sumir segja og, að þeir, sem fari í jóla-
köttinn, eigi að bera hrútshorn í hendinni,
þangað sem þeir eru fæddir. Þykir sú skrift
bæði hörð og óvirðuleg, sem von er. Þess
vegna leitast allir við, að gjöra sig þess
maklega af foreldrum sínum og húsbænd-
um, að þeir fái einhverja nýja flík fyrir
jólin, svo þeir fari ekki í bannsettan jóla-
köttinn.
Á jólanóttina koma jólasveinarnir ofan
af fjöllunum. Þeir eru ýmist taldir 13 eða
9. Þeir vilja fá sinn skerf af jólamatnum
og öðru því, sem til fangaðar er haft.
Kertasníkir vill fá kerti, Kjötkrókur vill
fá kjöt og Pottasleikir vill fá að sleikja
innan pottinn o.s.frv. Jólasveinarnir geta
verið viðsjálsgripir, eins og sjá má á vís-
unni:
Jólasveinar einn og átta, o.s.frv., sem
flestir kunna.
Þá er og huldufólkið á ferðinni. Það fer
inn í bæina, og heldur þar dansa og veizl-
ur. Það þarf margs að gæta til þess að
styggja ekki huldufólkið, því það er illt
viðureignar, ef því mislíkar, og má þá við
öllu illu búast af því. Það var því ekkert
gaman að vera einn heima á jólanóttina í
gamla daga, þegar annað fólk var farið til
tíða. Margt var gjört til þess að fagna
huldufólknu sem bezt og forðast reiði þess.
Húsbóndinn eða húsmóðirin gekk þrisvar
sinnum sólarsinnis kringum bæinn og bauð
huldufólkinu heim með þessum orðum:
„Komi þeir, sem koma vilja, veri þeir, sem
vera vilja og fari þeir, sem fara vilja, mér
og mínum að meinalausu“. Þegar huldu-
fólkið kemur og sér að allt er þvegið og
hreint, og allur bærinn svo vel lýstur, að
hvergi ber skugga á, þá hýrnar yfir því og
þá segir það: „Hér er bjart og hér er hreint
og hér er gott að leika sér“. En ef það sér
kvæmdir eftir áramótin, ef ekkert ófyrir
einhver óhreinindi, eða að einhvers staðar
er skuggsýnt, segir það: „Hér er ekki bjart
og hér er ekki hreint og hér er ekki gott
að leika sér“. Má þá jafnan búast við ein-
hverju illu af því.
Margs konar illar og óhreinar vættir eru
á ferðinni á jólanóttina, aðrar en jólakött-
urinn, jólasveinarnir og huldufólkið. Eru
þær allar mjög viðsjárverðar. Þó gjöra þær
ekki mein, ef allt er hreint og bjart og þær
verða ekki varar við neinn gáska eða létt-
úð, og þó sérstaklega, ef þeir, sem heima
eru, sitja við að lesa í einhverri góðri guðs-
orðabók. Engin ill vættur þolir að heyra
nafn Jesú nefnt eða nafn Guðs. Eg skal
að lokum segja eina stutta sögu, sem sýnir
það.
Einu sinni voru nokkur börn heima á
jólanóttina, en allt fullorðna fólkið hafði
farið til tíða. Þeim höfðu verið gefnir
fagurrauðir sokkar. Þau léku á gólfinu
með jólakertin sín í höndunum, og lá nú
heldur en ekki vel á þeim. Einkum fannst
þeim mikið til um rauðu sokkana sína,
og þótti hverju fyrr sig sínir sokkar vera
fallegastir. „Sko minn fót, sko minn fót!,
sko minn rauða fót!“ sögðu þau. Þá er sagt
á glugganum með ógurlega þungri og
drynjandi röddu:
„SKO MINN FÓT,
SKO MINN FÓT,
SKO MINN GRÁA DINGULFÓT.“
Öll börnin urðu dauðhrædd nema yngsta
barnið, það var milli vita og kunni því
ekki að hræðast eins og hin börnin. Það
kallaði út í gluggann og sagði: „Ert þú
Jesús Kristur, sem fæddist í nótt?“
Þá þagnaði þessi voðarödd á augabragði
og bar eigi á henni framar. Hafði þetta
verið einhver ill vættur, sem vildi taka
börnin, en þoldi eigi að heyra nafn Jesú
nefnt.
Ef allt fer vel og siðsamlega fram á jól-
unum, þarf eigi að óttast, að illar vættir
geti gjört mein. Það er því eigi að undra,
þótt allir hlakki til jólanna, — eigi að
undra, þótt börnin segi, þegar jólin nálg-
ast: „Kátt er á jólunum, koma þau senn“,
því að þá er meira um dýrðir, en á nokk-
urri annarri hátíð.
Það sem þó sérstaklega einkennir jólin,
er hreinleikinn á öllu og hinn mikli ljósa-
fjöldi. Því eru jólin stundum kölluð „hin
mikla ljósahátíð“. Birtan af hinum mörgu
ljósum verður svo einkennilega fögur og
dýrðleg á jólanóttina, einmitt af því, að
náttmyrkrið er þá svo svart, því að þá er
sá tími ársins, að nóttin er allra lengst og
dimmust. Þessi mikla ljósdýrð í nátt-
myrkrinu minnir þá ósjálfrátt á ljósið,
sem skín í myrkrinu, — ljósið, sem skín
í myrkri heimsins við komu frelsarans.
Hversu allt er Ijósum lýst á jólunum, og
hversu allt, sem þá mætir auganu er þvegið
og hreint, minnir ósjálfriátt á það, að í
hjarta mannsins á allt að vera bjart og
hreint, svo að frelsarinn geti einnig fæðzt
þar, og þar verði dýrðleg og gleðileg jól.
„Kirkjublaðið“.
Sæm. Eyjólfsson.
Leiði óþekkta sjómannsins.
I tveimur síðustu tbl. Faxa er vikið að
leiði „óþekkta sjóhannsins“ í Keflavíkur-
kirkjugarði.
Þar sem máli þessu er að nokkru leyti
beint til okkar, viljum við upplýsa eftir
farandi:
Leiði þetta er þannig til komið, að fyrir
um þrjátíu árum síðan komu mannabein í
dragnót á báti Alberts Bjarnasonar í Kefla-
vík, og lét hann smíða utan um beinin og
jarðsetja í kirkjugarðinum við leiði föður
síns, Bjarna Ólafssonar útvegsbónda. Nú
er þarna mjög þröngt, þar sem önnur leiði
eru þar þétt að á alla vegu, — en þegar
sjómannadagurinn var tekinn hér upp í
því formi, sem verið hefur, undan farin ár,
þótti mjög viðeigandi að hafa einn þátt í
hátíð sjómannadagsins, að leggja blómsveig
á leiði óþekkta sjómannsins. Þetta var gert
og hefur verið fastur liður í sjómannadeg-
inum, og þetta umrædda leiði varð fyrir
valinu um stundar sakir.
Við létum einnig umræddan trékross á
leiðið fyrir nokkrum árum.
Við höfum haft hug á að reisa minnis-
merki sjómanna í kirkjugarðinum, en til
þess þarf að fá annað rúm í garðinum, svo
slíkt minnismerki njóti sín vel, en af ýms-
um ástæðum hefur ekki orðið úr fram-
kvæmdum enn.
Að lokum þetta. — Verið allir velkomnir
til starfa fyrir sjómannadaginn, bæði þið,
sem eitthvað hafið við okkar gjörðir að
athuga og allir aðrir velunnarar sjómanna.
Með þökk fyrir birtinguna
Sjómannadagsráð.
Til viðbótar þessu innleggi í málið, hefir
Faxa borist önnur grein frá Ragnari Guð-
leifssyni, sem birtist í næsta blaði. — Ritstj.