Faxi - 01.04.1993, Blaðsíða 12

okkar, sem var heiðin, þar með talið
Hjallatún, Grænás, Fitjar, Bergið,
klettamir, skúramir og óspillt fjaran
með sprettfiskum og marflóm. Allt
iðaði af lífi og söng því mikið var af
fuglum og var maríuerla áberandi
sem átti hreiður í hleðslunum og
undir steinum í stakkstæðunum, æti
höfðu þeir nóg því gnótt var af flski-
flugum og smádýmm í fjömnni.
(Niðurí fjöm lágu engin skólpræsi,
lítið var um ketti og enginn minkur).
Bergið.
Það em nokkrir dagar af ágúst og í
dag ætla ég út á Berg. Þangað sem ég
á ótaldar ferðir, mér til hvfldar og
heilsubótar. Ég held upp úr Grófinni
upp eftir sundurtættum Kartöflu-
garðinum og áður en komið er á Háa-
berg má sjá hvar fleygað hefur verið
út hleðslugrjót sem minnir á fallegu
hleðslumar sem settu mikinn svip á
gamla bæinn.
En taka þessa grjóts var líka í Nón-
vörðuhæðinni að norðanverðu, en
trúlega mest í grjótnámunni sem er í
holtinu þar sem litla hlaðna og múr-
fyllta sprengiefnageymslan er. Búið
er að fara feiknilla með þessar minj-
ar.
Hér kemur fleira upp í hugann.
Lítið náttúmfyrirbrigði hér fyrir ofan
og í norður af byggðinni er litla upp-
sprettan og fífumar. Þar er um-
gengnin slæm og fífumar í hættu.
Hingað rak fyrsti ábúandi bergsins
Nikolai Elíasson kýr sínar til brynn-
ingar.
Sú saga er sögð að eitt sinn hafi
maður átt leið út á Berg og séð eins
og í eldbjarma einhvem vera á vegi
sínum sem var nokkuð frá þessari
sömu byggð. Hann tekur þá af sér
vettlingana og fleygir þeim á eldinn,
til að fæla frá sér allt illt. Hverfur þá
veran og eldurinn, en peningar sem
hún var með urðu eftir í sandi þeim
sem þama var og var sandurinn eftir
þetta kallaður draugasandur og stóð
fólki, þó aðalega bömum, nokkur
stuggur af að fara þama um. Þessa
sögu sagði Jóhannes Amason Guð-
mundi í Litlabæ og Guðmundur mér,
þegar ég spurði hann hvort hann
myndi eftir því að nefndum drauga-
sandi hafí verið mokað upp á bíla og
hann, ásamt moldarbörðum af mel-
unum milli Keflavíkur og Leiru,
hafður í ballest skipa, sem fluttu her-
góss hingað á stríðsámnum, en fóm
annars tóm út.
Meira um drauga
Gamli vegurínn milli Keflavíkur
og Leiru er í framhaldi af Kirkju-
veginum og sést móta fyrir honum
handan við kartöflugarðana, nokkur
vörðubrot eru við veginn.
Þegar saga þessi gerðist bjó margt
fólk í Leirunni því þaðan var sjósókn
mikil, en verslanir voru þar engar.
Þær voru í Keflavík og í þeim fékkst
meðal annars brennivín og það
keypti margur karlinn. Einu sinni er
karl úr Leirunni staddur í Keflavík.
Ef til vill hefur hann komið við í búð,
því heim heldur hann ekki fyrr en
undir kvöld og trúlega orðið nokkuð
dimmt. Fara engar sögur af karli fyrr
en um nóttina að hann kemur á bæ
einn í Leimnni, móður og illa út-
leikinn og segist hafa rekist á draug á
leiðinni frá Keflavík og slegist við
hann lengi, en að lokum hafi hann
haft betur og hlaupið til bæjar. Svona
á sig kominn fékk hann gistingu á
bænum.
Seinna var farið að athuga staðinn
þar sem maðurinn slóst við drauginn,
kemur þá í ljós að búið er að grýta
vörðu sem þar átti að vera út um allt.
Maðurinn hafði gengið á vörðuna og
haldið að hún væri draugur.
Utsýni af Berginu.
Af Berginu er víðsýni mikið yfir
Faxaflóann með sinn mikla og
fallega fjallahring frá Reykjanes-
fjallgarði til Snæfellsjökuls. En hvað
var það sem mér barst fyrir vitin,
þegar ég gekk eftir Grófinni og hvað
sé ég af Háabergi? Jú, það er bærinn
minn og nágrenni hans. En þvflík
sjón. Hvar er fallegi hlaðni bakkinn
og Stokkavörin og hvar er umhverfi
Miðbryggjunnar og hvað hefur kom-
ið fyrir Básinn? Ég er að ræða þetta
við sjálfan mig. Jú vinur, bemsku-
stöðvar þínar eru þama undir, undir
þessu þama. Mér er litið niður í fjöru
þar hefur mávur staðið á öðmm fæti
á þaragrónum steini. Æðarkolla með
tvo stálpaða unga hrökklast frá landi
þegar hún verður mín vör og aðvarar
ungana sína.
Ég ætla að ganga hér um og er að
hugsa hvort vanti hina löppina á
mávinn. Ekki ætla ég að lýsa níp-
unum, pollasteinum, víkunum, grasi-
grónum bölunum, standbergi og
skútum. Þama er líka „Stakkur hið
gamla hró“ kvað skáldið okkar hann
Kristinn Reyr. Þetta er sá tími sumars
að lágvaxinn gróðurinn skartar sínu
fegursta. Fíngerð blóm beitilyngsins
sem þekur móann em sprungin út og
auka stórum á lit gróðursins, slikju-
grátt grjótið með mosagróðri og
skófum fellur hér vel að. Ilmurinn af
mold og gróðri fyllir loftið í regn-
úðanum og það glittir á svört kræki-
berin. Ég held yfir Stekkjalágina þar
sem eitt sinn voru haldnar útisam-
komur en í klettunum upp af tóftun-
um er „ræðustóllinn“ sem allir urðu
að stíga í og þaðan oftast hrópað
„Halda ræðu Oli Tórs“.
Ég er kominn útundir Nípu. Þama
er „Skálin“ (hvilft í stein) og hér var
þorstanum svalað ef í henni var vatn
og alltaf gert krossmark yfir áður. Ég
fæ mér hundasúm (Ólafssúru) og
skarfakál, hér er það best. Ég fyllist
löngun til að tylla fæti á Nípuna. Hér
fékkst rnargur þaraþyrsklingurinn og
steinbíturinn og eldri mönnum er í
minni þegar þeir horfðu á þorskinn
vaða í loðnu hér fyrir utan. Hér gerir
kría athugasemd við vem mína og
býr sig til atlögu. Hún steypir sér
niður að mér með tilheyrandi hljóði.
Ekki er hún ein á ferð, óstyrkur ungi
hennar vill taka þátt í þessu og reynir
að staðsetja sig fyrir ofan mig og
sendir mér aðvörunartón.
Ég held af Nípunni og heyri blítt
hvatningarhljóð kríunnar til ungans
sem svarar á móti og tekur stóra
hliðardýfu. Ég hlakka alltaf til komu
kríunnar á vorin og það bregst ekki,
að í byrjun maí má heyra til hennar
og sjá. A og í Berginu verpa og sjást
margar tegundir fugla. Þar hef ég séð
svölu og á vetrum gæsir og svani á
Bergvötnunum. Sjá má mink bregða
fyrir og spor hans í snjónum á vetr-
um. Oft sjást selir. Griðland eiga
fuglamir lítið fyrir mönnum en ein er
fuglategundin sem við leggjum
rnikla rækt við, það er svartbakurinn.
Við ættum að draga úr lífsafkomu
hans sem er okkar umgengni.
Þeirra er láð og lögur.
Þá er það þessi sérstæða ntanngerð
sem skilur eftir sig slóð dauðra,
særðra og limlestra fugla sem bíða
þess að deyja úr kvölum og hungri.
Þeir þyrma engu og þá varðar ekkert
um ástand þeirra. þeirra er láð og
lögur. Af berginu sé ég að á vel
búnum sportbáti er lítil teista misk-
unnarlaust elt nteð hrópum, bölvi og
bendingum til þess sem drápstólinu
stýrir, í hvert sinn sem skelfingu
lostinn fuglinn neyðist til að koma
upjr á yfirborðið að ná sér í loft.
Ég hef „þrætt Bergið“ og farið
hring í kring um Bergvötnin. Ljót
voru ummerki manna þar. En nú ætla
ég lyngmóann heim og tek stefnu á
mastrið hjá pósthúsinu. Ég fjarlægist
garg svartbaksins og heyri spóa
vella. Ein heiðlóa fylgir mér nokkum
spöl. Hún kveður ekki lengur vor-
ljóðin sín en lætur vita af vem minni
hér. Ég er farinn að greikka sporið
því regnið er komið í gegnurn fötin
mín.
Sturlaugur Björnsson.
BÍLAKRINGLAN
Grófin 7 og 8 Símar 14690 og 14692
76 FAXI