17. júní - 01.06.1924, Side 10

17. JÚNÍ
26
Löggjöf Forn-Asiumanna.
Eflir Frederik Poulsen, dr. phil.
1.
Lög í Babylon og hjá Assyriumönnum.
ARIÐ 1901 fundu menn lög Hatnurr-
. abis, hið elsta Corpus juris í heimi,
höggvið í steinsúlu m. háa, í Súsa-
höfuðstaðnum í hinu forna Elma, sem
seinna varð einn af aðseturstöðum
persakonunga. Steinninn, sem er efst
á upphleyft mynd af Hamurrabi kon-
ungi, pegar sólguðinn rjetti honum laga-
töflurnar frá hásæti sínu, hefur nú ver-
ið fluttur á Louvres safnið í Paris.
Eins og lög Moses 1000 árum síðar,
eru lög þessi talin af guðlegum upp-
runa. En pað sem síðar hefur fund-
ist, sýnir að pessi lög eru samin eftir
ennpá eldri löggjöf — peirri sumernesku,
sem stafar frá hinni fyrstu menningar-
pjóð í Mesópótamíu. Hamurrabi hefur,
eins og Justinian seinna, að eins safn-
að pví, sem áður var til af hefðunnum
rjettarfarsreglum. Dað var tilgangur
konungs, að pjóðin sjálf læsi lögin, og
lærði að verja sig gegn órjettlæti
embættismannanna, og með petta fyrir
augum sendi konungur út brjef meðal
þjóðarinnar, er fundist hafa á leirtöfl-
um, og gefa upplýsingar um skýring
einstakra lagagreina, svo að tilgangur
peirra verði ekki misskilin.
Dað eru ekki minst þessar lagaskýr-
ingar, sem sýna mannúðaranda þessa
konungs og skipa honum í öndvegi
meðal löggjafa heimsins, enda pótt hann
sæti að völdum hjerumbil 2100 árum
fyrir Krist.
Hegningarlögin eru bygð á skifting
pjóðfjelagsins í þrjár stjettir: Aðal, borg-
arastjett og þræla, og er með hegning
og betrun tekið tillit til stjettanna. Ef
aðalsmaður slær út augað á stjettar-
bróður sínum, missir hann sjálfur aug-
að, en sje mótstöðumaður hans borg-
ari, pá sleppur hann með fjebætur,
„skel“ silfurs. Ef borgari ber á aðals-
manni, er hegningin 60 högg með uxa-
leðurs svipu.
Drællinn er ekki rjettindalaus. Hann
getur tekið arf og má spara saman fje
og kaupa sjer með pví frelsi. Og frjáls
maður, sem getnr börn með ambátt
sinni, má ekki seinna selja hana. Frjáls-
borin eru pau börn, er præll getur með
frjálsri konu.
Detta síðara bendir til pess, að kon-
ur hafi átt við góð kjör að búa í pjóð-
fjelaginu, hið sama sýna líka erfðalög
og hjúskaparsamningar. Í lögunum eru
ekki færri en 63 greinar um hjónaband.
Dauðahegning er lögð við að nauðga
frjálsri konu. Faðirinn getur gefið dótt-
ur sína í klaustur, og verður hún þá
ambátt t. d. Marduks eða Shamash’s,
og þessar „heilögu systur“ eru ýmist
vígðar til eilífs hreinlífis, eða hins gagn-
stæða — hofskækjur. Detta breytir pó
engu með tilliti til erfðarjettar. Menn
vissu fyrr, að þessar babylonsku klaust-
urjómfrúr, einkum „Shamas-systur" voru
sjeðar i peningalánum og öðrum fjár-
gróða, en nú hafa fundist önnur rit,
er sýna að pær hjúkruðu sjúkum, og
að hofin, sem annars gengu hart eftir
lánum sínum, þó hafa lánað fátækum
sjúklingum fje rentulaust, sem purfti
pví aðeins að endurgreiða, að sjúkling-