Musica - 01.06.1949, Qupperneq 8

norsk fónlist
Eftir Olav Gurvin
Urn aldamótin 1900 var hin norska tónlist undir
miklum áhrifum seinrómantísku stefnunnar, og
tvær aðalstefnur mörkuðu norskar tónmenntir,
þjóðleg stefna sem fór þá braut er Grieg
markaði (án þess þó að geta nálgast hina
miklu fyrirmynd) og alþjóðlega stefnan, sem var
undir miklum áhrifum frá Wagner og seinróman-
tíkurum.
Einn hinna þekktustu af rómantísku tónskáld-
unum er Arne Eggen, fæddur 1881. Hann lærði
tónfræði í Osló og síðar Leipzig. Þektasta verk
hans er, söngleikurinn Ólafur liljukrans (texti
eftir Ibsen), en það er fyrsti þjóðlegi söngleikur
okkar.
Norska tónlistin hin síðustu 10—20 ár fylgir,
en hinum sömu aðallínum, áhrif Griegs voru mik-
il, fylgi hinnar þjóðlegu tónlistóx, og tónskáldin
sömdu tónverk sín í þjóðlagastíl. Enn þó tókst
aðeins fáum tónskáldum að skapa sinn eiginn
stíl, en megnið af hinum nýrri tónskáldum fylgdu
og fylgja sinni miklu fyrirmynd í blindni.
Athyglisvert er og, hve mikil áhrif Harðang-
ursfiðlan hefir á hin nýrri norsku tónskáld (Grieg
mestu í Þýzkalandi og ferðaðist víða um Evrópu
og Ameríku. Er sagt, að við andlátsfregn hans hafi
allur hinn músikmentaði heimur verið lostinn,
hryggð, og hvarvetna farið fram minningarathafn-
ir til heiðurs hinum látna snilling. í föðurlandi
sínu, Italíu, var hann eigi þekktari en svo, að
blöðin létu nægja þessi fáu orð: „I gærdag andað-
ist í Berlín ítalski píanóleikarinn Ferruccio Busoni
58 ára að aldri“. — En í dag, 25 árum eftir dauða
Busonis, hafa einnig landar hans lært að nota og
skilja það, sem hann lagði til á sviði tónlistarinn-
var mjög hrifinn af Harðangursfiðlunni, eins og
op. 74 sýnir). Harðangursfiðlan hefir verið notuð
úti um sveitir Noregs í síðustu 400 ár. Hún er
heldur minni en venjuleg fiðla, og er ólík henni
að því leyti, að undir strengjunum fjórum eru
aðrir fjórir strengir. Hin sérkennilega tónlist er
leikin hefur verið leikin á þessar fiðlur hefir
orðið norskum tónskáldum óþrjótandi lind nýrra
uppgötvana og sérkennilegra tóntilbrigða.
Harald Sævererud, er fæddur í Bergen árið 1817
og er af gamalli spilamannsætt. Langafi hans var
fiðluleikari og byggði auk þess harðangursfiðlur
sjálfur, svo að Sæverud hefir rytmann í blóðinu.
Hann lærði tónfræði við tónlistarskólann í Berg-
en og tónlistarháskólann í Berlín.
Fyrsta sinfónía hans var uppfærð árið 1920.
Síðan hefir hann samið m. a. fjórar sinfóníur,
einn cellókonsert og einn óbókonsert, en mesta
athygli hefir hann vakið á sér fyrir þá breytingu
er hann og Rytter gerðu á Pétri Gaut og mikið
hefir verið deilt um. En það er mál flestra að
Sæverud hafi vaxið af verki sínu.
ar, og þess vegna helga útvarpsstöðvar Ítalíu hon-
um ríflegan þátt í dagskrám sínum.
*
Hinn vinsæli jazzhljómsveitarstjóri Rex Stewart
er hér staddur ásamt hljómsveit sinni. leikur hann
hér á einum nætui’klúbb Milanó-borgar, sem nefn-
ist Troccadero. Því miður eru ekki fyrir hendi
umsagnir um leik hans, en gera má ráð fyrir að
honum takist að sigra ítalina, því að þeir hafa
sannarlega mætur á jazz.
Ól. Jak.
8 MUSICA