Morgunblaðið - 12.12.2008, Qupperneq 46

46 MenningFRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. DESEMBER 2008
Morgunblaðið/Kristinn
Sérfræðingur Robert Hugo á æfingu með Kammersveit Reykjavíkur fyrir jólatónleikana á sunnudag.
Konunglegu hljómsveitinni í Dresden
auk þess að semja. Áhrif hans voru
mikil, meðal annars á Bach, sem vitað
er að skrifaði upp nokkur verka hans
til að spila. Ég tel til dæmis að að-
alstefið í Tónafórn Bachs sé undir
miklum áhrifum af Zelenka. Ég tel að
þeir hafi þekkst persónulega og hafi
hist í Dresden 1731.“
Einleikarar með Kammersveitinni
verða Una Sveinbjarnardóttir, Matt-
hías Birgir Nardeau, Rúnar H. Vil-
bergsson og Sigurður Bjarki Gunn-
arsson.
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
„STÓRKOSTLEG, hljómsveitin er
stórkostleg og ég er mjög hrifinn.
Þau spila vel og hafa mjög góða til-
finningu fyrir barokkstílnum,“ segir
Robert Hugo, tékkneskur organisti
og hljómsveitarstjóri sem lenti á Ís-
landi síðdegis í fyrradag og fór rak-
leitt í Áskirkju þar sem Kamm-
ersveit Reykjavíkur beið hans,
tilbúin fyrir æfingu á verkum eftir
tékkneska barokktónskáldið Jan
Dismas Zelenka, en fjögur verk tón-
skáldsins verða leikin á jóla-
tónleikum Kammersveitarinnar í Ás-
kirkju kl. 17 á sunnudag.
Robert Hugo þekkir vel til verka
Zelenka, og vegna kunnáttu sinnar á
þeim er hann hingað kominn sér-
staklega af þessu tilefni.
Organisti í kirkju Zelenkas
„Ég fékk áhuga á Zelenka um
1990. Ég lék þá verk eftir hann með
hljómsveit. 1994 gaf ég út plötu með
síðustu stóru óratoríunni hans. Ég
hef líka leikið verk hans á tónlist-
arhátíðum og fyrir útvarpið í Prag.
Það vill svo til að ég er organisti í
kirkjunni þar sem Zelenka hóf feril
sinn. Hann samdi nokkrar litlar órat-
oríur fyrir kirkjuna. Við fundum
þær, og efndum til nýs frumflutnings
á þeim, í kirkjunni.“
Þótt Zelenka hafi verið vel þekkt-
ur í Evrópu um sína daga lagðist tón-
list hans í gleymsku eftir dauða hans
og allt undir árið 1960, þegar farið
var að skoða þau á nýjan leik. Þar
með var Zelenka hafinn til vegs og
virðingar á ný.
„Hann var alveg jafnfrægur og
Bach um sína daga – þeir voru sam-
tímamenn. Hann vann með bestu
hljómsveitum sem völ var á, til dæm-
is í Dresden þar sem hann starfaði
lengi. Það hefur verið sagt að síðustu
20 ár ævinnar hafi hann verið dapur
yfir því að hafa ekki náð lengra, en ég
tel að þetta sé rangt. Hann var mjög
virtur alla sína tíð og var fiðluleikari í
Kammersveit Reykjavíkur leikur verk eftir Zelenka á jólatónleikum á sunnudag
Alveg jafn frægur og Bach
Í HNOTSKURN
» Zelenka var eitt helstatónskáld Tékka á bar-
okktímanum.
» Verkin sem leikinverða á jólatónleikum
Kammersveitarinnar
samdi hann í París 1723
fyrir krýningu Karls VI.
keisara.
HITT húsið, miðstöð ungs
fólks, heldur jólamarkað á
morgun milli kl. 13 og 18 í
gamla Pósthúsinu. Þar selur
hópur ungs fólks handverk
sitt og hönnun, til dæmis föt
og skartgripi. Markaðurinn
fer fram í upplýsingamiðstöð
Hins hússins, Pósthússtræti,
og allir eru velkomnir, ungir
sem aldnir að skoða nýmóð-
ins hönnun og handverk.
Boðið verður upp á heitt kakó og smákökur og
tónlistarmennirnir My Summer as a Salvation
Soldier, Loji, Einar Indra og Pikknikk spila fyr-
ir gesti og gangandi.
Hönnun
Jólamarkaður
Hins hússins
Hitt húsið er í
gamla Pósthúsinu.
KLING & Bang opnar á
morgun kl. 17 fyrstu einka-
sýningu Baldurs Geirs
Bragasonar á Íslandi og
ber hún heitið „Yfirborðs-
kennd“. Margræður mynd-
heimur Baldurs hverfist
oftar en ekki um sjálfan sig.
Um leið og hann setur fram
grípandi hluti og einfaldar
myndir sem eiga sér kunn-
uglegar fyrirmyndir, nær
vísun þeirra fyrst og fremst til ferlis lista-
verksins sem slíks. Verk hans verða að mjög
áþreifanlegum hlutum, sem bera keim af ár-
áttukennd eða blætisdýrkun.
Myndlist
Yfirborðskennd
í Kling & Bang
Frummaður, verk
eftir Baldur Geir.
BANDARÍSKA
tónskáldið Elliott
Carter varð 100
ára í gær. Carter
er eitt virtasta
klassíska tón-
skáld seinni
hluta 20. aldar.
Hann er við góða
heilsu og enn að
semja tónlist;
fullyrt er að í sögu vestrænnar tón-
listar hafi ekkert tónskáld átt við-
líka langan feril.
Í leiðara The Guardian í gær, þar
sem framlag Carters er lofað, er
sagt að hann hafi verið í miðju
bandarískrar tónlistar í 60 ár, og
hafi hann „fylgt sínum móderníska
stíg, án þess að hirða um sveiflur í
hugmyndafræði og tísku“. Hann
hafi verið frábær fyrirmynd ungu
tónlistarfólki og tónskáldum.
Þessa dagana er haldið upp á af-
mæli Carters beggja vegna Atlants-
hafsins, og m.a. frumflutt nokkur
verk eftir hann. Á síðustu 20 árum
hefur Carter samið fleiri verk, og
jafnari að gæðum, að sögn gagn-
rýnenda, en áður; „tónlist með létt-
leika og andagift, sem helmingi
yngra tónskáld væri hyllt fyrir“.
Meðal kunnustu verka Carters er
Strengjakvartett númer 5, en Paci-
fica-kvartettinn, sem Sigurbjörn
Bernharðsson leikur með, var í lið-
inni viku tilnefndur til Grammy-
verðlauna fyrir flutning á honum.
Elliott Car-
ter 100 ára
Ný verk frumflutt á
afmælistónleikum
Elliott Carter
Eftir Ingveldi Geirsdóttur
ingveldur@mbl.is
LÍKLEGA vita fáir að Örn Árnason
leikari á útgáfufyrirtæki undir nafn-
inu Label. Fyrirtækið hefur aðallega
sent frá sér efni fyrir börn og nýlega
komu frá því þrír mynddiskar með
barnaefni. „Ég vil ekki vera að kasta
rýrð á þá sem gefa út talsettar er-
lendar teiknimyndir, enda tek ég
sjálfur þátt í því að tala inn á þær, en
við erum ekki stór þjóð og mér finnst
að það eigi að gefa út það barnaefni
sem þó er verið að vinna,“ segir Örn.
Diskarnir þrír heita; Selurinn
Snorri og fleiri ævintýri með Leik-
brúðulandi, Óvitar, upptaka á leik-
ritinu Óvitunum sem sett var upp
hjá Leikfélagi Akureyrar á árinu, og
Íslenskar þjóðsögur og ævintýri sem
er Erni sérstaklega hugleikinn.
„Mér finnst þjóðsögurnar
skemmtilegur arfur og það er orðin
ákveðin hugsjón hjá mér að kynna
komandi kynslóðir fyrir þeim. Ég
hef orðið var við það að börn í dag
þekkja ekki íslensku þjóðsögurnar,
segir Örn sem er ekki hrifinn af því
að fegra sögurnar í Disney-stíl.
„Ævintýri eru bara svona og ef for-
eldrar fara á taugum yfir því að
börnin þeirra sjá nornina brennda á
báli þá verða þau bara að útskýra
fyrir þeim að þetta séu ævintýri og
að þess vonda bíði alltaf makleg
málagjöld.“
Örn sá enga ástæðu til þess að láta
þjóðsagnaarfinn týnast og fannst því
næsta skref að koma honum yfir á
myndrænt form. „Við ætlum að
reyna að bæta um betur og taka upp
disk númer tvö í sumar, það er af
nógu að taka. Ég er líka með þá hug-
mynd að talsetja þjóðsagnadiskana á
önnur tungumál. Mig langar að
koma þeim á framfæri enda nokkuð
sem við eigum séríslenskt.“
Kennslumyndband í leikjum
Fleira er í deiglunni hjá Erni en
hann stefnir að því að búa til
kennslumyndband um barna- og
fjölskylduleiki. „Þetta er hugmynd
sem ég er búinn að fóstra lengi, en
mig langar til að myndgera gömlu
leikina, eins og fallna spýtu, stór-
fiskaleik og hollí hú. Þessir leikir
mega ekki týnast og við verðum að
halda í menningu okkar og menning-
ararf.“
hvá við, Gili … hvað? Flest þeirra
kannast við einhverja Bakkabræður,
en því miður hefur umræða nú-
tímans um fjármál snúið Bakka-
bræðrasöguna að útrásarvíkingum,“
Örn Árnason leikari gefur út þrjá mynddiska með barnaefni og stefnir á frekari útgáfu
Áhugasamur Örn hefur gaman af öllu því sem íslenskt er.
Á MORGUN verður ljós-
myndasýningin Landslag
#2 opnuð í listasalnum
Tutti Bene, Skólavörðustíg
22b. Klængur Gunnarsson,
nemi við myndlistardeild
Listaháskóla Íslands, sýnir
þar sjálfstætt framhald af
Landslagi #1 sem var til
sýnis á opnunarsýningu
Listasalarins Tutti Bene í
ágúst í sumar. Ljósmyndir
Klængs fjalla um leit að einhverskonar lands-
lagi Reykjavíkur. Tutti Bene er sjálfstætt
starfandi listasalur sem hefur hýst fjölmargar
myndlistarsýningar frá opnun í sumar.
Myndlist
Klængur sýnir
meira landslag
Úr Landslagi #2
eftir Klæng.
GERLA - Guðrún Erla
Geirsdóttir, heldur fyr-
irlestur í sýningarýminu
101 Projects í dag kl. 17.30.
Fyrirlesturinn ber yf-
irskriftina „Leitin að
gleymdum kvensnillingum“
og þar verður gerð tilraun
til að varpa ljósi á það hvers
vegna svo fáar konur er að
finna í listasögubókum. 101
Projects býður upp á fyrirlestur Gerlu í
tengslum við yfirstandandi sýningu hollensku
myndlistarkonunnar Mathilde ter Heijne, sem
ber titilinn „Woman to go“ og stendur yfir til
21. desember.
Myndlist
Leitin að gleymdu
kvensnillingunum
Gerla
Örn hefur gaman af því að
skoða hvernig erlend ævintýri
hafa þróast í íslenskum með-
förum og nefnir hann sérstak-
lega íslensku söguna um Surtlu í
Blálandseyjum sem er íslenska
útgáfan af Hans og Grétu.
Í Surtlu í Blálandseyjum segir
frá systkinunum Ingibjörgu og
Sigurði sem eru börn kóngs og
drottningar. Móðir þeirra deyr
og giftist faðir þeirra aftur
skessu í mannsham. Hún platar
systkinin í kistu og sendir þau til
Surtlu systur sinnar á Blálands-
eyjum. Surtla ætlar sér börnin
til matar en þau koma henni fyr-
ir kattarnef. Börnin koma upp
um stjúpu sína sem hlýtur mak-
leg málagjöld, er sett aftan í
ótemju sem slítur hana í sundur
lim fyrir lim.
Sagan af Surtlu
í Blálandseyjum
Börn í dag þekkja ekki íslensku þjóðsögurnar