Árdís - 01.01.1938, Side 10

■■■—
Þess er vert að minnast að Hallgrímur yrkir sinn i'yrsta i'erða-
súhn: “Nú byrja eg reisu mína” þegar þau eru á leið sinni heim lil
íslands. Líka má muna það, að til er bréf, sem Guðríður skril'aði
fyrri manni sínum, þegar hún var ambátt í Algiers. Þar virðist það
vera hcnni hið mesta áhyggjueíni el' sonurinn litli, sein með henni
var, fengi ekki að njóta huggunar kristinnar trúar. iiendir þetta
tvent á að elcki sé það ábyggilegt að hún hafi verið mótstæð trúar-
skoðunum manns sins.
Eins verðum við að muna það, að eins og æfileið Hallgríms var
þyrnum stráð, hefir hennar verið það líka. Þó óútmálanlegar hafi
verið þjáningar og skuggar hinna mörgu ára, er hann lá í líkþrá,
hafa þau ár ekki síður verið henni dimm, eftir að hún hal'ði orðið að
sjá á bak öllum börnum sínuin nema einum syni. — Eg er samþykk
þeirri skoðun eins íslenzks rithöfundar, að hún'muni hafa átt sinn
þátt i að halda vakaiidi skáldskapargáfu Hallgríms, því blíðalognið
hefði ekki átt betur við hann! “Baráttan stvrkir stórmennið, þó hún
bugi lítilmagnann, eins og stormurinn æsir bálið þó hann slöklcvi
ljósið.”
Að minsta kosti langar mig til að við, systur hennar, sem dvelj-
um í þessari tímans fjarlægð, látum hana njóta þeirrar samúðar og
þess skilnings sem auðið er. Gleði væri mér að því að leggja blóm-
sveig vinarjiels á leiði þessarar misskildu, skapstóru og i'ögru konu,
þó að aðdáun mín, eðlilega, falli Hallgrími i skaut.
Langt er frá að eg ætli að gera tilraun til að lýsa skáldverkum
Hallgríms. Hið undra afl Passiusáhnanna verður aldrei kannað né
útskýrt. Þeir hafa verið lesnir, lærðir og sungnir á íslenzkum
heimilum hátt á þriðja hundrað ár og hafa veitl ótal sáluin styrk.
Sálmurinn “Alt eins og blómstrið eina” hel'ir verið sunginn yfir
moldum flestra íslendinga í hállt þriðja hundrað ár, og hugðnæmt
er að minnast þess, að hann var fyrst sunginn yfir moldum Ragn-
iieiðar dóttur Brynjólfs biskups.
Áreiðanlegt er það, að menn tilheyrandi ýmsum trúarflokkum
dást að Passíusálmunum. Sá trúarflolckur meðal íslendinga, sem
ekki viðurkennir endurlausnarkenninguna lælur iðulega syngja úr
Passíusálmunuin við jarðarfarir sínar. Ef til vill á huggun sú, er
þeir boða meiri kraft en þeir sjálfir gera sér grein fyrir. Sagt er að
einhverju sinni liafi Þorsteinii Erlingsson verið spurður að hvaða
Passíusálmur hrifi liann mest. Hafi hann þá haft yfir vers úr tuttug-
asta og fjórða sálminum:
“Athvarf mitl jafnan er lil sanns
undir purpura kápu hans,
—þar hyl eg misgjörð mína.”
Þó minnuinst við þess að nú l'yrir t'áuin árum var ráðist á Hall -
grím Pétursson og sálma hans í langri ritgerð í “Iðunni.” Höfund-
urinn er sá maður, sem hættir við því að kasta saur á flest af því sem
8