Árdís - 01.01.1938, Blaðsíða 17

■m.-----nn------
FRIÐARMÁL
Efiir Kristinu L. Skúlason.
ÖO-0
Þegar eg var bcðin í vor um að l'lytja erindi um friðannál á
þessu þingi, i'anst mér málefnið svo heillandi, að eg freistaðist til að
verða við þessari bón. Mér fanst umtalsefnið hlyti að vera auðvelt,
þar sem svo mikið hefir verið um það sagt fyr og nú, en þess meira
sem eg ihugaði það og fann hvað það var víðtækt, þess erfiðara var
að vinsa úr hvað skvldi taka og hvað ekki.
Friðarmálið er ekki aðeins nútímamál, heldur hei'ir verið ritað
og rætt um það kynslóð eftir kynslóð. Að vísu hefir friðarhreyfingin
brcyzt að inun i'rá því sem áður var. Þá var hún takmörkuð innan
vébanda þeirra þjóða, sem í ófriðnum stóðu, en í seinni tið er hún
viðtækari og er nú ekki skorðuð við sérstakar þjóðir, heldur er
nolfkurs konar heimsbræðralags hugsjón það takmark, sem stefnt er
að. Þegar við lítum yfir ástandið i heiminum, eins og það er i dag,
þá virðist árangurinn af friðarhreyfingunni ekki mikill. Stríðs- og
valdafýkn stórþjóðanna er svo sterk, að hún yfirgnæfir hinar fögru
og fíngerðu friðarhugsjónir, sem þó svo margir þrá. Hún er sett til
síðu og liggur í gleymsku þangað lil að hörmungar styrjaldanna
vekja hana á ný i hjörtum þjóðanna.
Sérstaklega hefir verið mikið talað um frið el'tir allar hinar
stærri styrjaldir. Þegar þjóðirnar stynja undir þunga örvæntingar
og eymdar, þá er friðarhugsjónin það eina sem getur Iyft vonleysis-
myrkrinu sem fram undan er. Þá þrá þjóðirnar frið og gera sér
grein fyrir þeiin hræðilegu afleiðingum sem strið hafa í för með sér.
Þau lönd, sem hafa borist á banaspjótum, hafa jafnan verið skuld-
bundin í friðarsamningunum, að halda ævarandi frið og aldrei fara
aftur í slrið. En þvi miður dofnar þessi ásetningur hjá þjóðunum
cftir því sein þær rétta við eftir stríðsófarirnar og þær fara að búa
sig undir næsta stríð, annaðhvort til sóknar eða varnar.
Þegar Napoleon Bonaparte var loks yfirbugaður og stórveldin
fóru að hugsa um alla þá eymd, sem þjóðirnar þurftu að þola i þau
luttugu ár, sem stríðið stóð yfir, kom þeim saman um að hætta öllum
styrjöldum og mynduðu hið “heilaga samband” (Holy Alliance).
Hugsjón þessi átti að grundvallast á reglugerðum, sem væru í sam-
ræmi við hina kristnu trú. En fljótt kom það í Ijós, að hver stjórn
Inigsaði eingöngu um sína eigin hagsmuni, gleymdi fögrum fyrir-
heitum og settu valdið í staðinn l'yrir réttinn. Fólkið var vonsvikið
og óánægt og svo lóru stjórnirnar að mynda fastan her, sein trygging
fyrir friði.
15