Árdís - 01.01.1938, Síða 19

••€>11
Þjóðverjar að borga allar hernaðarskaðabætur — upphæð, sem ekki
var ákveðin að fullu fyr en 1929. Þá kom saman nefnd sérfræðinga
(Young nefndin) og var álit hennar samþykt, og Þýzkaland átti að
halda áfram að borga striðsskaðabætur í næstu fimmtíu og níu ár, eða
þangað til 1988.
Þetta skilyrði vakti sára gremju hjá hinni sigruðu þjóð — jafnt
hjá cldri og yngri. Eldri kynslóðin sá að með þessu var öll sök á
upptökum stríðsins lögð á þeirra herðar; en sú yngri sá, að þeir og
afkomendur þeirra voru dæmdir til þess að borga skaðabætur stríðs
sem afar þeirra eða jafnvel lang-afar tóku þátt í, en þeir sjálfir
hvorki átlu skuld eða þátttöku í. Það er sagt að “syndir feðranna
komi niður á börnunum í þriðja og fjórða lið,” en svo gæti farið
að affeiðingar af þéssu stríði gætu komið fram i sjötla og sjöunda
lið. Þvi með þessu er verið að halda lifandi hefndarhug milli þjóð-
anna. Getur heimurinn vænst bræðralags samtaka á meðan sættir
eru aðeins á yfirborðinu?
Annað atriði var stofnun Þjóðabandalagsins. Stofnun þess
inætti afar mikilli andúð þegar í byrjun, sérstaklega í Miðríkjum
Evrópu. Þar var litið svo á að það væri stofnað til þess að þrengja
kosti hinnar sigruðu þjóðar. Það er hrapaleg yfirsjón að Þjóða-
bandalagið skyldi vera selt sem eitt skilyrði i Versailles samningana,
og að stofnendur ]iess voru eingöngu þær þjóðir, sem hærri hlut
báru í stríðinu. Ef Þjóðabandalagið hefði verið sérstök stofnun,
algerlega óháð friðarsamningunum, ef Þjóðverjum hefði verið boðið
að taka þátt i stofnun þess, og el' þeim hefði ekki verið synjað um
leyfi að gerast meðliinur þess, þá væri það öflugra en það er í dag.
Nú eru liðin næslum því tuttugu ár síðan ráð bandalagsins kom
sainan í fyrsta sinn. New York Times skýrði l'rá þeim fundi eitt-
hvað á þessa leið:
“Frá því fyrsta var eins og skuggi yfirvofandi óhamingju hvíldi
yfir Þjóðabandalaginu. Sætin kringum borðið voru öll upptekin,
nema eitt. Woodrow Wilson var fjarverandi og sæti hans þvi autt.
Sólin sendi vermandi geisla sína inn i skrifstofuna eins og almættið
væri að leggja blessun sína yfir þetta mikilfenglega spor í friðar-
áttina — en á sama tíma féll skuggi auða sætisins yfir þvert borðið
eins og feigðarboði hins fagra og göfuga fyrirtækis.”
Afar mikil og margvísleg mál hefir Þjóðabandalagið haft með
höndum síðan það var stofnsett, og þó margt hafi farið öðruvisi i
seinni tíð, en æskilegt er, og að sumir vilji líta svo á að það sé dautt,
megum við ekki gera lítið úr þessari bræðralagshugmynd Woodrow
Wilsons. Hún var og er svo stórfengleg, svo fögur og hrifandi, að
nafn hans verður greypt gullnu letri á spjöld sögunnar um ókomnar
aldir.
Það er auðvelt að lila aftur og fordæma misgerðir og mistök lið-
inna tíma, en þess ber að minnast, að eftir i'jögra ára strið, er tæplega
17