Morgunblaðið - 26.02.2009, Qupperneq 14

14 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 2009
FRÉTTASKÝRING
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
MEGINREGLAN hjá gömlu við-
skiptabönkunum var sú að samskipti
starfsmanna þeirra við viðskiptavini
áttu að vera hljóðrituð eða til í tölvu-
póstum eða faxsendingum, þegar um
verðbréfaviðskipti var að ræða. T.d.
fyrirmæli um kaup eða sölu. Sú laga-
skylda hvíldi á bönkunum að hafa öll
slík samskipti staðfest og skjalfest
með einhverjum hætti. Þessi gögn
átti að geyma í fimm ár frá því við-
skiptin áttu sér stað, samkvæmt lög-
um um verðbréfaviðskipti. Sam-
skipti við viðskiptavini voru hins
vegar ekki svona formföst vegna
lánafyrirgreiðslu og ekki skylda að
skrásetja öll orðaskipti. Lánapapp-
írar eiga þó allir að liggja fyrir.
Davíð Oddsson seðlabankastjóri
sagði í Kastljósi á þriðjudag að
hundruð einkahlutafélaga hefðu
fengið sérmeðferð í bönkunum fyrir
hrun þeirra. Þessu hefði verið ýtt til
hliðar og það ekkert rannsakað, sem
sé fyrir neðan allar hellur. Hjá Fjár-
málaeftirlitinu fengust þau svör í
gær að í þessu sambandi gæti stofn-
unin einungis vísað til þess sem fram
hefur komið um rannsóknir hennar
og óháðra sérfræðinga. Þ.e. að FME
lét skilanefndir gömlu bankanna
skipa endurskoðendateymi til að
skoða hugsanleg lögbrot innan bank-
anna, en starfsmenn FME skoðuðu
sjálfir til dæmis verðbréfaviðskipti
innan þeirra í aðdraganda hrunsins.
Davíð sagði einnig að í ýmsum til-
vikum hefðu samskipti um þessa sér-
meðferð ekki verið hljóðrituð eins og
skylt er. Þau hafi þess í stað átt sér
stað með hjálp farsíma eða starfs-
menn jafnvel gengið milli hæða á
starfsstöðvum banka til að fá munn-
leg fyrirmæli frá yfirmönnum um
þjónustu við slík félög.
Ekki verður þetta rengt hér, enda
náðist í fæsta stjórnendur gömlu
bankanna við vinnslu fréttarinnar.
Þeir sem náðist í vildu ekkert láta
hafa eftir sér undir nafni.
Margt bendir hins vegar til að
ekki hafi einungis hin meinta óeðli-
lega sérmeðferð farið á svig við sam-
skiptareglurnar. Slík tilvik voru alls
ekki fáheyrð og verða líklega ekki
bein ávísun á sérmeðferð við rann-
sókn á lögbrotum innan bankanna.
Vildu ekki láta hljóðrita sig
Samkvæmt eftirgrennslan var all-
ur gangur á því hvort verðbréfamiðl-
arar fóru eftir reglum í samskiptum
við viðskiptavini. Að sögn lögfræð-
ings sem starfað hefur lengi í þessu
umhverfi vildu margir viðskiptavinir
eiga í persónulegum samskiptum við
sína verðbréfamiðlara og hringdu
oftar en ekki í farsíma þeirra með
fyrirmæli. Þá hafi miðlarar reynt að
hringja til baka úr hljóðrituðum
síma, enda hafi FME lagt áherslu á
Geymi öll samskipti í fimm ár
 Ólíkar reglur gilda um samskipti við viðskiptavini banka eftir tegund viðskipta  Strangar reglur
gilda í verðbréfaviðskiptum en minni kröfur eru um skráningu samskipta í öðrum viðskiptum
Í HNOTSKURN
»Varðveita skal í fimm árgögn um öll viðskipti með
fjármálagerninga. Þau skulu
m.a. innihalda upplýsingar
sem skylt er að afla á grund-
velli laga um aðgerðir gegn
peningaþvætti og fjármögnun
hryðjuverka.
Viðbrögð Ummæli Davíðs hafa vakið athygli. Geir segir bankana sjálfa bera höfuðábyrgð á aðdraganda hrunsins.
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
GEIR H. Haarde, formaður Sjálf-
stæðisflokksins og fyrrverandi for-
sætisráðherra, segist vilja að upp-
lýst verði hvaða einkahlutafélög hafi
fengið sérstaka fyrirgreiðslu hjá ís-
lensku bönkunum. Þetta kom fram í
samtali hans við fréttamenn í gær
vegna viðtals Kastljóss við Davíð
Oddsson seðlabankastjóra í fyrra-
kvöld. Davíð sagði í Kastljósviðtal-
inu að hundruð slíkra félaga hefðu
fengið sérstaka þjónustu í banka-
kerfinu.
„Það sem mér þótti athyglisverð-
ast í þessu viðtali, en margt sem
þarna kom fram var ekki nýtt, var
það sem hann sagði frá um hundrað
einkahlutafélög í eigu hinna og þess-
ara aðila, meðal annars í stjórnmál-
um,“ sagði Geir. Sagðist hann vilja
að upplýst yrði um hvaða fólk þetta
væri og hvort um sérstaka og óeðli-
lega fyrirgreiðslu hefði verið að
ræða.
Spurður um ummæli Davíðs um
að hann hefði margoft varað ráð-
herra við vegna stöðu bankanna
sagði Geir: „Við höfum margfarið
yfir þetta, m.a. hér á Alþingi. Það er
fátt nýtt sem kom þarna fram. Auð-
vitað höfum við margoft talað um
þessi mál og gerðum það oft á síð-
asta ári. Seðlabankinn hefur líka
sent frá sér opinberlega ýmsar upp-
lýsingar og skoðanir, sem hann
gerði á síðasta ári. Svo voru aðrir
aðilar, sem hafa aðrar skoðanir á
þessu, m.a. komu álit frá fræði-
mönnum sem gengu í báðar áttir.
En auðvitað hlutum við líka að þurfa
að taka tillit til þess að Fjármálaeft-
irlitið gerði álagspróf á bönkunum,
sem þeir flugu í gegnum og bank-
arnir sögðu okkur alla tíð sjálfir, að
þeir væru búnir að tryggja sína fjár-
mögnun út árið 2009. Í þeim fjöl-
mörgu samtölum, sem við áttum við
þá, m.a. í kjölfar ábendinga frá
Seðlabankanum, kom ekki annað
fram en að þeir myndu komast í
gegnum þetta,“ sagði hann.
Geir sagði að Davíð hefði komið
sjónarmiðum Seðlabankans mjög
skilmerkilega á framfæri í Kastljós-
viðtalinu. Einnig hefði komið mjög
skýrt fram, að Seðlabankafrum-
varpið sem nú er til meðferðar í við-
skiptanefnd, varðaði ekki stefnu eða
stjórntæki bankans heldur ein-
göngu yfirstjórn hans.
Staðreyndir munu koma í ljós
Í viðtalinu við Davíð sagðist hann
hafa komið á ríkisstjórnarfund 30.
september í aðdraganda falls bank-
anna og sagt þar, að hann teldi að
allt íslenska bankakerfið yrði komið
á höfuðið innan 2-3 vikna. Um þetta
sagði Geir, að Davíð hefði komið á
ríkisstjórnarfund þótt ekki hefðu
allir ráðherrar verið jafnánægðir
með það. „Hann sagði frá því sem
gerst hefði í kjölfar Glitnismálsins
og þá var mjög hart sótt að hinum
bönkunum. Það voru veðköll og ann-
að þess háttar, kröfur um upp-
greiðslu á lánum og staðan leit illa
út. Það var það sem hann var að
gera okkur grein fyrir og hann
reyndist sannspár með það, en það
tók reyndar ekki 2-3 vikur heldur
eina viku.“
„Ég býst við að þegar ábyrgðinni
á þessu öllu verður deilt út, og farið
nokkur ár aftur í tímann og atburða-
rásin skoðuð, þá muni koma fram
hvað gerðist og hverjar voru ástæð-
ur þessa,“ sagði Geir ennfremur.
Upplýsa á fyrirgreiðsluna
 Geir H. Haarde segir oft hafa verið rætt um stöðu bankanna í fyrra og ólíkar skoðanir komið fram
 Hann segir Davíð hafa komið sjónarmiðum skilmerkilega á framfæri og reynst sannspár um hrunið
Í HNOTSKURN
»Geir H. Haarde vísar því ábug að ráðamenn hafi
skellt skollaeyrum við viðvör-
unum seðlabankastjóra um yf-
irvofandi hrun bankanna.
»Geir segir bankana sjálfabera höfuðábyrgðina á því
sem gerðist.
»Rannsóknarnefnd Alþingismuni leiða sannleikann í
ljós.
»Davíð Oddsson sagði íKastljósviðtalinu að Seðla-
bankinn hefði lengi varað við
útþenslu íslenska bankakerf-
isins. Í febrúar hefði hann var-
að við að íslenska bankakerfið
„færi á hausinn“ í október.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, for-
maður Samfylkingarinnar, kann-
ast ekki við að endurteknar við-
varanir seðlabankastjóra hafi
ratað til sín. Hún viti til að mynda
ekki hvað varð um skýrslu „eins
færasta fjármálastöðugleika-
sérfræðings Evrópu“ sem Davíð
Oddsson nefndi svo í Kastljós-
viðtalinu og sagðist hafa afhent
ríkisstjórninni. Hann sagðist hafa
látið forsætisráðherra hafa
skýrsluna. „Ef það er rétt, þá
barst hún ekki til mín.“
Ingibjörg sat fundi með Davíð í
aðdraganda bankahrunsins. „Það
voru mest fundir um gjaldeyr-
isvarasjóðinn.“
Ingibjörg kannast heldur ekki
við að hafa heyrt af 10-15 manna
sérstakri nefnd sérfræðinga sem
Davíð kynnti á ríkisstjórnarfundi
30. september, en hún var þá
undir læknishendi í New York.
„Ég veit hins vegar að starfandi
var sérstök viðbragðsnefnd á ár-
unum 2007 og 2008. Í henni voru
fulltrúar frá forsætisráðuneytinu,
fjármála- og viðskiptaráðuneyt-
inu, ásamt FME og Seðlabanka en
ég hef aldrei heyrt um þessa
nefnd sem hann minnist nú á.“
Ingibjörg Sólrún fékk ekki upplýsingarnar
MEIRA FYRIR NÁMSMENN! Landsbankinn veitir Námufélögum námsstyrki í tuttugasta sinn. Nánari upplýsingar og