Morgunblaðið - 26.02.2009, Blaðsíða 27

Umræðan 27
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 2009
FRAMUNDAN er uppgjör okkar
Íslendinga, þar sem við verðum að
horfast í augu við tímabil útrásarvík-
inganna og einnig okkar, sem tókum
þátt í útrásinni, annaðhvort með fjár-
festingum, samþykki eða þögn gagn-
vart skýrslum og aðvörunarorðum.
Að eyða tíma í umræðu um inn-
göngu í ESB eða hvaða skilyrði eigi
að setja fram um aðildarviðræður, tel
ég vera tímasóun núna, því afstaða ESB til okkar hef-
ur komið fram og skilyrði um afsal svo margra lífsrétt-
inda liggja fyrir sem forsenda inngöngu.
Það eru aðrar spurningar, sem verður strax að tak-
ast á við: Hvað er til ráða gagnvart gjaldþroti, sem
smátt og smátt hefur komið fram? Hvað er til ráða
gagnvart frosnu fjármálakerfi og þeirri stöðnun sem af
leiðir?
Brúttó skuldir vegna gömlu bankanna, sem ríkið er
nú talið í ábyrgð gagnvart eru nú taldar vera um 2300
milljarðar, sem við stöndum frammi fyrir að eiga að
borga, skuldir útrásarvíkinga innanlands og stofnana
þeirra í bankaleynd, áætlað um 1500 milljarðar, skuldir
sjávarútvegsins með veðsetningu í kvóta um 450 millj-
arðar og skuldir einstaklinga, fyrir utan húsnæðislán
og annarra fyrirtækja við gömlu bankana, yfirteknar
til nýju bankanna í bankaleynd áætlað um 650 millj-
arðar. Ef þessar skuldir eru lækkaðar um 60% á móti
eignum sem hafa lækkað verulega að verðgildi er nið-
urstaðan um 1.900 milljarðar í nettó skuld eða þjóð-
argjaldþrot, ef krafa kæmi fram um uppgjör.
Ég leyfi mér að setja fram tillögur til alþing-
ismanna, sem bera ábyrgð á stjórn landsins fram að
kosningum, að leysa þjóðina úr fjötrum mótmæla og
reiði til athafna með sóknarmöguleikum um endurreisn
og atvinnu:
1) Setja strax fram nýja verðtryggingu, sem tæki
mið af launum og verði húsnæðis fyrir hrun og ná
samkomulagi við Alþjóða gjaldeyrissjóðinn um mikla
vaxtalækkun.
2) Reyna tvíhliða samninga við Norðmenn – nýjan
sáttmála – sem stefndi að eftirfarandi:
Standa sameiginlega að því að viðhalda EES-
samningnum og öðrum samningum sem Íslendingar
hafa undirgengist, s.s. aðild Íslands um Schengen-
samstarfið.
Byggja upp sameiginlega fiskveiðistefnu með gagn-
kvæmum veiðiheimildum og samvinnu um markaðs-
starfsemi greinarinnar og sameiginlega landbún-
aðarstefnu með gagnkvæmum heimildum í innflutningi
og útflutningi.
Standa sameiginlega að opnun norðurpólssiglinga
með þeim ávinningum sem af myndu hljótast. Íslend-
ingar myndu veita Norðmönnum aðgang að olíuleit og
væntanlegri úrvinnslu á Drekasvæðinu og myndaður
yrði sameiginlegur seðlabanki með fjármálaeftirliti
beggja þjóðanna, með ákvæðum um meirihlutastjórn
Norðmanna ásamt því að tekin yrði upp norsk króna á
Íslandi.
3) Ef þessir tvíhliða samningar næðu ekki fram, yrði
gripið til nýrra neyðarlaga, sem næði til eftirfarandi
breytinga ásamt því að verðtrygging væri aflögð:
Íbúðalánasjóður tæki við öllum íbúðalánum og
myndi breyta erlendum lánum yfir í íslensk á geng-
isvísitölu fyrir hrun. Byggðastofnun eða nýr Lánasjóð-
ur atvinnuveganna tæki yfir öll lán atvinnufyrirtækja
með rekstrargrundvöll þar sem erlendum lánum yrði
breytt yfir í íslensk á sömu gengisvísitölu. Jafnframt
væri ákveðið að kvótinn yrði aftengdur veðum og
þannig óumdeild eign íslenska ríkisins, sem síðan yrði
leigður útgerðum á lágri leigu.
Að þessari aðgerð lokinni yrði stofnaður nýr rík-
isbanki með aðkeyptum dollurum að upphæð um 30
milljarðar og Íslendingum gefinn kostur að skipta ís-
lenskum krónum á móti dollurum á föstu gengi doll-
arans.
Skuldakröfum Íbúðalánasjóðs og Byggðastofnunar
eða Lánasjóðs atvinnuveganna yrði breytt úr íslensk-
um krónum í dollara á sama gengi. Gömlu bankarnir
og nýju bankarnir, sem tóku við þeim gömlu með
skuldakröfum, en ekki skuldum og „kennitöluflakki“
yrðu lýstir gjaldþrota, ásamt öðrum gjaldþrota fyr-
irtækjum og erlendum skuldhöfum leyft að ganga að
eignum þeirra upp í skuldir. Þessi leið þýddi samn-
ingaviðræður ríkisstjórnar frammi fyrir gjaldþroti við
Alþjóða gjaldeyrissjóðinn og baráttu við Evrópuþjóðir,
ásamt nýrri aðlögun þjóðarinnar gagnvart atvinnu og
launum, sem tæki mið af raunverulegri verðmæta-
sköpun og þeirri áhættu sem gengi dollarans fylgdi.
4) Ná samkomulagi um nýja kosningalöggjöf og
stjórnskipan með aðgreiningu framkvæmdarvalds og
löggjafarvalds.
Þjóðaruppgjör
Halldór Gunnarsson, Holti.
ÞAÐ er magnað að hugsa til þess að ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar er fallin.
Einnig að það er verið að reyna að gera róttækar
breytingar í fjármálaeftirlitinu og Seðlabankanum. Að
vísu virðast seðlabankastjórarnir bara ætla að sitja
sem fastast, sama hvað á dynur, merkilegt nokk!
Hvers vegna gerðist þetta ekki fyrr? gæti einhver
spurt sig, nóg er búið að mótmæla svo sem og fólk
orðið langþreytt á ráðaleysi föllnu stjórnarinnar eða
viljaleysi öllu heldur. Því þegar ný stjórn er mynduð
þá er hægt að framkvæma, en er það of seint og ætla þau að gera of
lítið? Munu fyrirtæki halda áfram að fara á hausinn og lánin okkar að
hækka? Það kemur í ljós. Ég hef reyndar tröllatrú á Jóhönnu og er
nokkuð viss um að hún eigi eftir að gera góða hluti.
Gaman að sjá hve Agnes fer hamförum í Mogganum 9. febrúar sl.
þar sem hún skrifar um „Heilaga Jóhönnu í ham“. Skemmtileg lesning
finnst mér, svolítil biturð í henni reyndar þegar hún spyr um það
hvaða verk hafa talað. Þetta er splunkuný stjórn og verkin munu tala!
Hún endar á því að segja að „varla er við því að búast að þingmenn
sjálfstæðisflokks verði óðfúsir til samstarfs um að greiða götu frum-
varpa nýrrar ríkisstjórnar á Alþingi á þeim vikum sem framundan
eru“. Það býst svo sem enginn við því, en ef frumvarpið er gott, hvað
þá? Hefur einhver þingmaður Sjálfstæðisflokksins þá manndóm í sér
til að greiða því atkvæði sitt eða er tryggðin við flokkinn ofar öllu,
jafnvel hag heillar þjóðar? Ég vona að þingheimur vandi sig á næstu
dögum og vinni fyrir okkur þjóðina, ekki fyrir eigin rass eða flokkinn,
og átti sig á því að kosningar eru í vændum.
Einnig er gaman að velta orðum Þorgerðar Katrínar fyrir sér í einu
viðtalinu á síðustu vikum þar sem hún segir að Samfylkingin sé í tætl-
um (sama sagði Geir) að þau væru að rífast um allt, en er hún var
spurð í sama viðtali um klofning í Sjálfstæðisflokknum út af Evrópu-
málum þá sagði hún það skoðanaskipti, bara gaman hjá þeim, ekkert
að rífast neitt, allt í góðu á þeim bænum.
Æ, þið eruð sjálfum ykkur verst! Vonandi dæmir þjóðin okkar af
verkunum, ekki orðagjálfri.
Svo sér maður yfir þingsal í sjónvarpinu og hvar er allt fólkið sem
var kosið á þing? Örfáar hræður í sætum sínum, en hvar eru hinir? Ja,
það þarf kannski ekki fullan sal af fólki í þinginu.
Er ekki bara ráð að fækka þingmönnum um svona um helming og
þannig spara útgjöld? Ef við skoðum málið, þá eru ca. 4.762 Íslend-
ingar á bak við hvern þingmann, en í Svíþjóð ca. 26.361 manns, Noregi
ca. 28.402 manns, Bretlandi ca. 88.889 manns, Bandaríkjunum ca.
564.815 manns og Frakklandi ca. 111.785 manns. Ef við tækjum
Frakka til fyrirmyndar þá væru ca. 3 þingmenn á Íslandi.
Það væri líka hægt að spara töluvert fé með því að fækka ráðherr-
um.
Svo annað hér, ráðherrar, eruð þið ekki með bílpróf og eigið þið ekki
bíla? Af hverju þurfið þið bílstjóra og bíl? Það er ekki eins og þetta
séu einhverjar rosalegar vegalengdir hérna.
Vona ég að ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna sjái sóma
sinn í því að taka á þessu bruðli.
Einnig vona ég að „skjaldborg um heimilin í landinu“ séu ekki orðin
tóm.
Loksins er eitthvað að gerast!
Emil Gústafsson, húsasmiður.
HVER var tilgangurinn með stofnun lýðveldisins Ís-
lands árið 1944? Höfðum við það ekki ágætt með dansk-
an konung? Áður var myntin sameiginleg með Dönum –
dönsk króna, en síðar vorum með okkar eigin mynt.
Danir voru okkur ekki slæmir. Hvað var þá að? Og af
hverju viljum við nú sameinast öðrum ríkjum undir
stjórn ESB?
Þegar ung manneskja kemur í heiminn liggur hún
ósjálfbjarga, horfir út í loftið og kreppir litlu hnefana.
Svo líður tíminn, hún fer að velta sér, skríða og loks að
ganga. Þar kemur að unga manneskjan vill gera hlutina sjálf og segir: Ég
vil sjálf(ur). Árin líða og unga manneskjan verður sjálfráða og lögráða –
fullorðin og fullþroskuð og vill sjá um sín mál sjálf. Hún þarf engan til-
sjónarmann og hefur fullt frelsi til að taka ákvarðanir um sitt líf. Unga
manneskjan sér ekkert nema tækifæri og getur allt, þrátt fyrir hugs-
anlega lítil efni. Þannig var íslenzku þjóðinni varið árið 1944.
Íslenzka þjóðin hafði barizt fyrir fullu sjálfstæði sínu í meira en 100 ár
og fögnuðurinn var mikill. Á Þingvöllum voru mikil hátíðahöld, kórar
sungu og ræður voru fluttar. Allir glöddust heils hugar og draumarnir
höfðu rætzt. Nú eru hins vegar þeir, sem fögnuðu á Þingvöllum, óðum að
yfirgefa okkur, og skilja landið eftir í okkar höndum. Við berum ábyrgð á
því og þurfum að vernda og varðveita fyrir okkar afkomendur.
Við þekkjum þjóð sem fór öðruvísi að. Nýfundnaland-Labrador (NL)
lenti í efnahagsvanda 1946-1949 og skuldaði meira en það gat greitt. Það
endaði með því að NL sameinaðist Kanada árið 1949, fimm árum eftir að
við stofnuðum lýðveldi. NL-þjóðin lítur til okkar með eftirsjá þegar hún
sér hve vel okkur hefur vegnað. Nú erum við í sömu stöðu og hún var fyr-
ir 60 árum. Ætlum við að fela öðrum að sjá um okkar mál, s.s. fisk-
veiðistjórnun, olíuleit og efnahagsstjórn? NL býr við ölmusur frá sam-
bandsstjórninni í formi styrkja, fiskveiðar hafa lagzt af og olíulindir í
sjónum verða ekki í umsjá þjóðarinnar.
Nú segja ESB-sinnar, að við munum hafa mun meiri áhrif, ef við ger-
umst fullgildir aðilar. Það sama var sagt, þegar við gerðumst aðilar að
EES. En hver hefur reyndin orðið? Alþingi okkar afgreiðir lög frá ESB í
röðum athugasemdalaust og árangurinn hefur ekki látið á sér standa.
Gjaldþrot. „Ísland er tæknilega séð gjaldþrota,“ sagði núverandi við-
skiptaráðherra, þá dósent við Háskóla Íslands og fékk bágt fyrir frá
stjórnarherrum. Ísland verður að forðast að lenda í sömu stöðu og Ný-
fundnaland-Labrador.
En þrátt fyrir þetta er bjart framundan. Landið er gjöfult og fiskimiðin
fæða okkur. Fasteignirnar hafa ekki farið neitt, mörg atvinnutæki eru í
landinu og fólkið er hér enn – helzta auðlindin okkar. Heita vatnið streym-
ir enn upp úr jörðinni, kalda vatnið er hreint og ótakmarkað og fossarnir
gefa okkur rafmagn allt árið um kring. Álverin eru á sínum stað, þótt erf-
itt sé um þessar mundir hjá eigendum þeirra. Hugmyndaflugi okkar eru
engar skorður settar og með okkar framkvæmdagleði munum við sigla
undir fullum seglum út úr sortanum.
Sjálfs er höndin hollust
Egill Þórðarson verkfræðingur og MBA.
ÞAÐ kom ekki
á óvart að rík-
isstjórn Sjálf-
stæðisflokks og
Samfylkingar
skyldi springa.
Mótmælin að
undanförnu hafa
greinilega sett
Samfylkinguna
úr jafnvægi eins og við var að búast
af flokki sem er samsettur úr
mörgum ósamstæðum fylkingum.
Það er greinilegt að vinstri sósíal-
istarnir í Samfylkingunni hafa sett
formanni og stjórn flokksins af-
arkosti og viljað slíta samstarfinu.
Skot hafa flogið á milli flokkanna
að undanförnu og vekja athygli um-
mæli Geirs Haarde um að Samfylk-
ingin sé flokkur í tætlum en Árni
Páll Árnason þingmaður Samfylk-
ingarinnar segir að Sjálfstæð-
isflokkurinn sé bandalag skæruliða-
hópa. Ja hérna, ekki von á góðu
undir þessum kringumstæðum.
Niðurstaðan var því sú að Samfylk-
ingin myndaði bráðabirgðastjórn
með Vinstri grænum og með stuðn-
ingi Framsóknarflokksins undir
forystu Jóhönnu Sigurðardóttur
sem þannig verður fyrsta íslenska
konan til að gegna þessu embætti.
Akkilesarhæll vinstri manna er og
hefur alltaf verið sundurlyndi í
þeim hópi og hve illa þeim gengur
að vinna saman. Auk þess hættir
þeim til að eyða meira en þeir afla.
Vinstri stjórnum fylgja gjarnan
skuldasöfnun og skattahækkanir.
Þetta er því að mínu mati slæmur
kostur.
Mótmælendur sem hafa krafist
afsagnar stjórnarinnar undir slag-
orðinu „Vanhæf ríkisstjórn“ hafa
fengið óskir sínar uppfylltar. Það er
vert að gaumgæfa þetta slagorð
nánar og hvernig það er til komið.
Erlend stjórnvöld og ráðamenn í
fjármálaheiminum hafa furðað sig á
því að enn skuli vera við völd og við
stjórn FME og Seðlabanka fólk
sem þeir telja að beri ábyrgð á
bankahruninu. Það er viðtekin
venja í flestum lýðræðislöndum að
við slíkar aðstæður segi menn af
sér án tillits til þess hvort þeir beri
persónulega ábyrgð eða ekki. Með
því að ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks
og Samfylkingar hefur nú hrökklast
frá hefur þetta gerst að hluta til af
sjálfu sér. Þá verður að gera ráð
fyrir því að Sjálfstæðisflokkurinn
sé ekki tilbúinn að gera upp við for-
tíðina og frestar því til landsfundar
í mars og næstu kosninga.
Framsóknarmenn reyna að
breiða yfir sína ábyrgð á banka-
hruninu með nýrri flokksstjórn og
nýjum andlitum og Samfylkingin
getur ekki alveg fríað sig allri
ábyrgð og bankahrunið gerðist jú á
þeirra vakt í síðustu ríkisstjórn og
bankamálaráðherra þeirra hefur nú
sagt af sér og vikið stjórn FME
frá. Nýja stjórnin sem situr fram
að kosningum er einhvers konar
endureistur R-listi. Reiknað er
með, miðað við skoðanakannanir, að
vinstri flokkarnir nái hreinum
meirihluta í næstu kosningum.
Sjálfstæðisflokkurinn muni tapa
stórt, VG vinna stórsigur en aðrir
flokkar standa nokkurn veginn í
stað. Ný framboð og Íslandshreyf-
ingin eru óskrifað blað en geta ef
vel tekst til hjá þeim sett strik í
reikninginn. Fylgið sveiflast til dag-
lega og flokkar eflast og veikjast
afar títt á þeim vettvangi. En menn
skyldu hafa það í huga að skoð-
anakannanir og kosningar eru ekki
hið sama og menn verða því að bíða
niðurstöðu næstu kosninga til þess
að fá rétta mynd af stöðunni. Ög-
mundur Jónasson tók við heilbrigð-
isráðuneytinu í nýju stjórninni og
heldur væntanlega því embætti í
þeirri ríkisstjórn sem við tekur eft-
ir kosningar ef svo fer fram sem
horfir.
Ríkisstjórn „frjálslyndis
og félagshyggju“ er farin í vaskinn
Hermann Þórðarson er fyrr-
verandi flugumferðarstjóri.
VIÐ stöndum frammi fyrir verkefnum af áður
óþekktri stærðargráðu og þurfum að taka ákvarðanir í
samræmi við það. Ákvarðanir sem eru erfiðar og ekki
líklegar til vinsælda. Nú reynir á að ráðamenn víki sér
ekki undan því að taka slíkar ákvarðanir.
Mörg heimili í landinu þurfa að forgangsraða, skera
niður og hagræða til að ná endum saman. Líklegt er
að heimilisfólk horfi til þess hvað er nauðsynlegt,
hverju má vera minna af og hverju þarf hreinlega að
sleppa.
Ríkisvaldið þarf að gera slíkt hið sama og má taka sér til fyrirmyndar
hagsýnt heimilisfólk. Okkur gefst einstakt tækifæri til að endurmeta og
forgangsraða hvernig við viljum ráðstafa okkar skattpeningum. Í stað
þess að fara í flatan niðurskurð innan allra málaflokka er nauðsynlegt
að skoða hvað við viljum standa vörð um og skattgreiðendur beri kostn-
að af. Skynsamlegur niðurskurður á grundvelli forgangsröðunar er leið-
in til hagkvæmari ríkisrekstrar til hagsbóta fyrir samfélagið.
Samhliða þessu er ákjósanlegt að grípa til ýmiss konar umbóta í
stjórnsýslunni. Með samþættingu svipaðra verkefna og endurskoðun á
nauðsyn annarra er hægt að hagræða, einfalda og auka hagkvæmni til
mikilla muna.
Nú er nauðsynlegt að stunda nýsköpun í ríkisrekstri.
Nýsköpun í ríkisrekstri
Hildur H. Dungal er lögfræðingur.