Morgunblaðið - 26.02.2009, Qupperneq 32

32 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 2009
Þegar ég var yngri
og sá kvikna á ljósastaurunum á
kvöldin, varð mér hugsað til afa, með
höndina á stórum straumrofa í raf-
veituhúsinu. Valur afi var sá sem
kveikti á ljósastaurunum, og mér
fannst fátt merkilegra.
Hann spurði okkur barnabörnin:
Hvað getur afi? og við svöruðum í
kór: Allt. Svo spurði hann: Hvað er
afi? og við svöruðum: Snillingur og
ofurmenni. Þá gaf hann okkur Bo-
unty-súkkulaði. Ég nagaði súkku-
laðið utan af og henti kókoshnetu-
fyllingunni út um gluggann.
Ofurmennisáróður hans til barna-
barnanna hafði greinileg áhrif, því í
huga mínum var afi eitthvað annað
en venjuleg manneskja. Hann vissi
allt, gat allt og gat gert við hvað sem
var með gamla skrúfjárninu sem
hann geymdi í skyrtuvasanum og
smá svörtu einangrunarlímbandi.
Sem mikill vísindaáhugamaður
tengdi ég alltaf hvítt, stundum úfið
hárið við Einstein, mesta snilling
fyrr og síðar.
Afi gat haldið langar ræður yfir
okkur, kófsveittum, ógyrtum og
stjörfum krökkunum, um að ekki
mætti hlaupa inni. Til að halda okkur
kyrrum og uppteknum, kenndi Val-
ur afi okkur sína uppáhaldsíþrótt:
manntafl. Í borðstofunni voru haldin
taflmót með útsláttarkeppnum sam-
kvæmt Monradkerfinu. Afi lagði
mikla áherslu á að við spiluðum
drengilega.
Þegar við fórum með fjölskyld-
unni í sumarfrí til Barcelona, brá
okkur í brún við að sjá hversu mikill
hundaskítur á gangstéttunum. Því
réð afi mig sem „yfir-hundaskíts-
vörð“ sem fólst í því að vara við
hundaskít á jörðinni með því að
benda og segja e-e-e-e-e. Fullorðna
fólkið gat þá óhindrað dáðst að mik-
ilfenglegum byggingum og fyrir vik-
ið greiddi afi mér vegleg laun.
Valur Kristjánsson
✝ Ebenezer ValurKristjánsson
fæddist á Blómst-
urvöllum við Bræðra-
borgarstíg í Reykja-
vík 25. janúar 1921.
Hann lést á dvalar- og
hjúkrunarheimilinu
Grund 1. febrúar síð-
astliðinn.
Útför Vals fór fram
frá Digraneskirkju 9.
febrúar sl.
Stundum á efri ár-
um gerði hann grín að
gömlu fólki sem hann
hafði séð á ferð sinni
um bæinn. Þá stóð
hann upp, staulaðist
hokinn um gólf og
þóttist eiga erfitt með
gang. Meira að segja
þegar hann sjálfur átti
mjög erfitt með gang,
hélt hann áfram að
gera grín. Ég hugsaði
því aldrei um afa sem
gamalmenni. Hann
var snillingur og ofur-
menni.
Sigurður Jón Júlíusson.
Ég veit eiginlega ekki hvar ég á að
byrja. Ég held að ég sé kannski
ekki almennilega búin að átta mig
á því að hann Valur afi sé farinn
frá okkur, vil kannski ekkert átta
mig á því.
En ég get þó huggað mig við þá til-
hugsun að hann afi hafði sko lifað
tímana tvenna og þegar loks var
kominn tími fyrir hann að kveðja
þennan heim var hann umkringd-
ur afkomendum og samferðafólki
sem þótti svo ótrúlega vænt um
hann.
Ég minnist þess alltaf að hlaupa
spennt upp tröppurnar á
Ásvallagötunni í heimsókn til
ömmu og afa þegar ég var yngri (þó
svo að amma hefði stranglega bann-
að mér að hlaupa í þessum bröttu
stigum!) og var þá eiginlega spennt-
ust yfir því að sjá hverju hann afi
hefði nú laumað ofan í gamla
vindlakassann sinn, en þar var hann
vanur að setja sælgæti ef hann vissi
að einhver af okkur krökkunum hans
væru að koma í heimsókn. Afi var
alltaf ótrúlega passasamur með sitt.
„Nýi bíllinn hans afa“ var bíllinn
hans ennþá kallaður, síðast þegar ég
vissi, þó svo að hann væri orðinn
eiginlega bara hundgamall.
Ef við fengum sár á puttann var
hann strax kominn með svarta teipið
og skellti því á sárið og var alveg
handviss um að þetta myndi nú gróa
á augabragði, sem það og oftast
gerði.
Ég minnist þess líka að snúa mér í
alls konar hringi á stofugólfinu á
Ásó og reyna mitt besta við allar
ballett-„positionirnar“ úr þessari
líka forláta ballettbók sem afi hafði
gefið mér í jólagjöf eitthvert árið.
Hann var minn sérlegur danskenn-
ari og ég man alltaf hvað ég var stolt
þegar hann klappaði fyrir mér og
sagði mér að ég væri besti ballett-
dansari sem hann hefði nokkurn tím-
ann séð!
Daginn sem við fréttum af andláti
afa vorum við systurnar að rifja
upp gamlar góðar minningar um
hann. Halla minntist þess að við
hefðum einhvern tíma ákveðið að
telja nú alla englana sem amma
Gurra hafði safnað gegnum árin. Við
vorum þess fullvissar að við værum
sko búnar að telja hvern einasta eng-
il í íbúðinni sem voru hvorki fleiri nér
færri en 50 talsins.
Afi horfði þá á okkur brosandi og
sagði: „Neeii, ég held að þið hafið
gleymt þremur“ og benti á okkur.
Þetta þótti mér ótrúlega vænt um
að heyra og svona vil ég minnast afa.
Við getum öll verið sammála um
að hann hafði mikið skap en mikið
óskaplega þótti honum vænt um
okkur öll og við megum vera þakklát
fyrir að hafa átt hann að í öll þessi
ár.
Ég kveð þig með meiri söknuði í
hjarta en ég get með orðum lýst.
Elska þig alltaf.
Þín
Júlía.
Elsku Valur afi.
Frá því að við fengum fregnir af
andláti þínu hafa rifjast upp margar
skemmtilegar minningar um þig.
Upp í hugann koma fjölmargar sög-
ur sem þú sagðir og góðar stundir
sem við áttum saman.
Það rifjast upp mörg skemmtileg
atvik úr veiðiferðum okkar og ég
man sérstaklega eftir því þegar við
vorum eitt sinn að veiða uppi í bú-
stað. Við stóðum hlið við hlið og höfð-
um báðir fengið sæmilegar bleikjur
en mín var þó heldur stærri. Vatnið
var spegilslétt og aflinn lá við fætur
okkar. Allt í einu sé ég að annar fisk-
urinn er horfinn, fiskurinn þinn. Ég
lít aftur fyrir mig og sé mink hlaupa
burt með hann. Minkurinn hafði
laumast alveg upp að okkur og tekið
minni fiskinn og það fannst okkur
mjög fyndið enda var þetta ekki í
fyrsta skipti sem minkurinn stríddi
þér.
Áður hafði minkurinn tekið frá
þér boltableikju sem þú fékkst á 17.
júní 1994. Við fjölskyldan vorum að
koma af hátíðinni á Þingvöllum og
það fyrsta sem þú segir okkar er að
þú hafir fengið risableikju sem mink-
urinn hafi tekið frá þér. Þú ætlaðir
inn að ná í poka og hafðir lagt fiskinn
á pallinn en þegar þú komst út aftur
var fiskurinn horfinn. Amma Gurra
hafði séð fiskinn og því engin ýkju-
saga á ferð heldur stórveisla hjá
minkinum í boði Vals afa.
Annað atvik úr veiðiferð sem fær
mig alltaf til að hlæja er þegar hús-
flugan settist í skinkusalatið. Það
var í hléi frá veiðum í Soginu og þú
varst að setja skinkusalat á brauð-
sneið. Þú varst í þann mund að fara
borða hana þegar húsfluga settist
beint í salatið. Í stað þess að reka
hana burt með höndunum voru þín
fyrstu viðbrögð við þessari kræfu
flugu að leita að rétta verkfærinu úr
brjóstvasanum, enda vasinn alltaf
vel búinn. Á meðan þú leitaðir í vas-
anum gekk flugan óáreitt um salatið
og loks þegar þú hafðir valið rétta
verkfærið sem var lítill dúkahnífur,
flaug flugan burt. Ég, Elvar og pabbi
gátum varla hætt að hlæja.
Mér þótti þú alltaf hafa aðdáun-
arverða þolinmæði við veiðarnar og
líka þegar þú varst að nostra við
veiðidótið, sem virtist alveg jafnmik-
il athöfn og veiðarnar sjálfar.
Ef við systkinin vorum eitthvað að
stríða hvert öðru sagðir þú stundum:
„Ég stríddi aldrei systkinum mín-
um …“ en svo bættist við eftir smá
þögn: „… nema í algjörri neyð!“
Mér og Kristbjörgu þykir dýr-
mætt að þú náðir að hitta hana
Freyju og áttir með henni góða
stund áður en við fórum til Ástralíu.
Elsku Valur afi, við biðjum góðan
Guð að geyma þig og við sendum
ömmu Gurru og fjölskyldunni allri
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Elías Freyr, Kristbjörg
og Freyja.
Elsku Valur afi er farinn frá okk-
ur. Hans verður sárt saknað.
Það eru margar dýrmætar minn-
ingar sem rifjast upp á þessum tíma-
mótum. Afi var hetja í mínum aug-
um, „snillingur og ofurmenni“ og
hafði margar sögur að segja frá sín-
um æskuárum – margar sögur sem
voru þó nokkuð oft endurteknar.
Sögur úr Vesturbænum, úr sveit-
inni, frá seinni heimsstyrjöldinni, af
Keflavíkurvelli og af ferðalögum um
Ísland og um heiminn. Hann var
mjög duglegur að ferðast með fjöl-
skylduna sína, innanlands sem utan,
og iðinn að fara á sumrin með ömmu
Gurru og mig á leynistaðinn sinn,
Gurrustall, sem var hin íslenska sól-
skinsparadís.
Afi var rafvirki og var sá sem „gat
allt“ og gert við allt ef svo bar við og
var ávallt reiðubúinn með skrúfjárn-
ið sitt sem hann geymdi í skyrtuvas-
anum. Hann var fjallmyndarlegur
með silfruðu lokkana sína, sem hann
greiddi iðulega, því hann vildi vera
viss um að vera nógu fallegur. Afi
var Vesturbæingur í húð og hár og
mikill stuðningsmaður KR. Því ráku
margir upp stór augu, sem ekki
þekktu til hans, er hann ók á „nýja
bílnum hans afa“ með númerinu
VAL KR. Valur afi kenndi okkur
barnabörnunum öllum að tefla og
síðar meir hvernig átti að aka bíl eins
og maður. „Aka varlega, en þó djarf-
lega“ var ráðleggingin.
Ég ólst að miklu leyti upp á Ás-
vallagötunni hjá Val afa og ömmu
Gurru, því ég var svo lukkuleg að
vera í pössun á Ásó frekar en að
ganga í leikskóla. Þar var mikið
dekrað við mig, en ég fékk þann
virðulega titil „drottningin hans afa“
strax við fæðingu. Ekki amarlegur
titill það og ýmis fríðindi sem fylgdu
með í kjölfarið. Valur afi lagði ætíð
mikla áherslu á að við afkomendurn-
ir töluðum hreina og fallega íslensku
og máttum alls ekki notast við
dönsku- eða enskuslettur. Þrátt fyr-
ir þetta var Valur afi mikill áhuga-
maður um tungumál og tók upp á því
er hann var kominn á áttræðisald-
urinn að efla bæði spænsku- og
enskukunnáttu sína til muna, og tal-
aði margoft um þann góða eiginleika
að geta talað „The Queeńs English“.
Afi var einkar hjartahlýr og barn-
góður maður, traustur, með
skemmtilega kímnigáfu og sterka
réttlætiskennd. Í hverri heimsókn
var tekið á móti okkur með opnum
örmum, stóru faðmlagi og kossi á
kinn. Ásó verður tómleg án afa Vals,
en vonandi náum við afkomendurnir
með hjálp minninganna um elskuleg-
an afa og tíðri nærveru okkar að
fylla tómarúmið sem myndast hefur
hjá elsku Ömmu Gurru. Ég bið góð-
an Guð að styrkja þig, elsku amma, í
þinni miklu sorg.
Þín
Heiðrún Ýrr.
Þegar ég hugsa um afa Val koma
upp margar góðar og skemmtilegar
minningar. Afi sýndi mér alltaf svo
mikla hlýju og ég fann vel hversu
vænt honum þótti um mig. Í hvert
sinn sem ég kom á Ásó þá tók hann
vel á móti mér með kossum og klappi
á kinnina. Þegar ég fór þá sagði hann
ávallt: Alltaf velkomin á Ásó. Komið
sem oftast! Fyrsta minning mín um
afa er frá því ég var um 4-5 ára í
heimsókn á Ásó að greiða afa. Þá sat
hann í sófanum og ég stóð fyrir aftan
hann vopnuð greiðu og glasi af vatni.
Mér fannst það einstaklega
skemmtilegt að gera hann fallegan
eins og hann kallaði það.
Afi hafði mikinn húmor og hafði
gaman af að segja sögur frá því í
„gamla daga“. Hann sagði mér
margar sögur frá því hann var ungur
strákur að alast upp í Skerjafirðin-
um og þar til hann varð eldri og þær
sögur mun ég geyma vel í huga mér.
Hann var einstaklega laginn að spila
á sög og í september síðastliðnum
tók hann hana upp fyrir mig og
Sigga bróður minn sem var mjög
skemmtileg upplifun.
Afi var oft að ráðleggja okkur
barnabörnunum ýmislegt og þá sér-
staklega þegar það kom að akstri,
enda var hann prýðisbílstjóri að eig-
in sögn. Það var mjög gaman að vera
með honum í bíl því hann hafði ein-
stakt lag á því að lýsa því sem var að
gerast. Þegar einhver tók fram úr
honum, þá voru þeir glannar en ef
hann þeyttist fram úr einhverjum,
þá voru þeir á druslum!
Afi lagði einnig mikla áherslu á að
við ættum ekki að sletta heldur tala
fallega íslensku og hann leiðrétti
okkur iðulega ef við sögðum „ok“ því
það væri enska og það ætti að segja
„allt í lagi“ eða „flott“ því það væri
danska. Elsku afi, ég sakna þín strax
og ég þakka þér fyrir allan þann
tíma sem ég fékk að eyða með þér.
Þú varst einstakur maður sem ég
mun aldrei gleyma.
Þitt barnabarn
Íris Björk Júlíusdóttir
og fjölskylda.
Afi hafði gaman af því að segja
sögur af sínum yngri árum og sagði
þær af mikilli innlifun og nákvæmni.
Hann lagði áherslu á að tala góða ís-
lensku og sagði gjarnan: „Ekki segja
ókei við afa“ og svarið var: „Allt í
lagi, ókei afi.“
Allir voru sammála afa um að
hann væri snillingur, ofurmenni og
gæti allt. Hann var mjög laginn í
höndunum og þegar eitthvað bilaði
var farið með það til hans sem hafði
alltaf áhuga á að gera við hlutina. Afi
var mikið fyrir sætindi en lagði
áherslu á það við okkur barnabörnin
að borða ekki mikið af sætindum til
að „halda línunum í lagi“ eins og
hann sjálfur. Í heimsóknum hjá
ömmu og afa var ávallt mikill spenn-
ingur sem fylgdi því að kíkja í
„nammiboxið“ sem í leyndust
nammimolar sem biðu eftir næstu
heimsókn barnabarnanna og aldrei
varð maður fyrir vonbrigðum. Þegar
barnabörnin voru að stríða hvert
öðru þá hneykslaðist afi oft og sagð-
ist aldrei hafa strítt sínum systkin-
um nema í neyð.
Oft tókst honum að róa barna-
börnin niður ef það voru læti í þeim
og þá sérstaklega þegar fréttirnar
voru, þá sagði hann að „barnatím-
inn“ sinn væri að byrja og börnin
virtu það.
Augljóst var í máli Vals afa, hve
vænt honum þótti um konuna sína,
ömmu Gurru. Hann hafði gjarnan
orð á því hve dugleg amma Gurra
væri, og minntist einnig oft á það á
glettinn hátt að þegar þau voru að
kynnast hafi hún verið að „trufla
hann“. Afa þótti gaman að gantast
við okkur barnabörnin og lagði mik-
inn metnað í það. Það vakti mikla
kátínu þegar hann spilaði á sög með
fiðluboga.
Afa þótti gott að fá sér í nefið og
voru krakkarnir oft undrandi á því
og fylgdust iðulega vel með þegar
hann gerði það. Þegar hann var bú-
inn að sjúga upp í nefið leit hann á
okkur og sagði þá gjarnan: „Nú er
afi að taka meðalið sitt“ og þá skildu
barnabörnin það. Hann hafði ein-
stakan hæfileika til að gera sig skilj-
anlegan meðal yngri kynslóðarinnar.
Valur afi hafði sterkar skoðanir á
ýmsum málefnum og tjáði þær á líf-
legan og skemmtilegan hátt, og lauk
oft máli sínu með því að slá í borðið
sem hann sat við hverju sinni, og
segja hátt og snjallt: „Takk fyrir
áheyrn.“ Hann kunni að meta það
þegar fólk hlustaði á hann. Afi var
alltaf glaður að fá einhvern í heim-
sókn og kvaddi alltaf með orðunum:
„Komdu fljótt aftur.“ Afi lagði
áherslu á að við barnabörnin ættum
að koma í heimsókn aftur þegar tími
gæfist til og sagði oft þessi fleygu
orð: „Komdu einn góðan veðurdag, í
vondu veðri.“
Hugmyndaflug afa var mikið og
sem dæmi má nefna að við vorum á
Þingvöllum og þá datt honum í hug
útbúa flugdreka með veiðiflugu og
láta hann fljúga langt út á vatnið,
láta veiðifluguna síga niður með
veiðihjóli og draga síðan hægt og ró-
lega inn.
Þá sagði Elvar við hann að líkleg-
ast fengi hann bara lítinn titt til
baka, sem honum þótti mjög fyndið.
Elsku afi, takk fyrir þær fjölmörgu
stundir sem við fengum með þér,
minningin um þig verður ávallt með
okkur. Hvíl í friði.
Þín
Eva María, Elvar Jón,
Valur Árni og Soffía.
Hólmfríður Jó-
hannesdóttir, amma
mín, er látin.
Ég ætlaði ekkert heim til Ís-
lands um þessi jól en á síðustu
stundu ákvað ég að fljúga heim.
Ég man vel eftir síðustu ferðinni
til ömmu þann 29. desember þar
sem ég tók strætó til hennar en
það hafði ég ekki gert í tæp 20 ár.
Það var óvenju bjart yfir henni
þennan dag og við sátum í eldhús-
inu og spjölluðum um daginn og
veginn. Þrátt fyrir háan aldur var
amma alveg klár í kollinum og
ekkert farin að gleyma. Hún hafði
alla tíð munað eftir afmælisdeg-
inum mínum og hringdi alltaf
hvort sem ég bjó erlendis eða
heima. Ef ég svaraði ekki reyndi
Hólmfríður Jóhanna
Jóhannesdóttir
✝ Hólmfríður Jó-hanna Jóhann-
esdóttir fæddist á
Þorleifsstöðum í
Skagafirði 9. júlí
1918. Hún lést á
Landspítalanum í
Fossvogi 6. janúar
síðastliðinn og var
jarðsungin frá Mikla-
bæjarkirkju 17. jan-
úar.
hún bara aftur og
aftur því ekki ætlaði
hún að hringja degi
of seint.
Amma var ekkert
fyrir bruðl en hafði
ómælda ánægju af
því þegar við Gréta
og mamma buðum
henni út að borða.
Það var virkilega
gaman að fara með
ömmu á skrallið. Hún
var alltaf til í eitt-
hvað nýtt og spenn-
andi.
Það sem situr mér efst í minni
þegar ég hugsa um ömmu er Kast-
alagerðin en þangað fór ég oft með
mömmu til að heimsækja ömmu,
afa og langömmu. Ég lék mér í
ævintýralegu grjótinu við húsið en
húsið var svo fallega staðsett fyrir
neðan Kópavogskirkju. Ég hjálp-
aði afa í garðinum á meðan amma
lagði á borð og tók til kræsing-
arnar sem hún hafði bakað. Púð-
ursykurstertu, pönnukökur, brauð
og smákökur en svoleiðis var það
alltaf þegar ég kom í heimsókn.
Elsku amma. Það er gott að eiga
svona góðar minningar um þig.
Þín
Hólmfríður Jóhannesdóttir.