Nýtt kvennablað - 01.02.1942, Blaðsíða 8

4
NÝTT KVENNABLAÐ
sem komið er, hefir hún gefið þvi lHið í slað-
inn. Ef til vill viljið þið segja, að menningin
liafi i staðinn bent því á íþróttirnar og lagt upp
í liendurnar á því fjölbreyttan bókakost. 1 sam-
Ijandi við iþróttirnar má benda á það, að þær
liafa upphaflega mikið verið fundnar upp sem
uppbót á líkamlegu útistarfi og stundaðar af
mönnum, sem litið eða ekkert liafa þurft að
slunda líkamlega vinnu. íþróttir og hernaður
komu að mestu fyrir friðsamleg störf hjá yfir-
stéttum fornþjóðanna— (forn-Grikkjum, Róm-
verjum og forfeðrum okkar) — sem böfðu nóg
af þrælum og öðrum réttlitlum vinnulýð lil
þess að Iála aðaístörfin bvila á. Þær urðu að
liafa eitlhvað til viðhalds likamlegri lireysti og
atgjörfi og um leið andlegri beilbrigði, — ella
befðu þessar stéttir fljótt orðið dáðleysinu og
lirkynjaninni að bráð, eins og sýndi sig svo
seinna hjá Grikkjum og Rómverjum. Nú á dög-
um er það einkum i bæjum og borgum, sem
brýn nauðsyn er á uppbót iþróttanna. Þar veit
maður, að er fjöldi fólks, sem árið um kring á
ekki kost á útistörfum, en stundar stöðugt inni-
vinnu, ol't kyrsetustörf - á allskonar vinnu-
stöðvum. Fyrir þetta fólk eru útiíþrótlir með all-
miklu líkamlegu erfiði, sennilega veruleg nauð-
syn til viðbalds likamlegri hreysti og heilbrigði.
Sama má einnig segja um gildi bollra líkams-
æfinga i líkamlegu uppeldi allra barna og ung-
linga bæði i borg og sveil. Um bávaðann af
sveitafólkinu má það aftur segja, að mikinn
hluta ársins tekur það að meira eða minna leyti
þátt í allskonar störfum undir beru lofti,
fjölbreyttum likamlegum starfsiþróttum, sem
æfa og styrkja vöðvana og viðhalda líkams-
breystinni lítið síður en tilbúnu íþróttirnar
(sláttur, rakstur, róður, smalamennska, jarð-
yrkja, garðrækt o. f 1.). Liggur j)vi i augum uppi,
að tilbúnu í])róttirnai- verða sveitafólkinu ekki
nándarnærri önnur eins nauðsyn og borgar-
búanum. En auðvitað gela þær alltaf — marg-
ar hverjar — verið því skemmtileg og boll lil-
breyting, eins og góður og friskandi leikur, og
því fullkomlega j)ess verðar að j>eim sé mátu-
legur sómi sýndur. Hvað er t. d. eðlilegra en að
sveitafólkið einmitt leggi rækt við skautana og
skíðin á velurna, j>egar veður og tækifæri leyfir.
Handiðnirnar j>urfa alls ekki og eiga alls
ekki að vera afræktar fyrir j)ví. Sannleikurinn
er, að jægar sleppt er nauðsyn kyrselumanns-
ins lil hreyfingar og útiveru, má jafnvel segja,
að góð liandiðn bafi bæði viðtækara og varan-
legra gildi en íj>róttirnar. Þar tekur einstak-
lingurinn fegurðarsnautt og ónolhæft efnið,
leggur i j>að bugsun sína, liagleik og listhneigð
og skapar úr því nýjan lilut, sem getur haldið
lengi áfram að hafa hagrænt eða listrænt gildi
— eða hvorutveggja - fyrir einstaklinginn,
sem gerði bann, eða aðra. Þannig hefir liand-
iðnin ábrif bæði inn á við og úí á við: Inn á við
fyrst og fremst með j>ví að auðga iðlcanda sinn
persónulega, með því að jn-ýsta á eða glæða
bugsun bans og luigkvæmni, listbneigð eða feg-
urðarsmekk og auka leikni hans og skapan-
megin, og út á við með því að auðga umhverfið
að nýjum blut, og setja með j)vi einhvern vott
af nýjum persónulegum blæ á j>að. Þella tvö-
falda gildi handiðnanna — eða raunar fleslrar
vinnu að einhverju leyti - á eflaust aðal j>átlinn
í j>vi, að iðkandi j>eirra uppsker svo í ofanálag
að launum eina dýpstu og hollustu ánægju-
kenndina, sejn til er: vinnugleðina. Ednhverj-
um dettur nú sennilega i hug að benda á bók-
lestui', sem menningarlega gæti fylll upp í eyðu
bandiðnanna, en j>að dreg eg mjög i efa. Að
vísu er mikið meiri og fjölbreyttari bókakoslur
til nú en áður. En er ekki yfirleitt svo, að liá-
vaðinn af fólki, ungu sem gömlu, er hefir yfir
tómstundum að ráða (ekki sizt það er hefir nóg
af j>eim) les yfirleill bækur stefnulaust og lil-
gangslítið, les af handahófi og oft á lmndavaði,
j>að sem j>að nær í og dettur niður á, blátt á-
fram al’ j>ví, að j>að er ósköp handhæg og fyrir-
bafnarlaus dægrastylting. (Ég undanskil hér
auðvitað ])á, sem að einhverju leyli stunda nám
og lesa vissar bækur í j)ví skyni). Sljkur lest-
ur færir fólki venjulega litinn og lósaralegan
fróðleik og lítinn andlegan auð. Auðvitað geta
einstaka bækur bafl svo mikið og gott lífsgildi,
að j>ær skilji eiltlivað verulega eftir hjá flest-
um lesendum. *En liitt mun aftur ekki svo ó-
sjaldan nú á tímum, að t. d. unglingum berist i
hendur ]>ær bækur, sem síður en svo eru lík-
legar til j)ess að j>roska og göfga hugsun hans
og kenndalíf, heldur jafnvel ]>vei't á móti.
()g j>á verður gróðinn af bóklestrinum neilcvæð-
ur. Veit ég vel, að fyrir margan unglinginn
og j>arf ekki ungling til er skáldsögulestui'
oft dæmalausl „spennandi“ skemmtun. En með
fullri breinskilni vei'ð ég að játa, að j>ótt ég sem
unglingur .væri, cins og fleiri, all-sólgin í ]>á
skemmtun, reyndist mér gleðhi af henni frekar
grunnstæð og skammvinn, skilja lítið éftir. Og
eftir minni reynslu og margra annar legg ég