Morgunblaðið - 25.06.2009, Qupperneq 22

22 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. JÚNÍ 2009
OPIÐ bréf til
menntamálaráðherra:
Sæl Katrín.
Eitt af því sem er
yndislegt við vorin er
þegar 10. bekkingar
streyma út í sumarið
með vonir um æv-
intýralegt sumar og
að sjálfsögðu með
spennu sem býr í
brjósti við að hefja
nám í nýjum skóla að
hausti. Eitt af því sem þetta unga
fólk býst við þegar valið er í hina
framandi framhaldsskóla er að það
verði valið í þá af sanngirni. Nem-
endur sem staðið hafa sig með
prýði telja víst að þeir komist í
þann skóla sem þeir völdu en ef
svo illa fer að þeir missi af plássinu
velja þeir þrjá skóla til vara. Þann-
ig hefur kerfið virkað síðustu árin
og flestir hafa fengið viðunandi til-
kynningu þegar líður á júnímánuð.
Í ár er þessu ekki þannig farið.
Vegna metfjölda umsókna og nið-
urfellingar samræmdra prófa eru
þó nokkrir sem finnst vera á sér
brotið og það með réttu.
Ég hef verið umsjónarkennari
undanfarin þrjú ár í Hagaskóla.
Síðastliðin tvö ár hefur verið hjá
mér fyrirmyndarnemandi. Hann er
kurteis í hvívetna, tillitsamur og
ábyrgur. Hann nýtur mikils traust
meðal bekkjarfélaga sem leita til
hans þegar á reynir. Hann er af-
burða íþróttamaður sem æfir tvær
greinar og er fyrirliði í sínu liði.
Hann útskrifaðist í vor með skóla-
einkunnina 8,6 og með mæting-
areinkunn upp á 9,5.
Hans fyrsta val var Mennta-
skólinn í Reykjavík. Til að komast
þangað inn hefði hann þurft að
hafa 8,7 í einkunn. Næsta val var
Kvennaskólinn. Enginn sem hafði
sett Kvennaskólann í annað sæti
komst þangað inn. Það sama var
uppi á teningnum með Verzl-
unarskólann og Menntaskólann við
Hamrahlíð sem hann setti í þriðja
og fjórða sæti. Það var því ein-
göngu MR sem skoðaði einkunnina
hans því að allir hinir skólarnir
voru orðnir fullskipaðir og því
skipti þessi fína einkunn ekki máli.
Hans góða frammistaða og mikla
vinnuframlag var unnið fyrir gýg
og hann búinn að missa af öllum
félögunum. Það var ekki einkunnin
sem skipti máli heldur hvernig
hann valdi skólana. Málinu lyktaði
með því að honum var boðin skóla-
vist í Fjölbrautaskólanum í Ár-
múla eða nýjum framhaldsskóla í
Mosfellsbæ sem eru fjarri hans
heimahögum, auk
þess sem námið sem
þeir bjóða upp á hent-
ar ekki hans framtíð-
arsýn.
Þessi stutta dæmi-
saga sýnir að engin
sanngirni er í núver-
andi valkerfi fram-
haldsskólanna. Ég
finn virkilega til með
þessum unga manni
sem er að fóta sig á
eigin forsendum eftir
tíu ára dvöl í grunn-
skóla þar sem hann
hefur ætíð lagt sig fram til að eiga
valið þegar kæmi að vali fram-
haldsskóla. Hann þurfti ekki að
bíða lengi þar til hann fékk tusk-
una í andlitið. Vinna hans, dugn-
aðurinn og samviskusemin eru virt
að vettugi. Öllu rústað vegna gall-
aðs valkerfis.
Ég vona innilega að í stjórnartíð
þinni verði þessu ónothæfa valkerfi
breytt til hins betra. Þetta eru
ekki þau skilaboð sem við viljum
senda börnunum okkar.
Óréttlæti við val
í framhaldsskóla
Eftir Harald Berg-
mann Ingvarsson
»Hann þurfti ekki að
bíða lengi þar til
hann fékk tuskuna í
andlitið. ... Öllu rústað
vegna gallaðs valkerfis.
Haraldur
Bergmann
Höfundur er kennari.
SÆLL gamli sessu-
nautur og þakka þér
kærlega fyrir góða
lesningu í Morg-
unblaðinu í morgun
um fullveldi Íslands.
Það er mér framan af
grein þessari mikið
ánægjuefni að sjá að í
þessum efnum hefur
ráðherratign lítið náð
að rugla afstöðu þína
og hressandi að lesa svo afdrátt-
arlaus skrif um Alþjóðagjaldeyr-
issjóðinn frá sitjandi ráðherra. Þú
getur nú sem fyrr treyst því að í
þessu efni gengur ekki hnífurinn
milli okkar.
En þegar kemur að umsókn-
arbeiðni í ESB snúast hlutirnir illa í
höndum þér og fyrir
mér er holur hljómur í
þeirri röksemd að þú
verðir að samþykkja
umsóknarbeiðnina lýð-
ræðisins vegna. Orðrétt
segir í grein þinni:
„Ég skal játa að sjálf-
ur þarf ég að taka mér
tak til að samþykkja
umsóknarbeiðni að
Evrópusambandinu.
Það ætla ég hins vegar
að gera lýðræðisins
vegna. Ég vil að þjóðin
sjálf taki ákvörðun milliliðalaust og
til þess að geta tekið ákvörðun telur
drjúgur hluti hennar sig þurfa að fá
í hendur samningsdrög. Við þeim
óskum tel ég að eigi að verða.“ (Let-
urbreyting BH).
Í könnun sem Capacent Gallup
birti nú í júnímánuði kemur fram að
76,3% telja það skipta miklu máli að
efna til þjóðaratkvæðagreiðslu áður
en Ísland leggur fram umsókn um
aðild. Aðeins tæp 18% telja þetta
skipta litlu máli en um 5% taka ekki
afstöðu.
Þessi niðurstaða er í samræmi við
ítrekaðar kannanir sem birst hafa í
Fréttablaðinu og allar segja að mik-
ill meirihluti þjóðarinnar er andvíg-
ur því að leggja fram „umsókn-
arbeiðni“ eins og þú kallar þennan
hluta í innlimunarferlinu réttilega.
Það hafa að vísu á sama tíma birst
kannanir sem sýna að mikill meiri-
hluti þjóðarinnar vill að Ísland ræði
við ESB án skilyrða enda getur eng-
inn sett sig á móti slíkum könn-
unarviðræðum.
En lýðræðisins vegna hvet ég þig
til að endurskoða afstöðu þína til
þess að styðja aðgerð sem gengur
þvert á vilja meira en ¾ hluta allra
kjósenda og á sér aðeins formæl-
endur hjá fimmtungi. Þó svo að 18%
séu vissulega drjúgur hluti Íslend-
inga þá er það alvarleg afbökun lýð-
ræðisins að leyfa þeim hluta að kúga
meirihluta landsmanna og víst að
ráðherrar VG ganga hér ekki í um-
boði sinna eigin kjósenda.
Opið bréf til Ögmundar
Eftir Bjarni
Harðarson
Bjarni Harðarsson
»En lýðræðisins
vegna hvet ég þig til
að endurskoða afstöðu
þína til þess að styðja
aðgerð sem gengur
þvert á vilja meira en ¾
hluta allra kjósenda …
Höfundur er bóksali og kaus VG
í síðustu kosningum.
MORGUNBLAÐIÐ
gerir vel í því að vekja
athygli á þeirri
óánægju sem hefur
skapast vegna þess
hvernig staðið var að
lokaprófum 10. bekkj-
ar grunnskóla í vor og
inntökuskilyrða í
framhaldsskóla.
Fyrirkomulag þessara
mála var eitt alls-
herjar hneyksli í vor og ótrúlegt
að menntamálaráðuneytið skuli
ekki hafa séð sér fært að búa til
heiðarlegar leikreglur.
Engin samræmd próf voru í 10.
bekk í vor og urðu framhalds-
skólar því að notast við svokall-
aðar skólaeinkunnir til að velja
nemendur. Snemma fór að kvisast
út að einstaka grunnskólar myndu
hugsanlega gefa sín-
um nemendum afar
hár einkunnir, enda er
vart til betri auglýs-
ing fyrir skólana en
gæðanemendur sem
bera hróður þeirra
áfram. Það kom á
daginn að einkunnir í
10. bekk voru mun
hærri en áður höfðu
sést og mun hærri en
á samræmdum próf-
um árin á undan.
Þannig hefur Morg-
unblaðið sagt frá grunnskólum
sem skyndilega sendu frá sér nær
eingöngu afburðanemendur í ár og
birt viðtöl við forráðamenn þessara
skóla sem tala fjálglega um „af-
burðaárgang“. Auðvitað getur slíkt
gerst, en spurningar hljóta að
vakna þegar stór hluti nemenda er
kominn með meðaleinkunn sem
nálgast 9,0.
Af hverju skiptir þetta máli? Jú,
framhaldsskólarnir velja nem-
endur eftir einkunnum. Nú bar svo
við í ár að vinsælustu skólarnir,
Menntaskólinn í Reykjavík, Versl-
unarskóli Íslands og Mennta-
skólinn við Hamrahlíð urðu að
hafna fjölmörgum nemendum
vegna plássleysis. Þannig þurfti
meðaleinkunnina 8,7 í fjórum
grunnfögum til að komast inn á
náttúrufræðibraut í MR og Morg-
unblaðið segir frá því að nemanda
með meðaleikunn 8,25 hafi verið
hafnað í Verslunarskólanum. Til
glöggvunar má geta þess að yf-
irleitt hefur meðaleikunn 7,4-8,0
dugað inn í þessa skóla.
Fyrirkomulag umsókna í fram-
haldsskóla er kapítuli út af fyrir
sig og þar eru hagsmunir skól-
anna hafðir í öndvegi, ekki nem-
endanna sem sækja um. Í flestum
eðlilegum skólakerfum hins vest-
ræna heims geta nemendur sótt
um þá skóla sem þeir hafa áhuga á
og hver skóli metur síðan umsókn-
ina og samþykkir hana eða hafnar
henni. Auðvitað getum við ekki
haft hlutina svona einfalda og lýð-
ræðislega. Á Íslandi er grunn-
skólanemendum gert að raða upp
þeim skólum sem þeir hafa áhuga
á í fjögur sæti. Skólinn sem settur
er í efsta sætið fær umsóknina
fyrst og ef hann hafnar henni er
hún send á næsta skóla og svo koll
af kolli. Þetta kerfi er meingallað
og hreint ótrúlegt að það skuli
notað. Stór hluti nemenda er ein-
faldlega settur í rússneska rúll-
ettu. Hér er hægt að setja upp
einfalt dæmi. Nemandi setur MR
sem fyrsta val, Versló í annað
sætið og MH í þriðja sætið. Hann
fær 8,4 í meðaleinkunn og er
hafnað af MR sem sendir um-
sóknina áfram til Versló. Sá skóli
fékk svo margar umsóknir að
hann hefur nánast ekkert pláss
fyrir þá sem settu hann sem ann-
að val, þrátt fyrir góðar einkunn-
ir. Umsóknin fer því áfram til
MH sem segir það sama – nánast
ekkert pláss nema fyrir þá sem
settu skólann í fyrsta val. Um-
ræddur nemandi fellur því niður
listann og endar jafnvel inni á
borði í menntamálaráðuneytinu
sem þarf að finna pláss fyrir hann
– og það þrátt fyrir að hér sé um
að ræða mjög góðan nemanda.
Margir, sem ekki kynntu sér hið
óréttláta og í raun fáránlega inn-
tökukerfi sem hér hefur verið sett
upp, eru í þessum sporum í dag.
Er nema von að margir nem-
endur og foreldrar þeirra séu
ævareiðir?
Skólakerfi á villigötum
Eftir Karl
Garðarsson » Þetta kerfi er
meingallað og
hreint ótrúlegt að
það skuli notað.
Stór hluti nemenda er
einfaldlega settur
í rússneska rúllettu.
Karl Garðarsson
Höfundur er faðir nemanda
sem var að útskrifast úr
10. bekk grunnskóla
SJÁLFBÆR þró-
un er skilgreining
sem er ríflega 20 ára
gömul. Hugtakið er
fyrst notað í Brundt-
land-skýrslunni
„Okkar sameiginlega
framtíð“ frá árinu
1987 og er skilgreint
enn frekar í
tengslum við stað-
ardagskrá 21 á lofts-
lagsráðstefnunni í Ríó árið 1992.
En hvað þýðir orðið sjálfbærni
eða sjálfbær þróun? Hvað er að
vera sjálfbær? Við tengjum þetta
oft við ræktun og landbúnað. En
hvernig hefur þetta áhrif á hönn-
un og skipulagsgerð? Hjólreiðar
og almenningssamgöngur eru
dæmi um sjálfbæra þróun, breytt
hugarfar og leið til að hagræða og
spara. Sjálfbær þróun hefur haft
áhrif á hönnun landslagsarkitekta
síðan í olíukreppunni árið 1973 á
alþjóðlega vísu, en þá gjörbreyttu
Þjóðverjar náttúruverndar-
löggjöfinni sinni, landslags-
skipulag var innleitt og í dag er
Þýskaland leiðandi í útfærslum á
landslagsskipulagi, endurheimt og
þróun náttúrulegra svæða og út-
jöfnunaraðgerðum. Evrópski
landslagssáttmálinn er dæmi um
áætlun sem tekur á verndun, við-
haldi og þróun á náttúru og sjálf-
bæru landslagi.
Hvað er sjálfbær hönnun?
Sjálfbær hönnun er að nýta
náttúrulegt efni, nýta það efni
sem er til staðar. Að
skapa eitthvað sem
hefur skírskotun í
náttúruna og það sem
við tengjum við upp-
lifun og uppbyggilegt
umhverfi. Það er
sjálfbær hönnun að
nota trjágróður og
aðrar plöntur til að
styrkja vistkerfið,
nota náttúrulegt efni
sem er hægt að nota
aftur, stuðla að bættu
nærumhverfi fólks og
skapa læknandi um-
hverfi fyrir sál og líkama. Við eig-
um að vinna miklu meira með ís-
lenska arfleifð í hönnun, eins og
grasþök, torfhleðslur, hraungrýti
og annað efni sem er náttúrulegt
og er til staðar á Íslandi. Við eig-
um að skila umhverfi okkar í
betra ástandi en við tókum við
því. Í því felast tækifæri.
Hvert stefnir?
Hver hefur ekki tekið ákvörðun
nýlega um að rækta matjurtir,
taka fram hjólið eða ganga í vinn-
una? Einnig hefur verið mikið
rætt um íslenskan landbúnað,
matvælaöryggi og íslenskar af-
urðir. Allt þetta er hugsun sem
fellur undir sjálfbæra þróun. Allir
eiga að stefna að sjálfbæru sam-
félagi, stefna að því að vera sjálf-
um sér nógir, að vera sjálfbærir.
Án efa mun alþjóðleg þróun í
hönnun taka mið af sjálfbærri
þróun í framtíðinni. Nýtt hugtak í
byggingariðnaði á eftir að verða
mun algengara en í dag, en það
er byggingalíffræði. Þekking á
því hvernig við getum byggt hús,
mótað landslagið og umhverfi
okkar með efnum sem er auðvelt
að nálgast og einfalt að end-
urnýta og endurvinna án þess að
nota til þess mikla orku.
Er íslenski torfbærinn kannski
það sem koma skal eða erum við
með nýjar lausnir til sjálfbærara
samfélags? Við fáum vonandi svör
við því á alþjóðlegri ráðstefnu
sem haldin verður 26. júní næst-
komandi undir yfirskriftinni
Sjálfbærni og hönnun (e. Sustai-
nability and Design). Ráðstefnan
er skipulögð í samstarfi við lands-
lagsarkitektatímaritið Topos í
Þýskalandi, Norræna húsið og
Félag íslenskra landslags-
arkitekta, FÍLA. Einnig verða af-
hent alþjóðleg verðlaun í lands-
lagsarkitektúr við sama tækifæri.
Verðlaunahafar síðustu ára verða
viðstaddir og halda erindi á ráð-
stefnunni. Þar munu koma fram
straumar og stefnur í sjálfbærri
hönnun í landslagsarkitektúr þar
sem erlendir og íslenskir lands-
lagsarkitektar og hönnuðir leiða
saman hesta sína.
Sjálfbær þróun og hönnun
Eftir Hermann
Georg Gunn-
laugsson
Hermann Georg
Gunnlaugsson
» Við eigum að vinna
miklu meira með
íslenska arfleifð í hönn-
un, eins og grasþök,
torfhleðslur, hraungrýti
og annað efni sem
er náttúrulegt
Höfundur er landslagsarkitekt
FÍLA og í Félagi íslenskra
landslagsarkitekta / www.fila.is