Morgunblaðið - 21.09.2009, Qupperneq 12

12 FréttirERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. SEPTEMBER 2009
Hlíðasmára 14
sími 588 2122
www.eltak.is
Eltak sérhæfir sig
í sölu og þjónustu
á vogum
Bjóðum mesta úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
Hafðu samband
líðas ára 14
Sí i 588 2122
.eltak.is
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„ÉG HELD að okkur takist að
fjölga störfum en það þarf 150.000
ný störf í hverj-
um mánuði að-
eins til að halda
í við mann-
fjölgunina.
Þrátt fyrir að
við séum að-
eins að bæta
við 50.000
störfum á mán-
uði eru það
mikil umskipti
frá fyrstu mánuðum ársins þegar
störfum fækkaði um 700.000 á
mánuði,“ sagði Barack Obama
Bandaríkjaforseti í einum af fimm
sjónvarpsviðtölunum sem hann
fór í um helgina.
Forsetinn varaði jafnframt við
því að atvinnuleysið ykist frekar
áður en dæmið tæki að snúast við,
líklega á næsta ári.
Herferð án fordæmis
Obama átti mikið undir því að
útskýra fyrirhugaðar umbætur
sínar í heilbrigðismálum fyrir tor-
tryggnum kjósendum áður en
hann þurfti að beina kröftum sín-
um að allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna í New York í vikunni.
Forsetinn gaf helstu sjónvarps-
stöðvunum kost á viðtali að Fox
News undanskilinni, vegna ein-
arðrar andstöðu hennar við störf
hans, en fram kemur í New York
Times að slík viðtalssyrpa eigi sér
ekki fordæmi hjá sitjandi forseta.
Forsetinn lagði mikla áherslu á
heilbrigðismálin og vísaði á bug
þeim ummælum Mitch McCon-
nell, leiðtoga repúblikana í öld-
ungadeildinni, að repúblikanar
hefðu haft betur í deilunni.
Forsetinn viðurkenndi hins
vegar að það hefði reynst erfiðara
en hann hélt að koma málinu í
gegnum þingið. Tillögurnar væru
þó ekki róttækar heldur viðleitni
til að finna lausn á brýnum vanda
sem flokkarnir væru sammála um
að væri aðkallandi að leysa.
Vísar undanhaldi á bug
Stjórn Obama greindi nýverið
frá því að hætt hefði verið að setja
upp fyrirhugað gagneldflauga-
kerfi í Austur-Evrópu og hafnaði
forsetinn þeirri skýringu að
ákvörðunin fæli í sér eftirgjöf
gagnvart Rússum sem töldu kerf-
ið ögrun og ógn við öryggi sitt.
Ef ákvörðunin leiddi til aukins
samstarfsvilja af hálfu Rússa yrði
það til að greiða götu ýmissa mála.
Hvetur til þolinmæði
 Bandaríkjaforseti býst við auknu atvinnuleysi þar til á næsta ári er störfum
taki að fjölga umfram mannfjölgun  Hafnar eftirgjöf í gagneldflaugadeilunni
» Obama fer í kynningarátak án fordæmis
» Rær öllum árum að heilbrigðisumbótum
» Segir repúblikana ekki hafa yfirhöndina
Barack Obama
PAKISTANSKA stúlkan Shumaila er stolt
þegar hún sýnir fagurskreytta lófana. Til-
efnið var Eid al-Fitr-hátíðin í Karachi en hún
markar lok föstumánaðarins ramadan hjá
múslímum. Í ramadan neita þeir sér um mat,
drykk og kynlíf frá sólarupprás til sólarlags.
Reuters
Föstumánuði lýkur
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
ÚTLITIÐ er ekki bjart fyrir breska
þjóðarbúið. Skuldir þess aukast
stöðugt og með sama aðgerðar-
leysinu í orkumálum sýnist því sem
næst útilokað að raunhæft sé að
Bretar verði fjölmennastir Evrópu-
búa 2060 með um 77 milljónir íbúa,
um 16 milljónir fleiri en í dag.
Skuldir þjóðarbúsins aukast á
hverri sekúndu um rúm 6.000 pund,
eða sem svarar ríflega 1.200 þúsund
krónum. Skuldirnar hafa rofið 800
milljarða punda múrinn en það svar-
ar til um 161.000 milljarða króna.
Þær hafa aldrei verið jafn miklar, að
því er fram kom í úttekt Times.
Skuldir sem hlutfall af vergri þjóð-
arframleiðslu eru nú komnar í 57,5%
og aukast hratt. Vaxtagreiðslur af
skuldabagganum nema nú um 30
milljörðum punda á ári sem jafngild-
ir um 500 pundum, rétt rúmlega
100.000 krónum, á mann.
Til að bæta gráu ofan á svart dróg-
ust skatttekjur í síðasta mánuði sam-
an um 9% ef miðað er við sama mán-
uð í fyrra, á sama tíma og útgjöld
jukust um 3%. Til að gera illt verra
er spáð að halli ríkisins á næstu ár-
um verði meiri en spáð var sem þýðir
að óbreyttu að skuldahalinn mun
lengjast og senn nálgast 200.000
milljarða króna.
Kunnugleg meðul
Ekki er að undra að kallað skuli í
þau systkin skuld og álagningu til að
stoppa upp í gatið, en fyrir liggur að
álögur á eldsneyti munu hækka sem
og skattur á seldan varning.
Bretar hafa aldrei verið fjölmenn-
ari og þess því ef til vill að vænta að
skuldamet sé sett í kjölfar hrunsins.
Fjármálafárviðrið kom sérstak-
lega hart niður á Bretum, enda voru
tekjur af fjármálastarfsemi orðnar
ein lykilstoða ríkisrekstursins.
Á meðan enn harðnar á dalnum
víða á Vesturlöndum færist þunga-
miðjan til austurs. Virðist því blasa
við að Bretar geti ekki gengið að því
sem vísu að hlutur Lundúna í fjár-
málastarfsemi heimsins verði um
ókomna tíð sá sami og í sýndar-
auðlegð bóluhagkerfisins.
Munu Bretar ráða við skuldafjall
og fyrirsjáanlegan orkuskort?
Skuldir breska þjóðarbúsins rjúfa 800 milljarða punda múrinn í fyrsta sinn
London. AFP. | Fyrir-
tækið Trafigura, sem
hefur m.a. milligöngu
um olíusölu, hefur fall-
ist á að greiða rúma sex
milljarða króna í bætur
til fólks sem telur sig
hafa beðið heilsutjón af
eitruðum efnaúrgangi
sem fyrirtækið kom fyrir á 15 stöðum í kringum
Abidjan, stærstu borg Fílabeinsstrandarinnar.
Talsmaður fyrirtækisins staðfesti þetta í gær
en um leið gengst saksóknarinn, sem fór fyrir
31.000 meintum fórnarlömbum úrgangsins, við
því að engin tengsl hafi verið á milli úrgangsins
og dauðsfalla eða fósturláta, eins og fullyrt var.
Sexfalt lægri en upphaflega krafan
Saksóknarinn krafðist upphaflega sexfalt
hærri bótagreiðslu, en upphæðin þýðir að hvert
fórnarlamb fær í sinn hlut sem svarar 210.000
krónum.
Fyrirtækið hafði áður greitt stjórn landsins
27,6 milljarða króna í bætur og féll málið niður
með bótagreiðslunni um helgina.
Sérfræðingur á vegum Sameinuðu þjóðanna
taldi sterk tengsl á milli mengunarinnar og 15
dauðsfalla, m.a. af völdum olíumengunar, en
málið minnir á ákærur á hendur olíurisanum
Chevron vegna olíumengunar í Ekvador, þar
sem vatnsbólum var spillt með óábyrgri urðun.
Urðuðu eitur
í nágrenni
stórborgar
 Tengt við dauðsföll
 Svipar til máls Chevron
Eitrið grafið upp.
ÞÆR eru engin smásmíði ölkrúsirnar sem
hífðar eru á loft í öltjöldunum í Bæjaralandi
þessi dægrin. Þar fer nú í hönd hið árlega
Oktoberfest en hátíðin, sem stendur yfir í 16
daga í München, dregur jafnan að sér um 6
milljónir manna. Hátíðinni lýkur á fyrsta
sunnudeginum í október en ef daginn ber upp
á fyrsta eða annan dag mánaðarins lengist
dagskráin sem því nemur.
Ölteitið var fyrst haldið 1810 og því styttist
í 200 ára afmælið.
Bjórgleði í
Bæjaralandi
Reuters
Nú í sumar spáðu sérfræðingar Standard & Poor’s því að skuldir breska
þjóðarbúsins kynnu að óbreyttu að fjórfaldast í 200% af vergri þjóðar-
framleiðslu á næstu fjórum áratugum. Íþyngjandi ellilífeyrisgreiðslur og
útgjöld til félags- og heilbrigðismála vega þar þungt en ef spáin rætist
verða skuldirnar hlutfallslega jafn miklar og í síðari heimsstyrjöldinni.
Við þetta bætist að olía Breta í Norðursjó er að ganga til þurrðar en
eins og tímaritið The Economist benti nýlega á er útlit fyrir orkuskort í
Bretlandi á næsta áratug, verði ekkert að gert. Flestum kjarnorkuverum
og um helmingi kolaorkuvera verður lokað í náinni framtíð og er því ljóst
að þörfin fyrir innflutt gas mun aukast. Rifjað er upp að um þriggja ára-
tuga skeið sáu olíu- og gaslindirnar í Norðursjó til þess að Bretar höfðu
næga orku. Þeir dagar eru liðnir. Framleiðslan náði hámarki 1999.
Eins og í síðari heimsstyrjöldinni